Việt Nam và Chiến lược An ninh Quốc gia của Hoa Kỳ.
 |
| Hình minh họa |
Trần H Sa lược dịch.
Hôm qua các chi tiết trong Chiến lược An ninh Quốc gia của Tổng thống Donald Trump đã được tường trình trên các phương tiện truyền thông. Các bản tường trình này đã xác định bốn chủ đề chính: bảo vệ quê hương và lối sống của người Mỹ; thúc đẩy sự thịnh vượng của Mỹ; chứng minh hòa bình thông qua sức mạnh; và thúc đẩy ảnh hưởng của Mỹ trong một thế giới luôn cạnh tranh. Chúng tôi đang chuẩn bị một báo cáo về tác động của Chiến lược an ninh quốc gia của Hoa Kỳ đối với Việt Nam và biển Đông. Chúng tôi yêu cầu đánh giá của bạn về các vấn đề sau:
HỎI 1. "Chứng minh hoà bình thông qua sức mạnh" có ý nghĩa gì đối với vai trò của Hoa Kỳ trong tranh chấp Biển Đông? Loại "sức mạnh" nào Hoa Kỳ muốn thể hiện trong khu vực nếu cần?
ĐÁP: Khẩu hiệu tranh cử của Trump về "hoà bình thông qua sức mạnh" đã được đưa vào chiến lược An ninh Quốc gia mới của Hoa Kỳ (NSS) trong một chương qua đó làm nổi bật phương diện quân sự trong sức mạnh quốc gia. Điều này đã được đặt bên cạnh một chương nhỏ hơn về ngoại giao. Thuật ngữ này có nghĩa là ngân sách cho Lầu năm góc nhiều hơn. Ưu tiên sẽ được cung ứng để hiện đại hóa vũ khí hạt nhân của Hoa Kỳ và các phương tiện phân phối, và phát triển các công nghệ quốc phòng mới để đáp ứng các mối đe dọa gây ra bởi Triều Tiên cũng như Nga và Trung Quốc. "Hòa bình thông qua sức mạnh" cũng sẽ có nghĩa là việc mở rộng dần dần và hiện đại hóa lực lượng Hoa Kỳ ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, chủ yếu để giải quyết các tình huống khẩn cấp trên bán đảo Triều Tiên, để trấn an các đồng minh của Hoa Kỳ như Nhật Bản, Hàn Quốc và Úc, và nhằm đối trọng với Trung Quốc ở Biển Đông. NSS cam kết Hoa Kỳ, như một hành động ưu tiên, "duy trì sự hiện diện quân sự ở thế tấn công, có thể ngăn chặn và, nếu cần thiết, đánh bại bất kỳ kẻ thù nào."
Chính quyền của Trump đang táo bạo hơn trong việc tuyên bố rằng nó sẽ theo đuổi các lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ trước tiên. Việt Nam từ lâu đã hiểu rằng các cường quốc chính yếu sẽ theo đuổi lợi ích riêng của họ. Về một số vấn đề, điều này sẽ mang lại lợi ích cho Việt Nam trên các vấn đề khác mà họ có thể mất.
HỎI 2. "Nâng cao ảnh hưởng của Mỹ" trên thế giới: Mệnh đề này dường như mâu thuẫn với "nước Mỹ trước tiên" của Tổng thống Trump, phải không?
ĐÁP: NSS đề cập rằng các quốc gia trông đợi Hoa Kỳ vì các giá trị và sự lãnh đạo của nó. Trump thậm chí khẳng định rằng bây giờ thế giới tôn trọng Hoa Kỳ nhiều hơn. Nâng cao ảnh hưởng của Mỹ không phải là không tương thích với "nước Mỹ trước tiên" bởi vì Trump cho rằng sức mạnh kinh tế và quân sự của Hoa Kỳ đủ để uốn cong các nước khác nhằm làm những gì mà Mỹ muốn. Đây là một quan điểm ảnh hưởng bởi kinh doanh. Trump sẽ luôn luôn áp dụng bài kiểm tra "Hoa Kỳ có thể ra khỏi bất kỳ dàn xếp hay thỏa thuận nào với một quốc gia khác?"
Hầu hết các tài liệu tham khảo của NSS đối với các tổ chức quốc tế đa quốc gia được thiết kế để thúc đẩy lợi ích hẹp của Hoa Kỳ. NSS ủng hộ việc cải cách cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO, ví dụ, dựa trên giả định rằng nó sẽ dẫn đến thương mại công bằng hơn trong cách nhìn của Mỹ.
Điểm mấu chốt là NSS hàm chứa những mâu thuẫn trong ngụ ý câu hỏi của bạn. Lấy một ví dụ, NSS ủng hộ các giá trị Hoa Kỳ trong khi hỗ trợ Duterte ở Philippines. NSS xem xét một trật tự toàn cầu dựa trên các quốc gia có chủ quyền theo đuổi lợi ích quốc gia của họ theo luật pháp quốc tế đồng thời duy trì sức mạnh lớn hơn của Hoa Kỳ nhằm đơn phương hành động bất cứ khi nào Tổng thống Trump quyết định như vậy.
HỎI 3. "Ảnh hưởng của Mỹ " sẽ tác động như thế nào lên các tranh chấp hàng hải ở Biển Đông?
ĐÁP: Có thể suy luận từ NSS rằng Biển Đông được coi là một đấu trường tiềm năng cho cạnh tranh nhưng thấp trong danh sách các ưu tiên hàng đầu do vấn đề phổ biến vũ khí hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên và khủng bố quốc tế.
Tình hình ở Biển Đông nói chung sẽ vẫn ổn định khi Trung Quốc và ASEAN theo đuổi các cuộc đàm phán về bộ quy tắc ứng xử. Hoa Kỳ không có khả năng phản ứng trước việc Trung Quốc đang nỗ lực quân sự hoá các hòn đảo nhân tạo vì liên minh chính của Mỹ, Philippines, sẽ không hỗ trợ bất kỳ cuộc phản kháng mạnh mẽ nào chống lại hành vi của Trung Quốc. Tuy nhiên, NSS cung cấp ưu tiên tăng cường cam kết của Mỹ đối với tự do đường biển và giải quyết hòa bình các tranh chấp lãnh thổ và hàng hải theo luật pháp quốc tế.
NSS cũng lưu ý rằng các tiền đồn quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông "đe doạ đến chủ quyền của các quốc gia khác, và phá hoại sự ổn định khu vực." Nói tóm lại, theo NSS, Hoa Kỳ sẵn sàng đóng vai trò lãnh đạo trong một phản ứng tập thể nhằm duy trì trật tự khu vực dựa trên sự tôn trọng "chủ quyền và độc lập", một cam kết đáng tin cậy cho Việt Nam.
HỎI 4. Theo bốn chủ đề chính của NSS, Việt Nam phù hợp với chiến lược an ninh quốc gia mới của Mỹ như thế nào?
ĐÁP: Theo kết quả của hai tuyên bố chung giữa Mỹ và Việt Nam dưới sự quản lý của Trump (tháng 5 và tháng 11), Việt Nam rõ ràng được coi là một đối tác mà Hoa Kỳ có thể làm việc về các vấn đề an ninh khu vực. NSS đề cập rõ ràng rằng Hoa Kỳ sẽ tăng gấp đôi cam kết của mình với các đồng minh và các quan hệ đối tác đã được thành lập như là hành động ưu tiên hàng đầu của mình ở Ấn Độ-Thái Bình Dương. NSS cũng nhắc đến Việt Nam cùng với Indonesia, Malaysia và Singapore (theo thứ tự đó) là "những đối tác kinh tế và an ninh ngày càng tăng của Hoa Kỳ".
Do Trump đã nâng cao các vấn đề quốc phòng và an ninh, Việt Nam sẽ phải đối mặt với cơ hội (mua thiết bị và công nghệ quốc phòng từ Mỹ) và thách thức (áp lực tăng cường hợp tác quân sự với Hoa Kỳ) . Sự mất cân bằng thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ đã được giải quyết trước khi NSS được thông qua, với thỏa thuận của Việt Nam đàm phán hiệp định thương mại song phương với Mỹ. Việt Nam cũng đã tuyên bố sẽ mua hàng của Mỹ trị giá hàng tỷ đô la chẵng hạn như máy bay và cải tiến thị trường và tiếp cận đầu tư cho các công ty Mỹ. NSS cung cấp ưu tiên cho "các hiệp định thương mại song phương trên cơ sở công bằng và có đi có lại ... ̣̣và tiếp cận hàng xuất khẩu của Mỹ một cách bình đẳng và đáng tin cậy".
Việt Nam không phải là người xa lạ đối với các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ và có thể bảo vệ lợi ích của mình trong bất kỳ hiệp định mới nào.
