Còn quá sớm để dở bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam
 |
| Một cuộc diễu hành tại thành phố Hồ Chí Minh năm ngoái, kỷ niệm 40 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam. Dita Alangkara / Associated Press |
Trần H Sa lược dịch
Hoa Kỳ và Việt Nam đã hành động nhanh chóng hơn so với hầu hết các kẻ thù để xây dựng lại mối quan hệ sau một cuộc chiến tranh tổn hại. Chỉ mất hai thập kỷ cho hai nước tái lập quan hệ ngoại giao sau khi người Mỹ rút khỏi Việt Nam vào năm 1973. Tổng thống Obama có kế hoạch đến thăm đất nước vào cuối tháng này.
Ông Obama không nên cảm thấy bị bắt buộc phải cung cấp cho chính quyền độc tài Việt Nam những gì nó muốn - một sự dở bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận đối với các chuyến hàng vũ khí được áp đặt trong chiến tranh, trừ phi nó tiến hành các bước đáng tin cậy đối với việc giải quyết các vi phạm nhân quyền nghiêm trọng. Tuy nhiên, có nhiều điểm thỏa thuận.
Việt Nam là trung tâm đối với chiến lược của ông Obama đang tập trung chú ý nhiều hơn vào châu Á và đoàn kết kinh tế , quân sự và chính trị ở khu vực để chống lại một Trung Quốc ngày càng quyết đoán . Quan hệ kinh tế đang phát triển mạnh mẽ hơn - Hoa Kỳ hiện nay là nhà nhập khẩu hàng hóa Việt Nam lớn nhất. Cùng với 11 quốc gia khác, Việt Nam đã tham gia quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương, qua đó tìm kiếm mở rộng thương mại khu vực nhiều hơn nữa trong khi cũng cải thiện các tiêu chuẩn lao động và môi trường.
Cuối năm nay, Đại học Fulbright Việt Nam sẽ mở tại thành phố Hồ Chí Minh, cung cấp một mô hình giáo dục của Mỹ, nhấn mạnh sự học tập độc lập và đổi mới. Hai bên đang hợp tác nghiên cứu hệ sinh thái, và Washington đang giúp Việt Nam đối phó với những thiệt hại về môi trường và sức khỏe, gây ra bởi chất độc da cam trên nhiều phần ở phía nam của đất nước.
Trong mặt trận quân sự, năm ngoái hai nước đã nhất trí tiến hành các hoạt động chung giữa các lực lượng hải quân của họ và hợp tác trong việc gìn giữ hòa bình toàn cầu. Mỹ đã cung cấp thuyền, đào tạo và trang thiết bị cho tuần duyên Việt Nam để chiến đấu với tội phạm xuyên quốc gia và chống lại những nỗ lực của Trung Quốc nhằm kiểm soát hầu hết biển Đông.
Việt Nam đang thúc đẩy bãi bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí từ thời chiến, qua đó ông Obama đã nới lỏng trong năm 2014, trên cơ sở rằng nó là một tàn tích không cần thiết và rằng việc dở bỏ nó sẽ cải thiện sự tin tưởng và cho phép Việt Nam tự bảo vệ tốt hơn. Những người ủng hộ dỡ bỏ lệnh cấm nói động thái này sẽ gửi một tín hiệu mạnh mẽ cho Trung Quốc. Thế nhưng, trước những đường lối độc đoán của Hà Nội, đây không phải là lúc để dỡ bỏ lệnh cấm hoàn toàn. Đảng Cộng sản kiểm soát tất cả các tổ chức tại Việt Nam, không cho phép bầu cử tự do, đã bắt giữ hơn 100 tù nhân chính trị và chưa đáp ứng các nghĩa vụ theo thỏa thuận thương mại mới, cho phép có các công đoàn lao động.
Trong một chuyến thăm Hà Nội vào tháng trước, Thứ trưởng Ngoại giao Antony Blinken đã kêu gọi chính phủ phóng thích tất cả các tù nhân chính trị và làm rõ rằng Việt Nam cần mở rộng các quyền và tự do nếu họ hy vọng xây dựng một sự mở mang khả năng làm chủ các doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ông Obama cần nhấn mạnh vào những chủ đề ấy.
Nếu lệnh cấm vũ khí được dở bỏ, Tổng thống Obama và Quốc hội cần hành động một cách thận trọng. Giấy phép bán vũ khí cần được quyết định trên cơ sở từng trường hợp cụ thể, tất nhiên, như họ làm với tất cả các nước. Và, như Thượng nghị sĩ Patrick Leahy của Vermont đã tư vấn, chính phủ nên cân nhắc tất cả các yếu tố, bao gồm cả việc liệu Việt Nam có sẵn sàng hành động "để bảo vệ tự do ngôn luận và các quyền cơ bản khác" hay không.
