Dân chủ hóa hay là chết.
 |
| Những kẻ đàn áp xem gì ở đây: biểu tình phản đối nhà máy hóa chất ở tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, October 27, |
2012. (Carlos Barria / Courtesy Reuters) Tại sao Trung Cộng phải đối mặt với Cải cách hay Cách mạng.
Yasheng Huang. Tháng Giêng / tháng 2 năm 2013.
Theo Foreign Affairs
BHM Lược dịch.
Trong năm 2011, đứng trước Hiệp hội Hoàng gia ( học viện khoa học Anh quốc), Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo tuyên bố, "Trung Quốc của ngày mai sẽ là một quốc gia đạt được dân chủ đầy đủ, các quy tắc của pháp luật, công bằng, và công lý. Không có tự do, không có dân chủ thực sự. Nếu không có sự bảo đãm cho các quyền kinh tế và chính trị, không có tự do thực sự." Bài viết của Eric Li trong các trang này, "Sinh mệnh của Đảng", không nói về dân chủ đãi bôi như vậy. Thay vào đó, Li, một nhà đầu tư mạo hiểm có trụ sở tại Thượng Hải, tuyên bố rằng cuộc tranh luận về dân chủ hóa Trung Quốc đã chết : Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) sẽ không chỉ duy trì quyền lực, sự thành công của nó trong những năm tới mà "sẽ củng cố mô hình một đảng và , trong quá trình, thách thức sự khôn ngoan thông thường của phương Tây về sự phát triển chính trị." Li có thể đã tuyên bố cuộc đua quá sớm.
Li trích dẫn sự chấp thuận cao của công chúng đối với sự chỉ đạo tổng quát của nhà nước Trung Quốc như là bằng chứng rằng người Trung Quốc thích hiện trạng chính trị. Tuy nhiên, ở một đất nước mà không có tự do ngôn luận, việc yêu cầu người dân trực tiếp đánh giá hiệu suất các nhà lãnh đạo của họ là phong cảnh giống như một cuộc kiểm tra với một lựa chọn duy nhất. Nhiều khảo sát nghiêm ngặt hơn đó là những câu hỏi nền tảng trong những cách ít nhạy cảm về chính trị lại mâu thuẫn trực tiếp với kết luận của Li. Theo các cuộc điều tra năm 2003 được trích dẫn trong "Đông Á quan niệm Dân chủ như thế nào", được xuất bản bởi các nhà nghiên cứu Chu Yun-han, Larry Diamond, Andrew Nathan, và Doh Chull Shin, có 72,3% người dân Trung Quốc được hỏi cho biết họ tin rằng dân chủ là "mong muốn cho đất nước của chúng tôi bây giờ," và 67% nói rằng dân chủ là "phù hợp cho đất nước của chúng tôi ngay bây giờ." Hai con số này gần trùng với những con số được ghi nhận ở các nền dân chủ đã được cũng cố ở Đông Á , bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, và Đài Loan.
Có những lời kêu gọi cho dân chủ nhiều hơn ở Trung Quốc. Đúng là nhóm chống cải cách của đảng đã ở thế trội hơn kể từ cuộc đàn áp năm 1989 tại quảng trường Thiên An Môn. Nhưng gần đây, các tiếng nói cải cách trong Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đạt được sức mạnh, được hỗ trợ phần lớn bởi các yêu cầu trung thực, minh bạch và có trách nhiệm giải trình từ hàng trăm triệu công dân Trung Quốc sử dụng Internet. Các nhà lãnh đạo mới của Trung Quốc ít nhất có vẻ phần nào sẵn sàng chấp nhận một giai điệu ôn hòa hơn so với những người tiền nhiệm của họ, những kẻ đã ban hành các cảnh báo gay gắt chống lại "sự Tây hóa" hệ thống chính trị Trung Quốc. Cho đến nay, những gì kềm hãm Trung Quốc trở lại dân chủ không phải là do thiếu nhu cầu về nó, mà là thiếu nguồn cung cấp. Có thể rằng khoảng cách sẽ bắt đầu khép lại trong mười năm tới.
Bức tường không quá lớn.
Li thừa nhận rằng Trung Quốc có vấn đề, cụ thể là, làm chậm tăng trưởng kinh tế, cung cấp không đầy đủ các dịch vụ xã hội, và tham nhũng, nhưng ông tuyên bố rằng ĐCSTQ có khả năng hơn bất kỳ chính phủ dân chủ nào trong việc sửa chữa chúng. Đảng Cộng sản Trung Quốc, Li lập luận, sẽ có thể đưa ra những quyết định khó khăn và thông qua chúng nhờ vào khả năng của đảng tự điều chỉnh, cấu trúc chế độ nhân tài của nó, và các nguồn dự trữ to lớn về tính hợp pháp phổ biến của nó.
Trong sáu thập kỷ cai trị , ĐCSTQ đã thử tất cả mọi thứ từ tập thể hoá đất đai đến Đại Nhảy Vọt rồi Cách Mạng Văn Hóa đến tư hữu hóa. Theo Li, điều đó làm cho ĐCSTQ trở nên là "một trong những tổ chức tự cải cách chính trị nhiều nhất trong lịch sử thế giới." Thật không may, thủ tướng của Trung Quốc không có sự tự tin của Li mà qua đó Bắc Kinh học hỏi được từ những thảm họa trong quá khứ và có thể sửa chữa những sai lầm của mình. Tháng Ba vừa qua, để đáp ứng với vô số vụ tham nhũng và các vụ bê bối chính trị, Ôn cảnh báo rằng nếu không có cải cách chính trị, "những bi kịch lịch sử như Cách mạng Văn hóa có thể xảy ra một lần nữa."
Trung Quốc dường như vẫn còn những điều chưa biết trong thời gian dài của cả Đại Nhảy Vọt và Cách Mạng Văn Hóa, là những thảm họa cho đất nước. Nhưng đảng đã không bao giờ rõ ràng bác bỏ hoặc chấp nhận lỗi lầm cho một trong hai sự cố này, và cũng không có phương án xử lý với câu hỏi làm thế nào để ngăn chặn các thảm họa tương tự trong tương lai. Trong một hệ thống thực sự không có trách nhiệm giải trình hoặc kiểm tra và cân bằng, Ôn Gia Bảo lo lắng -- và hàng trăm triệu người Trung Quốc đã trải qua những sự kiện kinh hoàng ở đó -- là thật đúng và hợp lý.
Sau khi ca ngợi khả năng thích ứng của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Li chuyển đến ca ngợi chế độ nhân tài của nó. Tại đây, ông liên quan đến câu chuyện của Qiu He, kẻ nhờ vào chính sách đổi mới công khai, đã tăng từ một công chức tầm thường trong một địa phương lạc hậu đến phó bí thư đảng ủy của tỉnh Vân Nam. Thực tế rằng hệ thống chính trị của Trung Quốc có đủ linh hoạt để cho phép một người như Qiu thử nghiệm với cải cách là một trong những lý do mà nó đã không sụp đổ sớm hơn. Tuy nhiên, điều kỳ lạ là Li sử dụng câu chuyện của Qiu trong tình huống chống lại nền dân chủ. Các tính năng của hệ thống chính trị Trung Quốc cho phép Qiu thử nghiệm các sáng kiến chính sách, sự chuyển giao quyền lực cho cấp thấp nhất (nguyên tắc tổ chức mà vấn đề cần được xử lý là cơ quan có thẩm quyền thấp nhất có khả năng giải quyết ) và chế độ liên bang, thực sự là nền tảng của bất kỳ nền dân chủ nào hoạt động tốt. Không giống như ở Trung Quốc, nơi mà chính quyền trung ương ra lệnh cho cấp dưới và cấp liên bang, hầu hết các nền dân chủ coi việc phân cấp quyền lực chính trị căn cứ theo hiến pháp như là một việc làm thiêng liêng .
Còn có một vấn đề khác với câu chuyện : chẵng mỗi Qiu, có vô số chính trị gia Trung Quốc đã được thăng chức thông qua ĐCSTQ vì những lý do ít tích cực hơn. Dữ liệu hệ thống đơn giản là không chứng minh được khẳng định của Li rằng hệ thống chính trị của Trung Quốc có một chế độ nhân tài trọn vẹn. Trong một phân tích nghiêm ngặt các dữ liệu kinh tế và chính trị, các nhà khoa học chính trị Victor Shih, Christopher Adolph và Mingxing Liu không tìm thấy bằng chứng rằng các quan chức Trung Quốc với những thành tích kinh tế tốt có nhiều khả năng được thăng chức hơn so với những người làm việc kém hiệu quả. Vấn đề quan trọng nhất là sự đở đầu -- Wu Si, một nhà sử học nổi bật và là biên tập viên ở Trung Quốc, gọi là "quy tắc ẩn" của hệ thống thăng chức.
Li cam đoan rằng một người với phẩm chất của Barack Obama trước khi ông được bầu làm Tổng thống Mỹ sẽ không đi xa được trong nền chính trị Trung Quốc. Ông đúng, nhưng như vậy là mặt trái. Hãy xem xét Bo Xilai, thành viên cũ của Bộ Chính trị có vợ thú nhận giết người, kẻ có thể đủ khả năng bí ẩn cung cấp sự ăn học đắt tiền cho con trai mình ở nước ngoài bằng tiền lương của một người đầy tớ nhân dân, và là kẻ giám sát một chiến dịch khủng bố đỏ chống lại các nhà báo và các luật sư, tra tấn và ném vào tù một số lượng công dân không kể xiết mà chẵng cần một chút lý do. Không một ai với kỷ lục của Bo sẽ đi rất xa ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, ở Trung Quốc, ông đã là người xuất sắc. Và trước khi sụp đổ, ông sở hữu cùng một quyền lực không được kiểm soát như Qiu, qua đó ông sử dụng để phục hồi lại rất nhiều yếu tố của Cách mạng Văn hóa mà Ôn đã lên tiếng chống lại.
Một tuyên bố khác của Li là tính hợp pháp phổ biến của ĐCSTQ. Tuy nhiên, tham nhũng và lạm dụng quyền lực làm suy yếu tính hợp pháp đó. Đây là một trong những bài học mà các lãnh đạo đảng đã rút ra từ vụ việc Bạc Hy Lai. Đáng chú ý, cả Hồ Cẩm Đào, chủ tịch mãn nhiệm, và Xi Jinping, kế tục, gần đây đã ban hành cảnh báo thảm khốc rằng tham nhũng có thể dẫn đến sự sụp đổ của đảng và nhà nước. Họ đúng, đặc biệt là trong ánh sáng của suy thoái kinh tế đang diễn ra của Trung Quốc. Đó không phải là để nói rằng một số cá nhân các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc không còn được tôn trọng rộng rãi bởi dân chúng Trung Quốc. Tuy nhiên, các quan chức này có xu hướng là các nhà cải cách của đảng, chẵng hạn như Đặng Tiểu Bình, người khởi xướng cải cách thị trường của Trung Quốc bắt đầu từ cuối những năm 1970, và Hồ Diệu Bang, Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc trong thời kỳ Đặng Tiểu Bình lãnh đạo. Thực tế là các nhà cải cách như vậy ngày nay vẫn còn được nhiều người ưa chuộng cung cấp cho ĐCSTQ một cơ hội : nó có thể theo đuổi một chương trình nghị sự cải cách chủ động để đạt được một quá trình chuyển đổi dần dần và hòa bình để đi đến nền dân chủ, tránh sự hỗn loạn và biến động mà chúng đang nhấn chìm khu vực Trung Đông. Nhưng quan trọng phải là bắt đầu những cải cách đó ngay bây giờ.
Sự thật ở ngoài kia.
Sau khi lướt qua những mặt tích cực của hệ thống chính trị Trung Quốc, Li chuyển đến các vấn đề của phương Tây. Ông ta nhìn thấy tất cả các vấn đề của phương Tây -- một tầng lớp trung lưu tan rã, vỡ nợ, cơ sở hạ tầng xuống cấp, các chính trị gia thu tóm những lợi ích đặc biệt -- như là hậu quả của dân chủ tự do. Tuy nhiên, những vấn đề như vậy không giới hạn trong các chính phủ dân chủ tự do. Các chế độ độc tài cũng nếm mùi chúng. Hãy suy nghĩ về cuộc khủng hoảng kinh tế đã tấn công các ủy ban hành chính của Mỹ Latinh trong những năm 1970 và 1980 ; và Indonesia vào năm 1997. Chỉ có các chính phủ độc tài có lịch sử quản lý tránh được các cuộc khủng hoảng tài chính là những chính phủ có nền kinh tế kế hoạch tập trung mà ở đó trước hết là thiếu mất hệ thống tài chính. Thay vì thăng trầm theo chu kỳ rỏ ràng, các nền kinh tế này tạo ra sự trì trệ kinh tế lâu dài.
Li trích dẫn dữ liệu minh bạch quốc tế cho rằng nhiều nền dân chủ tham nhũng nhiều hơn so với Trung Quốc. Bỏ qua sự trớ trêu của việc sử dụng dữ liệu từ một tổ chức cam kết minh bạch để bảo vệ một hệ thống độc đoán tối tăm, lập luận của Li cho thấy một điểm phân tích sâu hơn. Khám phá tham nhũng đòi hỏi thông tin. Trong một hệ thống độc đảng, thông tin thực sự bị lấp liếm và khan hiếm. Trang web của Ấn Độ "tôi trả tiền hối lộ" (I Paid a Bribe) đã được thiết lập vào năm 2010 như một cách để người Ấn Độ nặc danh gửi báo cáo sự cố người dân đã trả tiền cho một ai đó để có được một dịch vụ của chính phủ. Tính đến tháng 11 năm 2012, trang web đã ghi nhận hơn 21.000 báo cáo về tham nhũng. Tuy nhiên, khi các cư dân mạng Trung Quốc cố gắng thiết lập các trang web tương tự, chẳng hạn như "I Made a Bribe and 522phonecom", chính quyền đã triệt hạ chúng . Vì vậy, sẽ là vô ích để so sánh 21.000 sự cố được báo cáo của Ấn Độ với con số không của Trung Quốc và kết luận rằng Ấn Độ là tham nhũng hơn. Vậy mà, về cơ bản đó là những gì Li đã làm.
Đúng như thế, có nhiều nền dân chủ có tham nhũng. Như Li chỉ ra, Argentina, Indonesia và Philippines có hồ sơ theo dõi khủng khiếp về điểm số đó. Tuy nhiên, các nhà độc tài quân sự tàn nhẫn đã điều hành những nước này trong nhiều thập kỷ trước khi họ mở cửa. Những chế độ chuyên quyền tạo ra các hệ thống tham nhũng mà các nền dân chủ mới phải đấu tranh để chiến thắng. Các nền dân chủ nên nhận trách nhiệm trước sự sai trái của họ để nhổ tận gốc nạn tham nhũng, nhưng không ai có thể nhầm lẫn giữa triệu chứng với nguyên nhân. Trên thế giới, không có câu hỏi rằng trên tổng thể, các chế độ chuyên quyền có nhiều tham nhũng hơn các nền dân chủ. Như báo cáo Minh bạch Quốc tế năm 2004 cho thấy, ba quan chức cướp bóc hàng đầu trong hai thập kỷ trước đó là Suharto, người cai trị Indonesia cho đến năm 1998, Ferdinand Marcos, người đã lãnh đạo Philippines cho đến năm 1986, Mobutu Sese Seko, tổng thống nước Cộng hòa Dân chủ Congo cho đến năm 1997. Ba nhà độc tài này cướp bóc 50 tỷ USD từ người dân nghèo khổ của họ.
Từ năm 1990, theo một báo cáo ngắn gọn được đăng một vài tháng trước đó trên trang web của ngân hàng trung ương Trung Quốc, các quan chức tham nhũng của Trung Quốc -- khoảng 18.000 trong số họ -- đã cùng ăn cắp khoảng 120 tỷ USD trong nước. Con số này tương đương với toàn bộ ngân sách giáo dục của Trung Quốc giữa năm 1978 và 1998. Ngoài sự mất mát tài chính hoàn toàn, tham nhũng cũng đã dẫn đến những kỷ lục an toàn thực phẩm vô cùng tồi tệ, kể từ khi các quan chức được trả tiền để không thi hành quy định. Năm 2007, Ngân hàng Phát triển Châu Á báo cáo ước tính rằng 300 triệu người Trung Quốc bị các bệnh do lây nhiễm qua thực phẩm mỗi năm. An toàn thực phẩm không phải là nỗi đau duy nhất. Tham nhũng dẫn đến sụp đổ những cây cầu và cao ốc mà qua đó giết chết người và nhà máy hóa chất đổ tràn chất độc vào môi trường Trung Quốc -- và với sự che đậy giấu giếm của những kẻ tham nhũng.
Vấn đề không phải rằng Trung Quốc khoan dung với tham nhũng. Chính phủ thường xuyên hành quyết các quan chức có dính líu tham nhũng. Và một số cao cấp, chẳng hạn như Cheng Kejie, là Phó chủ tịch Quốc hội trước khi ông bị hành quyết vào năm 2000, Zheng Xiaoyu, giám đốc Cục Quản lý dược và Thực phẩm Nhà nước, người đã bị hành quyết trong năm 2007. Vấn đề là sự vắng mặt của bất kỳ sự kiểm tra và cân bằng quyền lực nào của họ và sự thiếu vắng của sự cắt đứt tốt nhất mọi quan hệ tham nhũng , sự minh bạch và báo chí tự do.
Dân chủ đang đến.
Ngay cả khi Li lập luận rằng hệ thống độc đảng của ĐCSTQ là cái tốt nhất Trung Quốc có thể có, ông cũng đưa ra một số cải cách hợp lý để cải thiện nó. Ông đề xuất các tổ chức phi chính phủ mạnh mẽ hơn, mà qua đó sẽ giúp chính phủ cung cấp các dịch vụ tốt hơn, các phương tiện truyền thông độc lập hơn, sẽ giúp kiểm tra tham nhũng ; và các yếu tố của cái được gọi là dân chủ trong nội bộ đảng, sẽ giúp bộc lộ "quần áo bẩn và không khuyến khích hành vi khó coi". Ông ấy đúng. Trớ trêu thay, đây là tất cả các thành phần cốt lõi của một nền dân chủ vận hành tốt.
Không quốc gia nào có thể áp dụng các yếu tố nền tảng dân chủ như vậy mà cuối cùng không thông qua mọi điều. Sẽ không thể duy trì cuộc bầu cử quan trọng sôi động hoặc các cuộc họp kín, chẳng hạn như ở Iowa, mà lại có một chính quyền trung ương cai trị như kiểu Stalin. Hãy xem xét Đài Loan, ở đó dân chủ đã phát triển theo thời gian. Trong đầu những năm 1970, Tưởng Kinh Quốc (Chiang Ching-kuo), người đã trở thành tổng thống vào năm 1978, bắt đầu cải tổ đảng cầm quyền, Quốc Dân Đảng, cho phép bầu cử địa phương cạnh tranh, người Đài Loan bản địa được tham gia (trước, chỉ có những người sống ở Trung Quốc đại lục được phép giử các vị trí quan trọng), và giám sát công khai quá trình ngân sách của đảng. Ông cũng phóng thích các tù nhân chính trị và trở nên khoan dung hơn với báo chí và các tổ chức phi chính phủ. Khi một đảng đối lập, Đảng Dân Tiến, xuất hiện vào năm 1986, nó là một sự bùng phát tự nhiên của các cải cách trước đó của Tưởng. Đối với Đài Loan, cuối cùng đã không thể vẽ một đường thẳng giữa một nền dân chủ chừng mực và dân chủ đầy đủ. Điều này cũng sẽ đúng đối với Trung Quốc.
Và đó là một điều tốt. Li đúng khi cho rằng Trung Quốc đã đạt được những thành tựu kinh tế và xã hội rất lớn trong vài thập kỷ qua. Nhưng nó cũng đã cho thấy không có hiệu quả trong việc tạo ra sự tăng trưởng toàn diện, giảm bất bình đẳng về thu nhập, hối lộ có chọn lọc, và bao gồm cả thiệt hại về môi trường. Bây giờ là thời gian để cung cấp cho dân chủ một thử nghiệm. Như các học giả David Lake và Matthew Baum cho thấy, các nền dân chủ chỉ đơn giản là làm việc tốt hơn so với các chính phủ độc tài trong việc cung cấp các dịch vụ công cộng. Và các quốc gia thực hiện quá trình chuyển đổi dân chủ kinh qua một sự cải thiện ngay lập tức. Hiện tại, Trung Quốc đang nhìn thấy một số trong những hiệu ứng này: Nancy Qian, một nhà kinh tế tại Đại học Yale, cho thấy rằng việc làm quen bước đầu với các cuộc bầu cử thôn ở Trung Quốc đã cải thiện được trách nhiệm giải trình và phí tổn ngày càng tăng trên các dịch vụ công cộng.
Không chắc rằng một Trung Quốc dân chủ sẽ đánh bại Trung Quốc ngày nay trong tăng trưởng GDP, nhưng ít nhất là tăng trưởng sẽ được bao gồm nhiều mặt hơn. Những lợi ích sẽ chảy vào không chỉ cho chính phủ và một số ít các nhà tư bản kết nối, mà còn cho phần lớn nhân dân Trung Quốc, bởi vì một nền dân chủ đầy đủ chức năng thúc đẩy ngày càng có khả năng tốt đẹp nhất.
Hai khía cạnh của nền kinh tế Trung Quốc báo trước một con đường dẫn đến dân chủ hóa. Một là mức GDP bình quân đầu người. Trung Quốc đã vượt qua những gì mà một số nhà khoa học xã hội tin là ngưỡng ngoài mà hầu hết các xã hội chắc chắn bắt đầu dân chủ hoá -- giữa 4.000 $ và 6.000 $. Như học giả Minxin Pei của Trung Quốc đã chỉ ra, trong 25 nước có GDP đầu người cao hơn so với Trung Quốc mà không phải là tự do hoặc một phần tự do, 21 nước trong số họ được duy trì bởi nguồn tài nguyên thiên nhiên. Khác hơn so với thể loại đặc biệt này, các quốc gia trở thành dân chủ khi họ trở nên giàu hơn.
Tình trạng cấu trúc thứ hai báo trước dân chủ hóa là tăng trưởng nóng của Trung Quốc gần như chắc chắn sẽ chậm lại, nâng cao các cuộc xung đột và làm cho tham nhũng là một gánh nặng phải mang vác nặng hơn. Khi nền kinh tế đang phát triển, mọi người sẵn sàng đưa hối lộ. Khi nó không còn như thế, cùng một mức độ tham nhũng thì không ai có thể chấp nhận được. Nếu Trung Quốc tiếp tục với hiện trạng chính trị của nó, xung đột có khả năng leo thang mạnh và tốc độ của các chuyến bay vốn ra khỏi đất nước chắc chắn gia tăng do suy giảm niềm tin về tương lai kinh tế và chính trị của Trung Quốc, sẽ đẩy nhanh tiến độ. Nếu không ngăn chặn, sự mất lòng tin giữa các giới chóp bu kinh tế sẽ là cực kỳ nguy hiểm cho nền kinh tế Trung Quốc và có thể gây ra những bất ổn tài chính đáng kể.
Đúng như thế, dân chủ hóa ở trong tầm tay của ĐCSTQ. Nhưng cũng trên ghi nhận đó, mọi thứ đang trở nên tốt hơn. Ngay cả một số số liệu được thành lập của Trung Quốc đã đi đến chỗ tin rằng sự ổn định đi đến không phải từ đàn áp mà từ sự cởi mở chính trị và kinh tế lớn hơn. Vào thời gian liền kề với Đại hội Đảng lần thứ 18, được tổ chức vào tháng Mười, một bức thư ngỏ kêu gọi minh bạch hơn và dân chủ trong nội bộ đảng nhiều hơn lan truyền trên Internet. Một trong những tác giả của bức thư là Chen Xiaolu, con trai út của một thống chế nổi nhất của quân đội Trung Quốc, cũng là một cựu phó thủ tướng và bộ trưởng ngoại giao và là trợ lý tin cậy của cựu Thủ tướng Chu Ân Lai. Chen và nhiều người khác trong giới tinh hoa Trung Quốc không còn tin rằng tình trạng hiện tại là khả thi.
 |
| Yasheng Huang. |
Yasheng Huang là giáo sư kinh tế chính trị và quản lý quốc tế tại MIT Sloan School of Management.
BOHEMIENVN © 2013
Trang Chủ
