Bắc Kinh lên gân trên chính sách đối ngoại.
Thật vậy, phản ứng tức thì của Bắc Kinh đối với tuyên bố của Panetta là hầu như không thích hợp với câu thần chú của Đặng Tiểu Bình "giỏi che thực lực".
[caption id="attachment_4052" align="alignleft" width="300"]
Ảnh Internet.[/caption]Willy Lam. 28, tháng Sáu, 2012.
Theo Asia Times
BHM Lược dịch.
Những thách thức gây thối chí kêu gọi các phản ứng bất thường. Nhà cầm quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tự nhận thấy mình rơi vào thế thủ, đặc biệt là ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Những vụ cãi vặt về chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông với một số nước Đông Nam Á đã lên đến đỉnh điểm trong một bế tắc hải quân kéo dài với Philippines trên bãi cạn Scarborough (còn được gọi là cù lao Hoàng Nham). Căng thẳng với Việt Nam -- một tranh chấp khác bởi tuyên bố của Trung Quốc trên Biển Đông cũng ở trên những hòn đảo, vẫn còn cao. Nhật Bản và Ấn Độ, cả hai cũng có những tranh cãi lãnh thổ ầm ỉ với Trung Quốc, đã thúc đẩy mạnh mẽ các quan hệ quân sự với Philippines và Việt Nam.
Thêm nữa, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Leon Panetta tuyên bố tại cuộc đối thoại an ninh Shangri-La hàng năm ở Singapore vào đầu tháng sáu rằng Lầu Năm Góc sẽ có cơ sở phục vụ cho khả năng hải quân của mình khoảng 60% vào năm 2020 -- bao gồm sáu nhóm máy bay chiến đấu tàu sân bay -- ở mặt trận châu Á-Thái Bình Dương. Điều này dường như là một sự chứng minh đối với "trục" châu Á mà Tổng thống Barack Obama đã công bố với nhiều ồn ào hồi đầu năm nay.
Những phát triển này dường như đã gợi lên sự xác minh chính sách đối ngoại của Bắc Kinh gia tăng thêm các chiến thuật tấn công trong các đấu trường ngoại giao và an ninh mà nó đã bắt đầu từ năm ngoái.
Về lý thuyết, cán bộ cao cấp của đảng và chính phủ đã không bỏ rơi câu châm ngôn nổi tiếng về chính sách đối ngoại của cố "giáo trưởng" Đặng Tiểu Bình trong đầu những năm 1990 : "giỏi che thực lực, chẵng tranh đứng đầu". Một số học viện có ảnh hưởng và các cố vấn quân sự đang nổi lên ở Bắc Kinh đã lập luận rằng, do tình trạng gần như siêu cường đang tăng nhanh của Trung Quốc -- và sự tăng cường cạnh tranh của họ với Hoa Kỳ và các đồng minh châu Á của nó -- phương pháp tiếp cận "nhún nhường" đã trở nên gần như lỗi thời. Theo nhà lý luận quốc phòng Yang Yi, đã công bố rộng rãi, "Trung Quốc không còn có thể nhún nhường thêm nửa". "Khi bất cứ quốc gia nào xâm phạm an ninh và lợi ích quốc gia của chúng tôi, chúng tôi phải tổ chức một cuộc tự vệ kiên quyết", Chuẩn Đô đốc Yang nói với Tân Hoa Xã trong một cuộc phỏng vấn. "Các biện pháp phản công [Bắc Kinh bị tấn công] phải là 'rút ngắn thời gian, chi phí thấp và hiệu quả -- và không có chổ cho sự mơ hồ hoặc những hậu quả [không mong muốn]". Tờ báo Global Times luôn hiếu chiến, một chi nhánh của tờ People's Daily , nói lên tất cả khi nó viết xã luận rằng, để cho Trung Quốc bảo vệ lợi ích quốc gia, "chúng ta phải dám bảo vệ các nguyên tắc của chúng ta và có can đảm để đương đầu với nhiều quốc gia cùng một lúc".
Thật vậy, phản ứng tức thì của Bắc Kinh đối với tuyên bố của Panetta là hầu như không thích hợp với câu thần chú của Đặng Tiểu Bình "giỏi che thực lực". Người đứng đầu phái đoàn Trung Quốc ở Đối thoại Shangri-La, Trung tướng Ren Haiquan, tỏ ra không nhượng bộ trong đáp trả với kế hoạch của Lầu Năm Góc đẩy mạnh sự hiện diện hải quân của mình ở châu Á. "Chúng tôi đã cân nhắc những kịch bản tồi tệ nhất", ông Ren, Phó Chỉ Huy Trưởng của Học viện Khoa học quân sự cho biết. Ren nói thêm : "Một khi lợi ích của Trung Quốc bị tổn thương, các biện pháp trả đũa của chúng tôi sẽ là đáng sợ".
Đồng thời, một số nhà bình luận quân sự trong các phương tiện truyền thông chính thức của Trung Quốc đã thực hiện các mối đe dọa được che đậy lấp liếm trước việc sử dụng các phương tiện quân sự để giải quyết những áp lực ngoại giao. Thiếu tướng Luo Yuan, một nhà bình luận trên phương tiện truyền thông bình dân, đã tái khẳng định sự sẵn sàng của Quân đội Giải phóng Nhân dân "dạy cho Philippines một bài học". Luo đổ lỗi cho các yếu tố dân tộc chủ nghĩa bên trong và bên ngoài chính phủ Philippines gây nóng quan hệ với Trung Quốc. "Nếu Philippines không thể kềm chế công chúng của họ, hãy để chúng tôi thi hành kỷ luật đối với họ", ông đã viết hồi tháng trước. Liên quan đến các cáo buộc hành động khiêu khích của hải quân Philippines, Luo cảnh báo "Chúng tôi đã nhiều lần chấp nhận một thái độ nhẫn nại và chúng tôi đã đạt đến giới hạn của lòng khoan dung. Không cần thiết thể hiện sự khoan dung hơn nữa".
Biểu tượng của quan điểm quyết đoán hơn của Bắc Kinh là cái được gọi là chính sách đối ngoại lợi ích cốt lõi quốc gia -- và, mở rộng ngoại giao "đường đỏ". Nói một cách đơn giản, điều này có nghĩa là Bắc Kinh muốn vẽ các "đường màu đỏ" chung quanh các vị trí địa lý được coi là " lợi ích cốt lõi quốc gia" không thể tách rời của đất nước. Nếu một thế lực nước ngoài được coi là xâm phạm các đường màu đỏ này, Bắc Kinh có quyền trả đũa thông qua các chiến thuật quân sự và những chiến thuật cứng rắn khác. Theo truyền thống, "Lợi ích cốt lõi quốc gia" của Bắc Kinh chỉ ám chỉ đến các vấn đề như sự thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia -- ví dụ, Đài Loan, Tây Tạng và Tân Cương không bao giờ được phép ly khai khỏi quê hương.
Chuông báo động đã vang lên tại Washington và nhiều thủ đô châu Á hồi tháng 3 năm 2010 khi hai quan chức cấp cao Mỹ nói các cán bộ Trung Quốc cho rằng, Bắc Kinh coi Biển Đông như là ở trong "lợi ích cốt lõi quốc gia" của đất nước. Trong một tuyên bố chính thức một vài tháng sau đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Qin Gang dường như đã cố gắng để làm nguội vấn đề bằng cách không nêu tên địa điểm cụ thể khi ông đưa ra định nghĩa chính thức về các lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Ông cho biết: "Các khu vực liên quan đến chủ quyền quốc gia, an ninh, toàn vẹn lãnh thổ và các lợi ích phát triển đều thuộc về lợi ích cốt lõi của Trung Quốc".
Đứng trước vấn đề "lợi ích phát triển" của Trung Quốc có thể bao gồm các nguồn cung cấp dầu và khí đốt đáng tin cậy cũng như các khoáng sản chiến lược, định nghĩa của Qin có thể được hiểu bao gồm các đảo trong Biển Đông mà chúng đang được cho là giàu hydrocarbon.
Theo sau cuộc khủng hoảng đang diển ra với Manila -- và công bố đầy kịch tính của Panetta -- các nhà lý luận Trung Quốc đang thúc đẩy chính sách "đường đỏ" với sự thích thú hơn bao giờ hết. Bình luận trên tờ People's Daily, Ding Gang trích dẫn biển Đông như là một phần quan trọng của lợi ích quốc gia, lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. "Chúng tôi đã vẻ ra một tập hợp các tuyến [trong vùng biển Đông] cho Hoa Kỳ là để cảnh báo người Mỹ về những gì nó có thể làm và những gì nó không có thể làm", Ding đã viết trong cơ quan ngôn luận của đảng. "Người Mỹ cũng nên nhận thức ra xu hướng bá quyền của mình. Điều này không chỉ là cần thiết mà còn mang lại lợi ích cho người Mỹ".
Những cán bộ cao cấp cũng đã được tham khảo công khai đối với các tranh chấp ở quần đảo Điếu Ngư (còn được gọi là quần đảo Senkaku) ở biển Đông Trung Quốc như là một phần quan trọng của các lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Trong khi gặp Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda tại Bắc Kinh hồi tháng trước, Thủ tướng Ôn Gia Bảo dường như phàn nàn về lập trường của Tokyo đối với đảo Điếu Ngư cũng như khu vực tự trị Tân Cương. Các phương tiện truyền thông chính thức trích dẫn Ôn Gia Bảo kêu gọi Noda "tôn trọng lợi ích cốt lõi và các mối quan tâm lớn của Trung Quốc".
Ngoại giao đường đỏ cũng bao gồm việc xử phạt một loạt các quốc gia mà có nhà lãnh đạo đã hoặc gặp gỡ với Đức Đạt Lai Lạt Ma hoặc cho phép các cuộc họp của Đại hội Uighur Thế giới, hỗ trợ một số hình thức độc lập của Tân Cương, diễn ra ở nước họ. Bắc Kinh đã tạm dừng một loạt các trao đổi cấp cao với Vương quốc Anh sau khi Thủ tướng David Cameron tổ chức một cuộc họp riêng với Đức Đạt Lai Lạt Ma tại nhà thờ Saint Paul ở London tháng trước.
Điều này gợi nhớ "hình phạt" mà Bắc Kinh đã gây ra cho các quốc gia bao gồm Đức, Pháp và Hoa Kỳ sau khi lãnh đạo của họ đã gặp nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng lưu vong. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, Bắc Kinh đã "bình thường hóa" quan hệ với các nước bị phạt do yếu tố Đức Đạt Lai Lạt Ma sau một thời gian kha khá, nhiều nhất là vài tháng.
Nhưng đồng thời, tranh cãi của Bắc Kinh đã ngày càng thường xuyên được triển khai với các loại vũ khí kinh tế để giải quyết những khác biệt ngoại giao. Trong cuộc đối đầu lãnh thổ đang tiếp diển với Manila, Bắc Kinh đã cắt giảm nhập khẩu trái cây và các sản phẩm nông nghiệp của Philippine. Nó cũng đã kêu gọi các nhóm du khách Trung Quốc ngừng viếng thăm Philippines.
Cử chỉ bất thường này là một phát triển hơn nữa qua chiến lược "đất hiếm" gây tranh cãi của chính quyền Trung quốc, mà ở đó đã được sử dụng để gây sức ép với Tokyo vào cuối năm 2010 sau khi đội trưởng của một thuyền đánh cá Trung Quốc đã bị Bảo vệ bờ biển Nhật Bản giam giữ trong vùng lân cận của quần đảo Điếu Ngư - Senkaku. Bắc Kinh cũng cắt giảm số lượng khách du lịch Trung Quốc đến thăm Nhật Bản. Đầu năm nay, Nhật Bản, Hoa Kỳ và một số nước khác đã đệ đơn khiếu nại ở Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cáo buộc Bắc Kinh sử dụng những tán thành giả maọ để cắt giảm xuất khẩu khoáng sản đất hiếm, một thành phần quan trọng trong một loạt các sản phẩm công nghệ cao. WTO đang gây sức ép tiến hành điều tra mặc dù Bắc Kinh từ chối kịch liệt.
Cho đến gần đây, Bắc Kinh đã cảnh báo chống lại việc "pha trộn kinh tế và chính trị" trong quan hệ của Trung Quốc với nước ngoài. Ở đỉnh cao của các cuộc bạo loạn chống Nhật Bản vào năm 2005, những người biểu tình dân tộc chủ nghĩa Trung Quốc kêu gọi tẩy chay các sản phẩm Nhật Bản. Những kẻ xúi giục bạo động cũng yêu cầu Bộ Đường sắt không nhập khẩu công nghệ tàu cao tốc Nhật Bản.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Thương mại thời đó, Bạc Hy Lai, khuyên nhủ thành phần dân tộc chủ nghĩa nên tách kinh tế ra khỏi các vấn đề chính trị và ngoại giao. Bo chỉ ra, trong nền kinh tế toàn cầu hóa, tẩy chay các sản phẩm Nhật Bản sẽ làm tổn thương Trung Quốc.
Ông lập luận "tẩy chay sản phẩm [của một quốc gia khác] sẽ gây phương hại đến lợi ích của các nhà sản xuất và người tiêu dùng của cả nước ... Điều này sẽ làm tổn thương sự hợp tác của chúng ta và phát triển [kinh tế] với các nước khác". Bộ trưởng nói thêm "chúng ta sẽ bảo vệ lợi ích hợp pháp của tất cả các công ty nước ngoài ở Trung Quốc, bao gồm cả những doanh nghiệp Nhật Bản ấy". Tiếp tục trở lại, khi Bắc Kinh phải làm đơn xin hàng năm gởi đến chính phủ Mỹ đối với "tình trạng tối huệ quốc" trong những năm 1990, các quan chức Trung Quốc lúc nào cũng yêu cầu các thành viên Quốc hội, những người đã chỉ trích các hồ sơ nhân quyền của Trung Quốc, "tách chính trị ra khỏi kinh tế".
[caption id="attachment_4053" align="alignleft" width="300"]
Willy Wo-Lap Lam[/caption]Trường hợp khác trong việc gây tranh cãi của Bắc Kinh là sử dụng quyền lực kinh tế để ghi điểm ngoại giao, được nhìn thấy trong quan hệ tài chính lâu dài của nó với các quốc gia hiếu chiến, bao gồm cả những nước là mục tiêu trừng phạt kinh tế được uỷ quyền của Liên Hiệp Quốc. Bắc Kinh không chỉ cung cấp viện trợ kinh tế cho Bắc Triều Tiên, mà còn trao đổi thương mại với chế độ Stalinist, vi phạm lệnh cấm vận của Liên Hiệp Quốc. ĐCSTQ cũng duy trì đầu tư gần gũi và quan hệ thương mại với Iran. Thương mại song phương trị giá 29,3 tỷ $ vào năm ngoái, tăng hơn mười lần so với thập kỷ trước. Bắc Kinh cũng đã bị chỉ trích vì lợi dụng sự rút lui của các công ty dầu phương Tây ra khỏi Iran để có được mỏ dầu và các tài nguyên liên quan ở đó với mức giá dể chịu.
Có vẻ hiển nhiên rằng ngoại giao hung hăng của Bắc Kinh đã chống đở được trong những trường hợp cá biệt. Ví dụ, chiến lược "đất hiếm" rõ ràng đóng một số vai trò trong quyết định của Tokyo thả thuyền trưởng bắt giử ở biển Đông Trung Quốc vào cuối năm 2010. Ngoài ra, Manila đã trở nên ít om sòm hơn trong các cuộc tấn công của nó trên chính sách biển Đông của Bắc Kinh trong bối cảnh áp lực kinh tế của Trung Quốc. Trên tổng quan, việc áp dụng các chiến thuật hiếu chiến và gây tranh cãi của Bắc Kinh đã làm tổn thương hình ảnh toàn cầu của Trung Quốc -- và khả năng để chiếm được tình cảm bạn bè ngoại biên của nó.
Mối quan tâm này có vẻ ở đằng sau một bài báo trong tờ Global Times hồi cuối tuần mang tên "Tại sao môi trường toàn cầu của Trung Quốc đã trở nên gay gắt hơn ?" Trong phần kích thích tư duy này, Wang Jisi, một chuyên gia quan hệ quốc tế được tôn trọng tại Đại học Bắc Kinh, lập luận rằng "trong khi sự cân bằng toàn cầu của các cường quốc đã chứng minh xu hướng 'phương Đông gia tăng và phương Tây suy giảm', tình hình quốc tế của Trung Quốc đã không được cải thiện". Trong số các yếu tố trong và ngoài nước, mà Wang phân tích, có phản ứng của các nước láng giềng Trung Quốc trước sự hình thành cụ thể sức mạnh quyết đoán hơn của quốc gia .
"Trong quá trình tăng cường khả năng phòng thủ quốc gia của Trung Quốc, hàng xóm của nó và Mỹ không chỉ nghi ngờ loại bỏ [của Bắc Kinh] ý định phát triển - hòa bình, mà họ còn tăng cường các biện pháp phòng thủ mà mục tiêu là Trung Quốc, ngoài ra để cộng tác trong các chiến lược có liên quan đến Trung Quốc", Wang viết, "Tất cả những điều này đã gây áp lực lớn hơn đối với an ninh quốc gia của Trung Quốc".
Một điểm thích hợp giống nhau, tất nhiên, là phải chăng tình trạng toàn cầu của Trung Quốc -- và ý nghĩa an ninh ngoại giao của nó -- chưa hẳn đã bị nổi bật nếu nó không sử dụng chiến thuật chính sách nước ngoài được coi là trái với tiêu chuẩn quốc tế đã có từ lâu. Lãnh đạo Trung quốc có thể muốn suy nghĩ hai lần trước khi từ bỏ cả chữ nghĩa lẫn tinh thần mưu kế "nép mình" của Đặng Tiểu Bình, qua đó báo hiệu một thái độ rõ ràng về trách nhiệm của Vương quốc Trung Hoa đối với những công ước ngoại giao toàn cầu.
Tiến sĩ Willy Wo-Lap Lam là nghiên cứu sinh cao cấp tại Quỹ Jamestown. Ông đã làm việc ở các vị trí biên tập viên cao cấp trong các phương tiện truyền thông quốc tế, bao gồm cả tạp chí tin tức Asiaweek, South China Morning Post và Asia-Pacific Headquarters của CNN. Ông là tác giả của năm cuốn sách về Trung Quốc. Lam còn là một phụ tá giáo sư của Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Quốc tế Akita, Nhật Bản, và tại Đại học Trung Quốc ở Hồng Kông.
BHM Lược dịch. © 2012 BOHEMIENVN
Trang Chủ
Chia xẻ bài này :
[caption id="attachment_4052" align="alignleft" width="300"]
Ảnh Internet.[/caption]Willy Lam. 28, tháng Sáu, 2012.Theo Asia Times
BHM Lược dịch.
Những thách thức gây thối chí kêu gọi các phản ứng bất thường. Nhà cầm quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tự nhận thấy mình rơi vào thế thủ, đặc biệt là ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Những vụ cãi vặt về chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông với một số nước Đông Nam Á đã lên đến đỉnh điểm trong một bế tắc hải quân kéo dài với Philippines trên bãi cạn Scarborough (còn được gọi là cù lao Hoàng Nham). Căng thẳng với Việt Nam -- một tranh chấp khác bởi tuyên bố của Trung Quốc trên Biển Đông cũng ở trên những hòn đảo, vẫn còn cao. Nhật Bản và Ấn Độ, cả hai cũng có những tranh cãi lãnh thổ ầm ỉ với Trung Quốc, đã thúc đẩy mạnh mẽ các quan hệ quân sự với Philippines và Việt Nam.
Thêm nữa, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Leon Panetta tuyên bố tại cuộc đối thoại an ninh Shangri-La hàng năm ở Singapore vào đầu tháng sáu rằng Lầu Năm Góc sẽ có cơ sở phục vụ cho khả năng hải quân của mình khoảng 60% vào năm 2020 -- bao gồm sáu nhóm máy bay chiến đấu tàu sân bay -- ở mặt trận châu Á-Thái Bình Dương. Điều này dường như là một sự chứng minh đối với "trục" châu Á mà Tổng thống Barack Obama đã công bố với nhiều ồn ào hồi đầu năm nay.
Những phát triển này dường như đã gợi lên sự xác minh chính sách đối ngoại của Bắc Kinh gia tăng thêm các chiến thuật tấn công trong các đấu trường ngoại giao và an ninh mà nó đã bắt đầu từ năm ngoái.
Về lý thuyết, cán bộ cao cấp của đảng và chính phủ đã không bỏ rơi câu châm ngôn nổi tiếng về chính sách đối ngoại của cố "giáo trưởng" Đặng Tiểu Bình trong đầu những năm 1990 : "giỏi che thực lực, chẵng tranh đứng đầu". Một số học viện có ảnh hưởng và các cố vấn quân sự đang nổi lên ở Bắc Kinh đã lập luận rằng, do tình trạng gần như siêu cường đang tăng nhanh của Trung Quốc -- và sự tăng cường cạnh tranh của họ với Hoa Kỳ và các đồng minh châu Á của nó -- phương pháp tiếp cận "nhún nhường" đã trở nên gần như lỗi thời. Theo nhà lý luận quốc phòng Yang Yi, đã công bố rộng rãi, "Trung Quốc không còn có thể nhún nhường thêm nửa". "Khi bất cứ quốc gia nào xâm phạm an ninh và lợi ích quốc gia của chúng tôi, chúng tôi phải tổ chức một cuộc tự vệ kiên quyết", Chuẩn Đô đốc Yang nói với Tân Hoa Xã trong một cuộc phỏng vấn. "Các biện pháp phản công [Bắc Kinh bị tấn công] phải là 'rút ngắn thời gian, chi phí thấp và hiệu quả -- và không có chổ cho sự mơ hồ hoặc những hậu quả [không mong muốn]". Tờ báo Global Times luôn hiếu chiến, một chi nhánh của tờ People's Daily , nói lên tất cả khi nó viết xã luận rằng, để cho Trung Quốc bảo vệ lợi ích quốc gia, "chúng ta phải dám bảo vệ các nguyên tắc của chúng ta và có can đảm để đương đầu với nhiều quốc gia cùng một lúc".
Thật vậy, phản ứng tức thì của Bắc Kinh đối với tuyên bố của Panetta là hầu như không thích hợp với câu thần chú của Đặng Tiểu Bình "giỏi che thực lực". Người đứng đầu phái đoàn Trung Quốc ở Đối thoại Shangri-La, Trung tướng Ren Haiquan, tỏ ra không nhượng bộ trong đáp trả với kế hoạch của Lầu Năm Góc đẩy mạnh sự hiện diện hải quân của mình ở châu Á. "Chúng tôi đã cân nhắc những kịch bản tồi tệ nhất", ông Ren, Phó Chỉ Huy Trưởng của Học viện Khoa học quân sự cho biết. Ren nói thêm : "Một khi lợi ích của Trung Quốc bị tổn thương, các biện pháp trả đũa của chúng tôi sẽ là đáng sợ".
Đồng thời, một số nhà bình luận quân sự trong các phương tiện truyền thông chính thức của Trung Quốc đã thực hiện các mối đe dọa được che đậy lấp liếm trước việc sử dụng các phương tiện quân sự để giải quyết những áp lực ngoại giao. Thiếu tướng Luo Yuan, một nhà bình luận trên phương tiện truyền thông bình dân, đã tái khẳng định sự sẵn sàng của Quân đội Giải phóng Nhân dân "dạy cho Philippines một bài học". Luo đổ lỗi cho các yếu tố dân tộc chủ nghĩa bên trong và bên ngoài chính phủ Philippines gây nóng quan hệ với Trung Quốc. "Nếu Philippines không thể kềm chế công chúng của họ, hãy để chúng tôi thi hành kỷ luật đối với họ", ông đã viết hồi tháng trước. Liên quan đến các cáo buộc hành động khiêu khích của hải quân Philippines, Luo cảnh báo "Chúng tôi đã nhiều lần chấp nhận một thái độ nhẫn nại và chúng tôi đã đạt đến giới hạn của lòng khoan dung. Không cần thiết thể hiện sự khoan dung hơn nữa".
Biểu tượng của quan điểm quyết đoán hơn của Bắc Kinh là cái được gọi là chính sách đối ngoại lợi ích cốt lõi quốc gia -- và, mở rộng ngoại giao "đường đỏ". Nói một cách đơn giản, điều này có nghĩa là Bắc Kinh muốn vẽ các "đường màu đỏ" chung quanh các vị trí địa lý được coi là " lợi ích cốt lõi quốc gia" không thể tách rời của đất nước. Nếu một thế lực nước ngoài được coi là xâm phạm các đường màu đỏ này, Bắc Kinh có quyền trả đũa thông qua các chiến thuật quân sự và những chiến thuật cứng rắn khác. Theo truyền thống, "Lợi ích cốt lõi quốc gia" của Bắc Kinh chỉ ám chỉ đến các vấn đề như sự thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia -- ví dụ, Đài Loan, Tây Tạng và Tân Cương không bao giờ được phép ly khai khỏi quê hương.
Chuông báo động đã vang lên tại Washington và nhiều thủ đô châu Á hồi tháng 3 năm 2010 khi hai quan chức cấp cao Mỹ nói các cán bộ Trung Quốc cho rằng, Bắc Kinh coi Biển Đông như là ở trong "lợi ích cốt lõi quốc gia" của đất nước. Trong một tuyên bố chính thức một vài tháng sau đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Qin Gang dường như đã cố gắng để làm nguội vấn đề bằng cách không nêu tên địa điểm cụ thể khi ông đưa ra định nghĩa chính thức về các lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Ông cho biết: "Các khu vực liên quan đến chủ quyền quốc gia, an ninh, toàn vẹn lãnh thổ và các lợi ích phát triển đều thuộc về lợi ích cốt lõi của Trung Quốc".
Đứng trước vấn đề "lợi ích phát triển" của Trung Quốc có thể bao gồm các nguồn cung cấp dầu và khí đốt đáng tin cậy cũng như các khoáng sản chiến lược, định nghĩa của Qin có thể được hiểu bao gồm các đảo trong Biển Đông mà chúng đang được cho là giàu hydrocarbon.
Theo sau cuộc khủng hoảng đang diển ra với Manila -- và công bố đầy kịch tính của Panetta -- các nhà lý luận Trung Quốc đang thúc đẩy chính sách "đường đỏ" với sự thích thú hơn bao giờ hết. Bình luận trên tờ People's Daily, Ding Gang trích dẫn biển Đông như là một phần quan trọng của lợi ích quốc gia, lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. "Chúng tôi đã vẻ ra một tập hợp các tuyến [trong vùng biển Đông] cho Hoa Kỳ là để cảnh báo người Mỹ về những gì nó có thể làm và những gì nó không có thể làm", Ding đã viết trong cơ quan ngôn luận của đảng. "Người Mỹ cũng nên nhận thức ra xu hướng bá quyền của mình. Điều này không chỉ là cần thiết mà còn mang lại lợi ích cho người Mỹ".
Những cán bộ cao cấp cũng đã được tham khảo công khai đối với các tranh chấp ở quần đảo Điếu Ngư (còn được gọi là quần đảo Senkaku) ở biển Đông Trung Quốc như là một phần quan trọng của các lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Trong khi gặp Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda tại Bắc Kinh hồi tháng trước, Thủ tướng Ôn Gia Bảo dường như phàn nàn về lập trường của Tokyo đối với đảo Điếu Ngư cũng như khu vực tự trị Tân Cương. Các phương tiện truyền thông chính thức trích dẫn Ôn Gia Bảo kêu gọi Noda "tôn trọng lợi ích cốt lõi và các mối quan tâm lớn của Trung Quốc".
Ngoại giao đường đỏ cũng bao gồm việc xử phạt một loạt các quốc gia mà có nhà lãnh đạo đã hoặc gặp gỡ với Đức Đạt Lai Lạt Ma hoặc cho phép các cuộc họp của Đại hội Uighur Thế giới, hỗ trợ một số hình thức độc lập của Tân Cương, diễn ra ở nước họ. Bắc Kinh đã tạm dừng một loạt các trao đổi cấp cao với Vương quốc Anh sau khi Thủ tướng David Cameron tổ chức một cuộc họp riêng với Đức Đạt Lai Lạt Ma tại nhà thờ Saint Paul ở London tháng trước.
Điều này gợi nhớ "hình phạt" mà Bắc Kinh đã gây ra cho các quốc gia bao gồm Đức, Pháp và Hoa Kỳ sau khi lãnh đạo của họ đã gặp nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng lưu vong. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, Bắc Kinh đã "bình thường hóa" quan hệ với các nước bị phạt do yếu tố Đức Đạt Lai Lạt Ma sau một thời gian kha khá, nhiều nhất là vài tháng.
Nhưng đồng thời, tranh cãi của Bắc Kinh đã ngày càng thường xuyên được triển khai với các loại vũ khí kinh tế để giải quyết những khác biệt ngoại giao. Trong cuộc đối đầu lãnh thổ đang tiếp diển với Manila, Bắc Kinh đã cắt giảm nhập khẩu trái cây và các sản phẩm nông nghiệp của Philippine. Nó cũng đã kêu gọi các nhóm du khách Trung Quốc ngừng viếng thăm Philippines.
Cử chỉ bất thường này là một phát triển hơn nữa qua chiến lược "đất hiếm" gây tranh cãi của chính quyền Trung quốc, mà ở đó đã được sử dụng để gây sức ép với Tokyo vào cuối năm 2010 sau khi đội trưởng của một thuyền đánh cá Trung Quốc đã bị Bảo vệ bờ biển Nhật Bản giam giữ trong vùng lân cận của quần đảo Điếu Ngư - Senkaku. Bắc Kinh cũng cắt giảm số lượng khách du lịch Trung Quốc đến thăm Nhật Bản. Đầu năm nay, Nhật Bản, Hoa Kỳ và một số nước khác đã đệ đơn khiếu nại ở Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cáo buộc Bắc Kinh sử dụng những tán thành giả maọ để cắt giảm xuất khẩu khoáng sản đất hiếm, một thành phần quan trọng trong một loạt các sản phẩm công nghệ cao. WTO đang gây sức ép tiến hành điều tra mặc dù Bắc Kinh từ chối kịch liệt.
Cho đến gần đây, Bắc Kinh đã cảnh báo chống lại việc "pha trộn kinh tế và chính trị" trong quan hệ của Trung Quốc với nước ngoài. Ở đỉnh cao của các cuộc bạo loạn chống Nhật Bản vào năm 2005, những người biểu tình dân tộc chủ nghĩa Trung Quốc kêu gọi tẩy chay các sản phẩm Nhật Bản. Những kẻ xúi giục bạo động cũng yêu cầu Bộ Đường sắt không nhập khẩu công nghệ tàu cao tốc Nhật Bản.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Thương mại thời đó, Bạc Hy Lai, khuyên nhủ thành phần dân tộc chủ nghĩa nên tách kinh tế ra khỏi các vấn đề chính trị và ngoại giao. Bo chỉ ra, trong nền kinh tế toàn cầu hóa, tẩy chay các sản phẩm Nhật Bản sẽ làm tổn thương Trung Quốc.
Ông lập luận "tẩy chay sản phẩm [của một quốc gia khác] sẽ gây phương hại đến lợi ích của các nhà sản xuất và người tiêu dùng của cả nước ... Điều này sẽ làm tổn thương sự hợp tác của chúng ta và phát triển [kinh tế] với các nước khác". Bộ trưởng nói thêm "chúng ta sẽ bảo vệ lợi ích hợp pháp của tất cả các công ty nước ngoài ở Trung Quốc, bao gồm cả những doanh nghiệp Nhật Bản ấy". Tiếp tục trở lại, khi Bắc Kinh phải làm đơn xin hàng năm gởi đến chính phủ Mỹ đối với "tình trạng tối huệ quốc" trong những năm 1990, các quan chức Trung Quốc lúc nào cũng yêu cầu các thành viên Quốc hội, những người đã chỉ trích các hồ sơ nhân quyền của Trung Quốc, "tách chính trị ra khỏi kinh tế".
[caption id="attachment_4053" align="alignleft" width="300"]
Willy Wo-Lap Lam[/caption]Trường hợp khác trong việc gây tranh cãi của Bắc Kinh là sử dụng quyền lực kinh tế để ghi điểm ngoại giao, được nhìn thấy trong quan hệ tài chính lâu dài của nó với các quốc gia hiếu chiến, bao gồm cả những nước là mục tiêu trừng phạt kinh tế được uỷ quyền của Liên Hiệp Quốc. Bắc Kinh không chỉ cung cấp viện trợ kinh tế cho Bắc Triều Tiên, mà còn trao đổi thương mại với chế độ Stalinist, vi phạm lệnh cấm vận của Liên Hiệp Quốc. ĐCSTQ cũng duy trì đầu tư gần gũi và quan hệ thương mại với Iran. Thương mại song phương trị giá 29,3 tỷ $ vào năm ngoái, tăng hơn mười lần so với thập kỷ trước. Bắc Kinh cũng đã bị chỉ trích vì lợi dụng sự rút lui của các công ty dầu phương Tây ra khỏi Iran để có được mỏ dầu và các tài nguyên liên quan ở đó với mức giá dể chịu.Có vẻ hiển nhiên rằng ngoại giao hung hăng của Bắc Kinh đã chống đở được trong những trường hợp cá biệt. Ví dụ, chiến lược "đất hiếm" rõ ràng đóng một số vai trò trong quyết định của Tokyo thả thuyền trưởng bắt giử ở biển Đông Trung Quốc vào cuối năm 2010. Ngoài ra, Manila đã trở nên ít om sòm hơn trong các cuộc tấn công của nó trên chính sách biển Đông của Bắc Kinh trong bối cảnh áp lực kinh tế của Trung Quốc. Trên tổng quan, việc áp dụng các chiến thuật hiếu chiến và gây tranh cãi của Bắc Kinh đã làm tổn thương hình ảnh toàn cầu của Trung Quốc -- và khả năng để chiếm được tình cảm bạn bè ngoại biên của nó.
Mối quan tâm này có vẻ ở đằng sau một bài báo trong tờ Global Times hồi cuối tuần mang tên "Tại sao môi trường toàn cầu của Trung Quốc đã trở nên gay gắt hơn ?" Trong phần kích thích tư duy này, Wang Jisi, một chuyên gia quan hệ quốc tế được tôn trọng tại Đại học Bắc Kinh, lập luận rằng "trong khi sự cân bằng toàn cầu của các cường quốc đã chứng minh xu hướng 'phương Đông gia tăng và phương Tây suy giảm', tình hình quốc tế của Trung Quốc đã không được cải thiện". Trong số các yếu tố trong và ngoài nước, mà Wang phân tích, có phản ứng của các nước láng giềng Trung Quốc trước sự hình thành cụ thể sức mạnh quyết đoán hơn của quốc gia .
"Trong quá trình tăng cường khả năng phòng thủ quốc gia của Trung Quốc, hàng xóm của nó và Mỹ không chỉ nghi ngờ loại bỏ [của Bắc Kinh] ý định phát triển - hòa bình, mà họ còn tăng cường các biện pháp phòng thủ mà mục tiêu là Trung Quốc, ngoài ra để cộng tác trong các chiến lược có liên quan đến Trung Quốc", Wang viết, "Tất cả những điều này đã gây áp lực lớn hơn đối với an ninh quốc gia của Trung Quốc".
Một điểm thích hợp giống nhau, tất nhiên, là phải chăng tình trạng toàn cầu của Trung Quốc -- và ý nghĩa an ninh ngoại giao của nó -- chưa hẳn đã bị nổi bật nếu nó không sử dụng chiến thuật chính sách nước ngoài được coi là trái với tiêu chuẩn quốc tế đã có từ lâu. Lãnh đạo Trung quốc có thể muốn suy nghĩ hai lần trước khi từ bỏ cả chữ nghĩa lẫn tinh thần mưu kế "nép mình" của Đặng Tiểu Bình, qua đó báo hiệu một thái độ rõ ràng về trách nhiệm của Vương quốc Trung Hoa đối với những công ước ngoại giao toàn cầu.
Tiến sĩ Willy Wo-Lap Lam là nghiên cứu sinh cao cấp tại Quỹ Jamestown. Ông đã làm việc ở các vị trí biên tập viên cao cấp trong các phương tiện truyền thông quốc tế, bao gồm cả tạp chí tin tức Asiaweek, South China Morning Post và Asia-Pacific Headquarters của CNN. Ông là tác giả của năm cuốn sách về Trung Quốc. Lam còn là một phụ tá giáo sư của Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Quốc tế Akita, Nhật Bản, và tại Đại học Trung Quốc ở Hồng Kông.
BHM Lược dịch. © 2012 BOHEMIENVN
Trang Chủ
Chia xẻ bài này :
