Việt Nam: một vấn đề về sự cân bằng.
Người dân mong đợi lãnh đạo gần dân, lắng nghe dân, tham khảo ý kiến của các nhà khoa học để đưa ra những cải cách mạnh mẽ ổn định được tình hình kinh tế, bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, tăng trưởng kinh tế bền vững và cải thiện đời sống của người dân.(Lê Đăng Doanh).
Theo Finalcial Times
BHM Lược dịch.
Việt Nam: một vấn đề về sự cân bằng.
Ben Bland
Các nhà lãnh đạo cho thấy vài dấu hiệu giải quyết nền kinh tế đang bị méo mó.
Được đào tạo trong nghệ thuật ứng xử chính trị Mác-Lênin, nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam thường không phô bày việc vạch áo cho người xem lưng của họ. Tuy nhiên, tại một diễn đàn của chính phủ tìm hiểu sâu thêm về cuộc khủng hoảng kinh tế của đất nước tại Hà Nội hồi cuối tháng, những sự bực tức đã bùng phát.
Khi một cựu thống đốc ngân hàng trung ương cố gắng đổ lỗi tai họa của đất nước cho các chính phủ phát triển trên thế giới "bị thâu tóm bởi các tổ chức tài chính tham lam", ông ta đã bị phản đối một cách kín đáo. Trần Xuân Giá, cựu bộ trưởng đầu tư, đanh thép kêu gọi các nhà lãnh đạo Việt Nam hảy hướng nội để hiểu lý do tại sao đất nước của họ trở nên tồi tệ hơn bởi tỷ lệ lạm phát cao nhất ở châu Á. Ông cảnh báo rằng đất nước đang trên bờ vực của một cuộc khủng hoảng nợ và kêu gọi chính phủ cải cách và bán đi các công ty nhà nước không hiệu quả càng sớm càng tốt.
Chỉ năm năm trước đây, Việt Nam là con cưng của các nhà đầu tư nước ngoài tìm kiếm thị trường nóng mới nổi sau Trung Quốc, nơi mà tình trạng trì trệ kiểu Liên Xô đã được chuyển thành sự bùng nổ kinh tế do cải cách của Đảng Cộng sản . Các nhà sản xuất từ Mỹ, nhà sản xuất chip Intel Canon, nhóm thiết bị điện tử Nhật Bản, thành lập cửa hàng, bị lôi cuốn bởi lực lượng lớn lao động giá rẻ trong một quốc gia gần 90 triệu dân. Hàng chục nhà hợp đồng sản xuất Hàn Quốc và Đài Loan, làm tất cả mọi thứ từ đồ nội thất bằng gỗ đến hàng may mặc, họ chuyển đến từ miền nam Trung Quốc, nơi mà mức lương cao hơn gấp ba lần. Đến năm 2010, Việt Nam là nguồn cung cấp lớn nhất của giày dép Nike, thương hiệu thể thao toàn cầu.
Đồng thời, với tầng lớp trung lưu phát triển nhanh nhất ở châu Á, Việt Nam đã thu hút một số lượng ngày càng tăng danh mục các nhà đầu tư quốc tế, đầu tư vốn và các thương hiệu người tiêu dùng xuất sắc có điều kiện phát triển từ việc gia tăng nhu cầu nội địa trong một đất nước có uy tín ngày càng tăng thêm này. .
Tuy nhiên, Bentley, iPhone và các loại túi xách Louis Vuitton trong chương trình triển lảm ở trung tâm Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, một thời điểm tỏ dấu hiệu thành công kinh tế đáng kể của đất nước, cũng gợi ý sâu hơn, sự mất cân bằng cấu trúc. Trọng tâm của chính phủ tập trung vào sự tăng trưởng chóng mặt không có lợi cho sự ổn định kinh tế đã dẫn đến sự bất bình đẳng ngày càng tăng, lạm phát tăng cao, thiếu niềm tin vào tiền tệ và lo ngại về một cuộc khủng hoảng ngân hàng.
Sự quá nhiệt ở trong nước, cùng với sự suy thoái của nền kinh tế toàn cầu đã buộc nhiều nhà đầu tư nước ngoài và Việt Nam, xem xét lại quan điểm của họ về triển vọng của đất nước. Những vấn đề sâu xa khác, chẳng hạn như tham nhũng, giáo dục của người nghèo và cơ sở hạ tầng tắc nghẽn - thường bị bỏ qua bởi các nhà đầu tư trong những năm bùng nổ - đã trở thành những vấn đề nổi cộm.
Và với đà lạm phát tiền lương cao hơn nhưng kỹ năng lao động không tiến triển nhanh chóng, các vấn đề mới đang phát sinh. Trong số đó là dẩu được hay không, Đảng Cộng sản Việt Nam có thể bắt buộc thông qua cải cách đau đớn cần thiết để họ tránh "bẫy thu nhập trung bình " đang gài bẩy như ở Malaysia và Thái Lan, có nền kinh tế là một nguồn lao động giá rẻ nhưng chưa tạo ra được những sản phẩm có giá trị cao hơn.
Đối với nhiều nhà phân tích, Việt Nam đồng nghĩa như một cảnh báo của những cạm bẫy mà khu vực đang phải đối mặt, thậm chí là châu Âu và cuộc đấu tranh với cuộc khủng hoảng kinh tế của họ. Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã cảnh báo rằng sự trỗi dậy của châu Á không được xác định trước - và rằng các quốc gia như Việt Nam, cũng như Trung Quốc, sẽ cần phải có sự lựa chọn chính trị khó khăn .
"Chính phủ Việt Nam đang cố gắng vụng về ngăn chặn những thất thoát sinh lực", một nhà ngoại giao châu Á cao cấp tại Hà Nội nói "Nhưng trong một thế giới ngày càng cạnh tranh, nguy cơ là các nhà đầu tư chỉ bỏ phiếu bằng đôi chân của mình và đi nơi khác."
Điều đó sẽ tiếp tục làm cạn kiệt kho bạc nhà nước vốn đã khiêm tốn và tạo nên một sự thiếu hụt việc làm đáng kể trong một quốc gia, mà tính hợp pháp của chính phủ xuất phát từ khả năng đảm bảo việc làm cho lực lượng lao động đang mở rộng nhanh chóng .
Một câu hỏi lớn là liệu chế độ độc tài có thể phát triển nền kinh tế có thu nhập cao trong khi duy trì một hệ thống chính trị lấy đi sự tranh luận công khai và không thúc đẩy việc thành lập các tổ chức mạnh mẽ, độc lập cần thiết để chống tham nhũng và lãng phí chi tiêu nhà nước.
Tiềm năng của quốc gia như trung tâm sản xuất hàng đầu châu Á - và những cạm bẫy của nó có thể được nhìn thấy tại Khu công nghiệp Thăng Long, được xây dựng trên cánh đồng bên ngoài Hà Nội bởi tập đoàn Sumitomo Nhật Bản và đối tác Việt Nam thuộc sở hữu nhà nước. Khai trương vào năm 2000, nó nhanh chóng thu hút các công ty Nhật Bản quan tâm để tận dụng
lao động giá rẻ và phát triển cơ sở sản xuất thay thế cho cơ sở tại Trung Quốc, ngày càng dễ bị tăng tiền lương và sự bùng phát thù địch dân tộc.
Các khu công nghiệp đã đạt tới một giới hạn cụ thể vào năm 2009, với 55.000 người làm việc cho 95 công ty chủ yếu là Nhật Bản: lắp ráp máy in Canon, tủ lạnh Panasonic và gia công cánh máy bay Boeing 737. Tuy nhiên, liên tục lạm phát cao, ngày nay hơn 20% cùng kỳ năm ngoái, tạo nên những thiệt hại - ở Thăng Long và các khu công nghiệp trên khắp Việt Nam. Ít nhất 10 nhà sản xuất ở khu công nghiệp đã bị ảnh hưởng bởi những cuộc đình công tự phát trong năm nay, theo Tomoyasu Shimizu, tổng giám đốc , công nhân nhập cư phải vật lộn để tồn tại với mức tiền lương thấp, 2 triệu đồng (96 USD) một tháng.
Hoạt động trên lợi nhuận ít ỏi, nhiều nhà máy không muốn tăng lương - và đang đấu tranh để tìm công nhân. Trên bảng thông báo của trang web, Canon đưa ra những ưu đãi như 5kg gạo miễn phí một tháng và chỗ ở giá rẻ. Điều này là ngoài tiền lương 2.9 triệu đồng hàng tháng và tăng lương hàng năm hai lần.
"Một số công ty có mức lương cao hơn nhưng môi trường làm việc xấu và sống ở đó rất đắt tiền , vì vậy tôi cần phải cẩn thận những gì tôi chọn", ông Nguyễn Mạnh Hùng, một công nhân 20 tuổi mới đến. "Nhưng tôi đã đến đây bởi vì không có công ăn việc làm trên địa bàn tỉnh của tôi."
. . .
Khó khăn là bằng chứng trên khắp đất nước. Một loạt tăng lãi suất, bắt đầu năm nay khi chính phủ không kịp thời thay đổi để có được sự lôi cuốn trên mặt chính sách tiền tệ, đã tạo nên một giai đoạn khó khăn cho nền kinh tế. Tỷ lệ tái cấp vốn ngày nay ở mức 15%. Hàng ngàn doanh nghiệp đã buộc phải đóng cửa, con số kỷ lục các cuộc đình công nổ ra và các khoản nợ xấu đã tăng mạnh. Những thăm hỏi từ các nhà đầu tư nước ngoài mới đã chậm lại đáng kể, theo các luật sư và các nhà tư vấn.
Tổng sản phẩm quốc nội, tăng trung bình 8.1% mổi năm từ 2003 đến 2007, được dự báo sẽ giảm xuống còn 6% trong giai đoạn năm năm đến năm 2012, theo Ngân hàng Thế giới.
Bức tranh kinh tế toàn cầu ảm đạm làm tăng thêm các vấn đề của một quốc gia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu hàng may mặc, giày dép và các mặt hàng như gạo và cà phê.
Tuy nhiên, như ông Giá, cựu bộ trưởng, nói rõ ràng, các quan chức không thể đơn giản chỉ tuôn ra các lời đổ lỗi. Vấn đề lạm phát đáng kể, nguyên nhân phần lớn do việc điều hướng phát sinh ra một trường đua các nhà sản xuất " hạng nhất quốc gia " mà kết quả trong việc mở rộng tín dụng , phần lớn là chuyển về các doanh nghiệp nhà nước lãng phí và các doanh nghiệp tư nhân được ủng hộ bởi nhà nước. Trong năm năm qua, tổng tín dụng trong nền kinh tế đã tăng gấp đôi lên 120% GDP.
Giá cả tăng cao có kết quả, có nghĩa, "gây mệt mỏi gia tăng" của cộng đồng, ông Dominic Mellor của ADB tại Hà Nội nói. Giá lương thực tăng 32% trong 10 tháng tính đến tháng Mười.
Lạm phát cao cũng làm suy yếu niềm tin vào tiền đồng, đó là ấn định tỉ giá với đồng đô la và đã được thường xuyên giảm giá trong những năm gần đây để giảm bớt áp lực về dự trữ có giới hạn của chính phủ trong trao đổi với nước ngoài . Điểm yếu của tiền tệ đã thúc đẩy việc dự trử vàng và đô la. Mua vàng của người Việt Nam là một trong những vị trí hàng đầu cao nhất thế giới. Điều này đã giúp Việt Nam vượt qua các cơn bão gần đây, cám ơn những nhà đầu cơ vàng về dài hạn, nhưng nó lại đặt thêm áp lực giảm giá tiền đồng.
Điều này đã xuất hiện toàn khắp để áp đảo chính phủ của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, và cán bộ cầm quyền của đất nước - hầu hết đều là cựu sinh viên của thể chế thời Xô Viết. Thay vì theo đuổi cải cách hơn nữa, họ đành phải bảo thủ, lạc hậu, tìm kiếm các biện pháp, bao gồm cả một cuộc đàn áp tự do ngôn luận, kềm chế nhập khẩu hàng hóa xa xỉ phẩm và hạn chế về thị thực cho lao động người nước ngoài.
Tốc độ cải cách đã chậm lại ", ông Ben Bingham, người gần đây đã rời Việt Nam sau bốn năm làm đại diện cao cấp của Quỹ Tiền tệ Quốc tế. "Chính phủ đã tìm thấy [kinh tế] môi trường khó khăn hơn để quản lý [kể từ khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) trong năm 2007 ] so với tưởng tượng."
. . .
Bất mãn xã hội dường như gia tăng, với những sự phản đối về đất đai trở nên phổ biến tại Hà Nội, như nông dân khổ cực khiếu nại rằng họ đã bị lừa bịp bởi các cán bộ bán đất của họ cho các doanh nghiệp có quen thân các thế lực chính quyền với giá rẻ.
Một số quan chức Việt Nam đã thừa nhận với các nhà ngoại giao nước ngoài rằng họ đang lo lắng về một kiểu mùa xuân Ả-rập đang nổi lên phá rào có kèm theo bạo lực. Nhà ngoại giao nói rằng điều này có thể ít hơn so với một nỗ lực biện minh cho một cuộc đàn áp liên tục về nhân quyền.
Tham nhũng là một vấn đề nghiêm trọng, mặc dù những lợi ích được chia sẻ công bằng hơn hơn so với chế độ độc tài Ả Rập bị lật đổ trong năm nay. Quản trị yếu kém và tham nhũng vẫn là những trở ngại đáng kể cho các nhà đầu tư, đặc biệt là kể từ khi chính phủ Mỹ và Anh bắt đầu thực thi nghiêm chỉnh pháp luật chống hối lộ các quan chức ở nước ngoài.
Điều hướng những phức tạp của Việt Nam, chậm chạp và thường xuyên quan liêu tham nhũng của Việt Nam là một nhiệm vụ đòi hỏi. Các công ty đa quốc gia như Tata Steel của Ấn Độ và Nokia, nhà sản xuất điện thoại di động Phần Lan, đã thấy việc đầu tư sản xuất sản phẩm nổi tiếng của họ tại Việt Nam bị chậm trễ là do quan liêu và đấu đá nội bộ chính trị.
Phép thử đối với Việt Nam sẽ là, cuối cùng, liệu chính phủ có thể cải cách doanh nghiệp nhà nước lãng phí thống trị nền kinh tế.
Vấn đề vào đầu năm ngoái, với sự gần như sụp đổ của Vinashin, một công ty đóng tàu nợ nần thuộc sở hữu nhà nước. Johanna Chua, một nhà kinh tế ở ngân hàng Mỹ Citigroup tại Hồng Kông, tin rằng chính phủ thất vọng các nhà đầu tư trên mặt trận này. "Mặc dù gia tăng kêu gọi tái bố trí tài sản (các doanh nghiệp nhà nước) và cơ cấu lại, chúng tôi nghĩ rằng lợi ích mạnh mẽ được giao và một bối cảnh yếu của thị trường toàn cầu trong năm tới có thể sẽ làm chậm cải cách," bà viết trong một lưu ý gần đây cho khách hàng.
Jonathan Pincus, người đứng đầu chương trình giảng dạy của Đại học kinh tế Harvard ở TP Hồ Chí Minh, tin rằng - không khẩn trương tăng dần chất lượng giáo dục và cơ sở hạ tầng, cắt giảm chi tiêu công cộng không hiệu quả - Việt Nam sẽ không thể trở thành một con hổ đông Á như Hàn Quốc hoặc Đài Loan, đúng hơn là một nhà nước tư bản đặc quyền các nhóm lợi ích suy kiệt.
"Việt Nam là sao chép mô hình Đông Nam Á của những tập đoàn hướng nội được sự giúp đở từ đầu cơ và ủng hộ của chính phủ như Thái Lan và Indonesia trong những năm 1980," ông nói.
Ông Pincus cho rằng vấn đề đã trở nên chắc chắn rằng một vài điều gì đó to lớn phải thay đổi nếu Việt Nam muốn đạt được những tiềm năng to lớn của nó.
"Chính phủ đang thoát khỏi chiều hướng tùy cơ ứng biến và một số quyết định khó khăn sẽ phải được thực hiện", ông nói.
"Sẽ có những hậu quả chính trị. Nhưng họ đã làm trước đây, làm những việc chính trị khó khăn vì lưng của họ đang áp tường. "
(Quyền tác giả The Financial Times TNHH 2011. Bạn có thể chia sẻ bằng cách sử dụng các công cụ bài viết của chúng tôi.
Xin vui lòng không cắt các bài viết từ FT.com và phân phối lại qua email hoặc gửi tới trang web.)
BHM Lược dịch.
Trang Chủ
