Đồng minh với "nước Mỹ trước tiên"..
Lưu ý cho các đồng minh của Hoa Kỳ: Nước Mỹ trước tiên vẫn trụ lại và các bạn không phải là thứ hai
David Santoro. May 19, 2017. Theo CSIS
Trần H Sa lược dịch
Một câu hỏi đơn độc đã ám ảnh các đồng minh của Mỹ kể từ khi Tổng thống Donald Trump công bố chính sách đối ngoại “nước Mỹ - trước tiên” của ông ta : chúng tôi xếp hạng ở đâu ?
Đó là một câu hỏi hợp lý, mà câu trả lời có vẻ là: Không có thứ hạng nào cả, chẵng có ai cao hơn ai ( không có gì cao hơn cho bất kỳ nước nào khác.)
Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016, ứng cử viên Trump cho các đồng minh lý do để nghĩ rằng họ không nằm trong danh sách ưu tiên của Hoa Kỳ. Ông ta buộc tội họ không nộp đủ cho quốc phòng và đề nghị rằng Mỹ nên kéo quân ra khỏi châu Âu và châu Á và ra điều kiện cho việc bảo vệ của Mỹ cho đến khi họ hoàn thành nghĩa vụ của mình. Ông gọi NATO là “lỗi thời” bởi vì nó không tập trung đủ vào việc chống khủng bố và nói rằng ông có thể khoan dung với các đồng minh khác của Mỹ, gồm có Nhật Bản, Hàn Quốc, và Ả Rập Xê-út, nên phát triển vũ khí hạt nhân thay vì sự bảo vệ của Mỹ. Và ông quản lý dựa trên nền tảng chủ nghĩa bảo hộ , cho rằng thương mại tự do có lợi cho Trung Quốc, Mexico và các đồng minh như Nhật Bản, Đức, hoặc Canada so với quyền lợi của Hoa Kỳ.
Ứng viên Trump cũng không giấu sự ham thích của mình dành cho người hùng Vladimir Putin,Tổng thống Nga , nói rằng ông sẽ có thể “xoay xở rất tốt với Putin” và rằng ông sẽ tìm cách thu hút anh ấy, đặc biệt là để chống lại Nhà nước Hồi giáo tự xưng ở Syria. Ông gợi ý rằng ông có thể công nhận Crimea, mà Moscow sáp nhập hồi tháng 3 năm 2014, như là một lãnh thổ của Nga và dở bỏ các biện pháp trừng phạt chống lại Nga, bất chấp sự can thiệp liên tục bị cáo buộc của Moscow ở miền đông Ukraine và những lo lắng trong các đồng minh NATO rằng điều này có thể khuyến khích Putin thách thức họ tiếp theo.
Tuy nhiên, kể từ khi nhậm chức, tổng thống Trump đã điều chỉnh quan điểm của mình. Trong khi tiếp tục kêu gọi chia xẻ gánh nặng nhiều hơn nửa từ các đồng minh, ông và đội ngủ của ông đã trấn an họ rằng Washington sẽ tôn trọng các cam kết quốc phòng. Trump nói rằng NATO đã “không còn lỗi thời” và rằng ông sẽ tham dự cuộc họp các nhà lãnh đạo NATO vào cuối tháng này, cấp tín dụng cho chi tiêu quốc phòng ngày càng tăng của NATO và những nỗ lực chống khủng bố nâng cao (mặc dù những nỗ lực này phản ánh những quyết định chủ yếu của liên minh sau sự suy thoái của môi trường an ninh châu Âu vào năm 2014 ). Trong những lần sang châu Âu, Phó tổng thống Mike Pence và Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis và bộ trưởng ngiại giao Rex Tillerson nói thêm rằng các cam kết của Mỹ tại NATO là “vững chắc”, “đầy đủ” và “mạnh mẽ.”
Trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân của Bắc Triều Tiên, Đội Trump cũng tái khẳng định cam kết của Mỹ đối với việc không phổ biến vũ khí giết người hàng loạt và bảo vệ các đồng minh châu Á của nó; tại Seoul, ví dụ, Phó tổng thống Pence trấn an Hàn Quốc rằng Hoa Kỳ ở “với bạn 100 phần trăm.” Và, trong khi rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP, Trump tiết chế lập trường chống tự do thương mại của mình, quay lưng lại với việc gán cho Trung Quốc là thao túng tiền tệ ( một cam kết trong chiến dịch tranh cử) và từ bỏ đòi hỏi chấm dứt Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ “vào lúc này.”
Hơn nữa, chính quyền Trump đã không tìm cách thiết lập lại với Nga. Các biện pháp trừng phạt vẫn nằm tại chổ và, như Bộ trưởng Tillerson đã chỉ ra , chúng “sẽ vẫn còn cho đến khi Moscow đảo ngược các hành động mà đã gây ra chúng.” Bất chấp những nỗ lực hợp tác, Washington và Moscow cũng vẫn mâu thuẫn về Syria, đặc biệt là sau vụ đánh bom của Mỹ vào một căn cứ không quân được xử dụng bởi quân đội Syria và Nga. Điều đó đã dẫn Trump thú nhận rằng Hoa Kỳ đã “không ăn cánh với Nga ở mọi thứ” và rằng mối quan hệ “có thể ở mức thấp kể từ trước đến nay.”
Điều chỉnh là không thể tránh khỏi. Quản trị đất nước khác với vận động tranh cử. Một khi nắm quyền, tất cả các đời Tổng thống Mỹ đều nhanh chóng nhận ra rằng có những thế lực buộc họ phải xem xét lại ý định ban đầu của họ. Trump cũng không ngoại lệ. Các quan chức chính quyền ủng hộ một chính sách đối ngoại có xu thế chủ đạo hơn và ủng hộ liên minh nhiều hơn có thể cũng đã giành được ảnh hưởng sau khi lật đổ những kẻ ũng hộ "nước Mỹ trước tiên" như Michael Flynn và Steve Bannon ra khỏi Hội đồng An ninh Quốc gia.
Nhưng các đồng minh của Mỹ không nên nhầm lẫn : dưới thời Trump "nước Mỹ trước tiên" sẽ vẫn còn sống và cũng bởi vì thế giới quan của tổng thống đã được bắt rễ sâu và từng được kiên định trong nhiều năm qua . Theo ông, Hoa Kỳ đang hoạt động trong một môi trường quốc tế cạnh tranh cao, được ăn cả ngã về không . Nó không có đồng minh vĩnh viễn hoặc đối thủ muôn năm, chỉ có những nhà nước mà nó sẽ xung đột hoặc hợp tác tại một thời điểm nào đó, tùy thuộc vào an ninh và lợi ích kinh tế của Mỹ vào thời điểm ấy. Cách tiếp cận tổng bằng không này (zero-sum ) đối với các quan hệ quốc tế có nghĩa là không còn nửa một cam kết của Mỹ để bảo vệ và phát huy trật tự quốc tế tự do mà Washington xây dựng và giử chặt sau Thế chiến II, và không còn nửa một hứa hẹn của Mỹ sẽ kéo dài tình trạng ưu tiên hoặc đối xử đặc biệt với các đồng minh. Cách tiếp cận này cũng từ bỏ sự ủng hộ truyền thống của Mỹ đối với nhân quyền, dân chủ, và loại bỏ các tổ chức đa phương và các chế độ pháp lý ra bên lề, vì chúng được coi là làm suy giảm quyền tự do hành động của Mỹ. Thay vào đó, nền tảng chính sách đối ngoại của Mỹ là quan hệ song phương và nguyên lý hoạt động đơn giản áp dụng cho tất cả các quốc gia là: “ bạn có thể làm gì cho chúng tôi bây giờ ?”
Đó là lý do tại sao ngay cả khi cuộc khủng hoảng hạt nhân của Bắc Triều Tiên đang nóng lên, Trump không hề cảm thấy e ngại đòi hỏi rằng Hàn Quốc ( đồng minh của Mỹ sơ hở nhất trước hỏa lực của Bình Nhưỡng) nên chi trả cho việc triển khai hệ thống chống tên lửa Phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối ( THAAD ) trên lãnh thổ của mình. Và ông nói thêm rằng ông có ý định đàm phán lại Hiệp định thương mại tự do Mỹ-Hàn , mà ông xem là không công bằng đối với Hoa Kỳ.
Về lý thuyết, phương pháp tiếp cận của Trump cũng cho thấy rằng Washington có thể ưu tiên quan hệ với Nga hay Trung Quốc bên trên lợi ích của các đồng minh hoặc không có lợi cho các đồng minh, ở đó, trong trường hợp xấu nhất, nó có thể quyết định từ bỏ đồng minh. Điều đó chưa xảy ra, nhưng nó là một khả năng. Xem xét tuyên bố gần đây của Trump về Đài Loan: khi được hỏi ông sẽ thế nào nếu một lần nữa nói chuyện với lãnh đạo Đài Loan Tsai Ing-wen, ông nói rằng đầu tiên là ông sẽ muốn nói chuyện với người đồng nhiệm Trung Quốc Tập Cận Bình, để bảo đảm rằng Hoa Kỳ sẽ duy trì sự ủng hộ của Trung Quốc để kềm chế Bắc Triều Tiên. Điều đó là tương đương với việc cung cấp cho Bắc Kinh một sự phủ quyết đối với mối quan hệ của Mỹ với Đài Loan, một đối tác an ninh lâu dài, để đổi lấy sự hợp tác về Bắc Triều Tiên.
Đúng như thế, nhiều cơn bốc đồng của Trump đã, đang và sẽ được sửa chữa, bao gồm bởi các thành viên trong chính phủ của ông ta. Cố vấn An ninh Quốc gia Tướng HR McMaster, ví dụ, đã nhanh chóng cãi lại Tổng thống và trấn an người dân Hàn Quốc rằng Hoa Kỳ sẽ, theo kế hoạch, trả tiền cho THAAD. Vì những lý do thích hợp : hệ thống sẽ chủ yếu bảo vệ các lực lượng Mỹ trong khu vực.
Tuy nhiên, nước Mỹ trước tiên, sẽ tiếp tục hình thành những đường nét trong chính sách đối ngoại của Mỹ vì tâm lý “theo đuôi lãnh đạo” có khả năng sẽ phát triển. Đáng kể, trong một sự đảo ngược chính sách truyền thống Mỹ, McMaster trong thời gian gần đây dường như đã gợi ý rằng Hoa Kỳ có thể không bảo vệ Hàn Quốc chống lại miền Bắc nếu có vẻ rằng lãnh thổ Hoa Kỳ có thể bị trúng tên lửa của Bắc Triều Tiên, vì “những gì mà tổng thống có đầu tiên và quan trọng nhất trong tâm trí của ông ta, là để bảo vệ người dân Mỹ.”
Trong những trường hợp này, các đồng minh có thể làm gì? Ngồi lại trong những cuốn sách tốt của Washington và giữ Hoa Kỳ đứng về phía họ, họ có thể giải thích và cải thiện những gì họ mang ra thảo luận, cá nhân hay tập thể, và nhấn mạnh Hoa Kỳ được hưởng lợi như thế nào. Đây sẽ là trường hợp tốt nhất và sẽ giải quyết những lời chỉ trích (công bằng) của chính quyền mà liên minh đã “mất cân bằng” quá lâu.
Trong khi một số đồng minh chắc chắn sẽ làm được điều đó, những nước khác sẽ bị cám dỗ để tìm nơi khác và tạo ra quan hệ đối tác an ninh mới hoặc những thoả thuận mới. Philippines , ví dụ, đang nịnh bợ Trung Quốc (và Nga), trong khi duy trì quan hệ với Washington. Câu hỏi cơ bản liên quan đến giá trị của liên minh Mỹ cũng đã được nổi lên ở Úc và ở châu Âu, một số người đã đề xuất phát triển một kho vũ khí hạt nhân của Liên minh châu Âu để bảo vệ trật tự khu vực thời hậu chiến mà Washington có thể không còn muốn bảo vệ.
"Nước Mỹ trước tiên" sẽ làm thay đổi các liên minh của Mỹ. Câu hỏi đặt ra không phải là nếu, mà là nó làm thế nào và bao nhiêu.
David Santoro là giám đốc và thành viên cao cấp về chính sách hạt nhân tại Diễn đàn Thái Bình Dương, tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế.
------------------------|||-------------------------
 |
| PacNet #40 |
David Santoro. May 19, 2017. Theo CSIS
Trần H Sa lược dịch
Một câu hỏi đơn độc đã ám ảnh các đồng minh của Mỹ kể từ khi Tổng thống Donald Trump công bố chính sách đối ngoại “nước Mỹ - trước tiên” của ông ta : chúng tôi xếp hạng ở đâu ?
Đó là một câu hỏi hợp lý, mà câu trả lời có vẻ là: Không có thứ hạng nào cả, chẵng có ai cao hơn ai ( không có gì cao hơn cho bất kỳ nước nào khác.)
Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016, ứng cử viên Trump cho các đồng minh lý do để nghĩ rằng họ không nằm trong danh sách ưu tiên của Hoa Kỳ. Ông ta buộc tội họ không nộp đủ cho quốc phòng và đề nghị rằng Mỹ nên kéo quân ra khỏi châu Âu và châu Á và ra điều kiện cho việc bảo vệ của Mỹ cho đến khi họ hoàn thành nghĩa vụ của mình. Ông gọi NATO là “lỗi thời” bởi vì nó không tập trung đủ vào việc chống khủng bố và nói rằng ông có thể khoan dung với các đồng minh khác của Mỹ, gồm có Nhật Bản, Hàn Quốc, và Ả Rập Xê-út, nên phát triển vũ khí hạt nhân thay vì sự bảo vệ của Mỹ. Và ông quản lý dựa trên nền tảng chủ nghĩa bảo hộ , cho rằng thương mại tự do có lợi cho Trung Quốc, Mexico và các đồng minh như Nhật Bản, Đức, hoặc Canada so với quyền lợi của Hoa Kỳ.
Ứng viên Trump cũng không giấu sự ham thích của mình dành cho người hùng Vladimir Putin,Tổng thống Nga , nói rằng ông sẽ có thể “xoay xở rất tốt với Putin” và rằng ông sẽ tìm cách thu hút anh ấy, đặc biệt là để chống lại Nhà nước Hồi giáo tự xưng ở Syria. Ông gợi ý rằng ông có thể công nhận Crimea, mà Moscow sáp nhập hồi tháng 3 năm 2014, như là một lãnh thổ của Nga và dở bỏ các biện pháp trừng phạt chống lại Nga, bất chấp sự can thiệp liên tục bị cáo buộc của Moscow ở miền đông Ukraine và những lo lắng trong các đồng minh NATO rằng điều này có thể khuyến khích Putin thách thức họ tiếp theo.
Tuy nhiên, kể từ khi nhậm chức, tổng thống Trump đã điều chỉnh quan điểm của mình. Trong khi tiếp tục kêu gọi chia xẻ gánh nặng nhiều hơn nửa từ các đồng minh, ông và đội ngủ của ông đã trấn an họ rằng Washington sẽ tôn trọng các cam kết quốc phòng. Trump nói rằng NATO đã “không còn lỗi thời” và rằng ông sẽ tham dự cuộc họp các nhà lãnh đạo NATO vào cuối tháng này, cấp tín dụng cho chi tiêu quốc phòng ngày càng tăng của NATO và những nỗ lực chống khủng bố nâng cao (mặc dù những nỗ lực này phản ánh những quyết định chủ yếu của liên minh sau sự suy thoái của môi trường an ninh châu Âu vào năm 2014 ). Trong những lần sang châu Âu, Phó tổng thống Mike Pence và Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis và bộ trưởng ngiại giao Rex Tillerson nói thêm rằng các cam kết của Mỹ tại NATO là “vững chắc”, “đầy đủ” và “mạnh mẽ.”
Trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân của Bắc Triều Tiên, Đội Trump cũng tái khẳng định cam kết của Mỹ đối với việc không phổ biến vũ khí giết người hàng loạt và bảo vệ các đồng minh châu Á của nó; tại Seoul, ví dụ, Phó tổng thống Pence trấn an Hàn Quốc rằng Hoa Kỳ ở “với bạn 100 phần trăm.” Và, trong khi rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP, Trump tiết chế lập trường chống tự do thương mại của mình, quay lưng lại với việc gán cho Trung Quốc là thao túng tiền tệ ( một cam kết trong chiến dịch tranh cử) và từ bỏ đòi hỏi chấm dứt Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ “vào lúc này.”
Hơn nữa, chính quyền Trump đã không tìm cách thiết lập lại với Nga. Các biện pháp trừng phạt vẫn nằm tại chổ và, như Bộ trưởng Tillerson đã chỉ ra , chúng “sẽ vẫn còn cho đến khi Moscow đảo ngược các hành động mà đã gây ra chúng.” Bất chấp những nỗ lực hợp tác, Washington và Moscow cũng vẫn mâu thuẫn về Syria, đặc biệt là sau vụ đánh bom của Mỹ vào một căn cứ không quân được xử dụng bởi quân đội Syria và Nga. Điều đó đã dẫn Trump thú nhận rằng Hoa Kỳ đã “không ăn cánh với Nga ở mọi thứ” và rằng mối quan hệ “có thể ở mức thấp kể từ trước đến nay.”
Điều chỉnh là không thể tránh khỏi. Quản trị đất nước khác với vận động tranh cử. Một khi nắm quyền, tất cả các đời Tổng thống Mỹ đều nhanh chóng nhận ra rằng có những thế lực buộc họ phải xem xét lại ý định ban đầu của họ. Trump cũng không ngoại lệ. Các quan chức chính quyền ủng hộ một chính sách đối ngoại có xu thế chủ đạo hơn và ủng hộ liên minh nhiều hơn có thể cũng đã giành được ảnh hưởng sau khi lật đổ những kẻ ũng hộ "nước Mỹ trước tiên" như Michael Flynn và Steve Bannon ra khỏi Hội đồng An ninh Quốc gia.
Nhưng các đồng minh của Mỹ không nên nhầm lẫn : dưới thời Trump "nước Mỹ trước tiên" sẽ vẫn còn sống và cũng bởi vì thế giới quan của tổng thống đã được bắt rễ sâu và từng được kiên định trong nhiều năm qua . Theo ông, Hoa Kỳ đang hoạt động trong một môi trường quốc tế cạnh tranh cao, được ăn cả ngã về không . Nó không có đồng minh vĩnh viễn hoặc đối thủ muôn năm, chỉ có những nhà nước mà nó sẽ xung đột hoặc hợp tác tại một thời điểm nào đó, tùy thuộc vào an ninh và lợi ích kinh tế của Mỹ vào thời điểm ấy. Cách tiếp cận tổng bằng không này (zero-sum ) đối với các quan hệ quốc tế có nghĩa là không còn nửa một cam kết của Mỹ để bảo vệ và phát huy trật tự quốc tế tự do mà Washington xây dựng và giử chặt sau Thế chiến II, và không còn nửa một hứa hẹn của Mỹ sẽ kéo dài tình trạng ưu tiên hoặc đối xử đặc biệt với các đồng minh. Cách tiếp cận này cũng từ bỏ sự ủng hộ truyền thống của Mỹ đối với nhân quyền, dân chủ, và loại bỏ các tổ chức đa phương và các chế độ pháp lý ra bên lề, vì chúng được coi là làm suy giảm quyền tự do hành động của Mỹ. Thay vào đó, nền tảng chính sách đối ngoại của Mỹ là quan hệ song phương và nguyên lý hoạt động đơn giản áp dụng cho tất cả các quốc gia là: “ bạn có thể làm gì cho chúng tôi bây giờ ?”
Đó là lý do tại sao ngay cả khi cuộc khủng hoảng hạt nhân của Bắc Triều Tiên đang nóng lên, Trump không hề cảm thấy e ngại đòi hỏi rằng Hàn Quốc ( đồng minh của Mỹ sơ hở nhất trước hỏa lực của Bình Nhưỡng) nên chi trả cho việc triển khai hệ thống chống tên lửa Phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối ( THAAD ) trên lãnh thổ của mình. Và ông nói thêm rằng ông có ý định đàm phán lại Hiệp định thương mại tự do Mỹ-Hàn , mà ông xem là không công bằng đối với Hoa Kỳ.
Về lý thuyết, phương pháp tiếp cận của Trump cũng cho thấy rằng Washington có thể ưu tiên quan hệ với Nga hay Trung Quốc bên trên lợi ích của các đồng minh hoặc không có lợi cho các đồng minh, ở đó, trong trường hợp xấu nhất, nó có thể quyết định từ bỏ đồng minh. Điều đó chưa xảy ra, nhưng nó là một khả năng. Xem xét tuyên bố gần đây của Trump về Đài Loan: khi được hỏi ông sẽ thế nào nếu một lần nữa nói chuyện với lãnh đạo Đài Loan Tsai Ing-wen, ông nói rằng đầu tiên là ông sẽ muốn nói chuyện với người đồng nhiệm Trung Quốc Tập Cận Bình, để bảo đảm rằng Hoa Kỳ sẽ duy trì sự ủng hộ của Trung Quốc để kềm chế Bắc Triều Tiên. Điều đó là tương đương với việc cung cấp cho Bắc Kinh một sự phủ quyết đối với mối quan hệ của Mỹ với Đài Loan, một đối tác an ninh lâu dài, để đổi lấy sự hợp tác về Bắc Triều Tiên.
Đúng như thế, nhiều cơn bốc đồng của Trump đã, đang và sẽ được sửa chữa, bao gồm bởi các thành viên trong chính phủ của ông ta. Cố vấn An ninh Quốc gia Tướng HR McMaster, ví dụ, đã nhanh chóng cãi lại Tổng thống và trấn an người dân Hàn Quốc rằng Hoa Kỳ sẽ, theo kế hoạch, trả tiền cho THAAD. Vì những lý do thích hợp : hệ thống sẽ chủ yếu bảo vệ các lực lượng Mỹ trong khu vực.
Tuy nhiên, nước Mỹ trước tiên, sẽ tiếp tục hình thành những đường nét trong chính sách đối ngoại của Mỹ vì tâm lý “theo đuôi lãnh đạo” có khả năng sẽ phát triển. Đáng kể, trong một sự đảo ngược chính sách truyền thống Mỹ, McMaster trong thời gian gần đây dường như đã gợi ý rằng Hoa Kỳ có thể không bảo vệ Hàn Quốc chống lại miền Bắc nếu có vẻ rằng lãnh thổ Hoa Kỳ có thể bị trúng tên lửa của Bắc Triều Tiên, vì “những gì mà tổng thống có đầu tiên và quan trọng nhất trong tâm trí của ông ta, là để bảo vệ người dân Mỹ.”
Trong những trường hợp này, các đồng minh có thể làm gì? Ngồi lại trong những cuốn sách tốt của Washington và giữ Hoa Kỳ đứng về phía họ, họ có thể giải thích và cải thiện những gì họ mang ra thảo luận, cá nhân hay tập thể, và nhấn mạnh Hoa Kỳ được hưởng lợi như thế nào. Đây sẽ là trường hợp tốt nhất và sẽ giải quyết những lời chỉ trích (công bằng) của chính quyền mà liên minh đã “mất cân bằng” quá lâu.
Trong khi một số đồng minh chắc chắn sẽ làm được điều đó, những nước khác sẽ bị cám dỗ để tìm nơi khác và tạo ra quan hệ đối tác an ninh mới hoặc những thoả thuận mới. Philippines , ví dụ, đang nịnh bợ Trung Quốc (và Nga), trong khi duy trì quan hệ với Washington. Câu hỏi cơ bản liên quan đến giá trị của liên minh Mỹ cũng đã được nổi lên ở Úc và ở châu Âu, một số người đã đề xuất phát triển một kho vũ khí hạt nhân của Liên minh châu Âu để bảo vệ trật tự khu vực thời hậu chiến mà Washington có thể không còn muốn bảo vệ.
"Nước Mỹ trước tiên" sẽ làm thay đổi các liên minh của Mỹ. Câu hỏi đặt ra không phải là nếu, mà là nó làm thế nào và bao nhiêu.
