Ủy ban cứu vãn trật tự thế giới
Đồng minh của Mỹ phải bước lên khi Mỹ bước xuống.
Ivo H. Daalder và James M. Lindsay TIỂU LUẬN tháng 11/12/2018...... Theo Foreign Affairs
Trần H Sa lược dịch
Trật tự cấu tạo chính trị quốc tế kể từ khi kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai đang bị bẻ gãy. Nhiều thủ phạm là hiển nhiên. Các cường quốc xét lại, chẳng hạn như Trung Quốc và Nga, muốn định hình lại các quy tắc toàn cầu vì lợi thế riêng của họ. Các cường quốc mới nổi, chẳng hạn như Brazil và Ấn Độ, nắm lấy các đặc quyền từ hiện trạng sức mạnh lớn của họ, nhưng tránh xa những trách nhiệm đi kèm với nó. Các quyền lực không chấp nhận trật tự thế giới, chẳng hạn như Iran và Bắc Triều Tiên, từ chối các quy tắc do những nước khác đặt ra. Trong khi đó, các tổ chức quốc tế, chẳng hạn như Liên hợp quốc, đấu tranh để giải quyết các vấn đề mà chúng sinh sôi nảy nở nhanh hơn, so với những gì họ có thể giải quyết được.
Tuy nhiên, thủ phạm mới nhất, là một bất ngờ : Hoa Kỳ, ngay chính đất nước đã đấu tranh sáng tạo ra trật tự. Bảy mươi năm sau khi Tổng thống Mỹ Harry Truman phác thảo kế hoạch chi tiết cho một trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc, để ngăn cản cuộc cạnh tranh địa chính trị tàn sát lẫn nhau, mà đã kích hoạt gây nên Chiến tranh thế giới thứ II, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm cho nó rối rắm. Ông ta đã làm dấy lên những nghi ngờ về các cam kết an ninh của Washington đối với các đồng minh của mình , thách thức các nguyên tắc cơ bản của chế độ mậu dịch toàn cầu, từ bỏ việc thúc đẩy tự do và dân chủ như là các đặc điểm xác định chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ, và thoái vị vai trò lãnh đạo toàn cầu.
Sự thù địch của Trump đối với sáng kiến địa chính trị của Hoa Kỳ đã gây sốc cho nhiều bạn bè và đồng minh của Washington. Những hy vọng ban đầu của họ rằng, ông ta có thể từ bỏ chiến dịch nói năng khoa trương của mình một khi bước vào tòa Bạch Ốc, và nắm lấy một chính sách ngoại giao truyền thống hơn, đã bị tiêu tan. Khi Trump vứt bỏ những cách thức kinh doanh cũ, các đồng minh đã làm việc theo cách của họ với những bực mình ở giai đoạn đầu : phản đối, giận dữ, thương lượng và chán nản. Trong tiến trình đặc thù, thừa nhận nên là bước tiếp theo.
Nhưng câu chuyện không phải kết thúc theo cách đó. Các đồng minh lớn của Hoa Kỳ có thể sử dụng ảnh hưởng sức mạnh kinh tế và quân sự tập thể của họ để cứu vãn trật tự thế giới tự do. Pháp, Đức, Ý, Vương quốc Anh và EU ở Châu Âu; Úc, Nhật Bản và Hàn Quốc ở châu Á; và Canada ở Bắc Mỹ là những ứng viên rõ ràng để cung cấp sự lãnh đạo mà chính quyền Trump sẽ không còn nắm giữ. Cùng nhau, họ đại diện cho quyền lực kinh tế lớn nhất trên thế giới, và khả năng hợp tác quân sự của họ chỉ bị vượt qua bởi duy nhất Hoa Kỳ. “G-9” này có hai mệnh lệnh : duy trì trật tự dựa trên quy tắc với hy vọng rằng người kế nhiệm của Trump sẽ đòi lại vai trò lãnh đạo toàn cầu của Washington, và đặt nền tảng chính trị khả dĩ có thể làm cho điều đó xảy ra. Hành động ôm giữ này sẽ yêu cầu mọi thành viên của G-9 phải chịu trách nhiệm toàn cầu lớn hơn. Tất cả họ đều có khả năng làm như vậy; họ chỉ cần tập trung ý chí.
Hợp tác kinh tế là một nơi tốt để bắt đầu, và các thành viên G-9 đã tạo ra những lựa chọn thay thế cho các giao dịch thương mại mà Trump đang từ bỏ. Nhưng họ sẽ phải đi xa hơn, tăng cường hợp tác quân sự, chi tiêu quốc phòng và sử dụng nhiều công cụ theo ý của họ, để đảm nhận vai trò của Mỹ như là người bảo vệ và quảng bá cho nền dân chủ, tự do và nhân quyền trên khắp toàn cầu. Nếu họ nắm bắt cơ hội này, các nước G-9 sẽ không chỉ làm chậm sự xói mòn của một trật tự đã phục vụ cho họ và thế giới được tốt đẹp trong nhiều thập kỷ; mà họ cũng sẽ còn đặt nền tảng cho sự trở lại của "loại Mỹ lãnh đạo" mà họ muốn, cùng với sự tồn tại lâu dài của nhu cầu trật tự. Thật vậy, bằng cách hành động ngay bây giờ, G-9 sẽ đặt cơ sở cho một trật tự thế giới ổn định và bền vững hơn - một trật tự phù hợp hơn với các mối quan hệ quyền lực hôm nay và ngày mai, so với trật tự của ngày hôm qua, lúc mà Hoa Kỳ là sức mạnh toàn cầu không thể tranh cãi..
THẾ GIỚI MỸ ĐÃ THỰC HIỆN
Sự xuất hiện của một trật tự dựa trên quy tắc không phải là một điều chắc chắn xảy ra, mà là kết quả của các lựa chọn có chủ ý. Tìm cách tránh những sai lầm mà Hoa Kỳ mắc phải sau Thế chiến thứ nhất, Truman và những người kế nhiệm ông đã xây dựng một trật tự dựa trên an ninh tập thể, thị trường mở và dân chủ. Đó là một chiến lược cấp tiến đánh giá cao sự hợp tác bên trên sự cạnh tranh : các nước sẵn sàng theo sau sự lãnh đạo của Hoa Kỳ sẽ phát triển mạnh mẽ, và như họ đã như vậy, Hoa Kỳ cũng như vậy.
“Thế giới Mỹ đã thực hiện,” như nhà sử học Robert Kagan đã đặt nó, chưa bao giờ hoàn hảo. Trong Chiến tranh Lạnh, tầm với của ảnh hưởng của Mỹ rất nhỏ. Hoa Kỳ đôi khi bỏ qua sự khoa trương kiêu ngạo của riêng mình, để theo đuổi những lợi ích nhỏ hẹp hoặc các chính sách sai lầm. Nhưng với tất cả những thiếu sót của nó, trật tự hậu chiến là một thành công mang tính lịch sử . Châu Âu và Nhật Bản được tái xây dựng. Tầm vươn của tự do và dân chủ đã được mở rộng. Và với sự sụp đổ của Liên Xô, trật tự hậu chiến do Mỹ dẫn đầu đã bất ngờ mở ra cho tất cả mọi người.
Nhưng thành công đó cũng tạo ra những căng thẳng mới. Sự tăng trưởng nhanh chóng trong hoạt động của hàng hóa, tiền bạc, con người và các ý tưởng xuyên biên giới khi nhiều quốc gia tham gia vào trật tự dựa trên quy tắc, đã tạo ra những vấn đề mới, chẵng hạn như biến đổi khí hậu và di cư hàng loạt mà các chính phủ dân tộc chủ nghĩa đã phải vật lộn để xử lý. Sức mạnh kinh tế và chính trị bị phân tán khi các nước như Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ nắm lấy các thị trường mở, làm phức tạp những nỗ lực tìm kiếm cơ sở chung về thương mại, khủng bố và một loạt các vấn đề khác. Iran và Nga rút lui khi trật tự do Mỹ dẫn đầu lấn chiếm những lĩnh vực truyền thống mà họ quan tâm. Và cuộc xâm lược Iraq của Hoa Kỳ vào năm 2003 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007– 2008 đã làm dấy lên những nghi ngờ về chất lượng và phương hướng lãnh đạo của Hoa Kỳ.
Khi rời văn phòng vào năm 2017, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã thúc giục người kế nhiệm ông nắm lấy sự lãnh đạo không thể thiếu của Hoa Kỳ. "Chúng ta có nhiệm vụ, thông qua hành động và gương mẩu, duy trì trật tự quốc tế mà đã được mở rộng đều đặn kể từ khi kết thúc Chiến tranh Lạnh, và sự giàu có cùng an toàn của chúng ta phụ thuộc nhờ vào điều đó", ông viết trong một ghi chú ông để lại trong Văn phòng Bầu dục. Trump đã tiếp cận ngược lại. Ông vận động trên một nền tảng mà sự lãnh đạo toàn cầu lại là nguồn gốc của các vấn đề của Hoa Kỳ, không có một giải pháp nào cho trật tự thế giới. Ông lập luận rằng bạn bè và đồng minh đã sống bám vào Washington, ngồi không hưởng lợi trên sức mạnh quân sự của Mỹ, trong khi sử dụng các thỏa thuận thương mại đa phương để ăn cắp công ăn việc làm của người Mỹ.
Khi bắt đầu nhiệm kỳ của Trump, ông ta lựa chọn những người ủng hộ chính sách đối ngoại chính thống, như James Mattis làm bộ trưởng quốc phòng và Rex Tillerson làm bộ trưởng ngoại giao, những công việc an ninh quốc gia hàng đầu đã thúc đẩy hy vọng trong và ngoài nước rằng, ông ta sẽ làm dịu đi tầm nhìn "nước Mỹ trước tiên". Nhưng bằng cách rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), hiệp định Paris về biến đổi khí hậu và thỏa thuận hạt nhân Iran; bao gồm các chính sách thương mại hám lợi ; và tiếp tục đặt câu hỏi về giá trị của NATO, Trump đã chỉ ra rằng ông đã nói những gì ông dự định và ý địmh là những gì ông đã nói. Ông ta không tìm cách cải thiện trật tự dựa trên quy tắc bởi những người bạn và đồng minh hàng đầu do một nguyên nhân phổ biến. Họ là kẻ thù mà Trump muốn đánh bại.
Ưu tiên của Trump về cạnh tranh bên trên hợp tác, phản ánh niềm tin của ông ta rằng Hoa Kỳ sẽ làm ăn tốt hơn so với các nước khác trong một thế giới, mà trong đó kẻ mạnh được tự do làm như ý muốn. Nhưng ông ta không hiểu rằng làm tốt hơn những nước khác không giống như là làm tốt. Trên thực tế, ông đang mất đi nhiều lợi thế mà Hoa Kỳ đã nhận được từ thế giới mà nó tạo ra : sự hỗ trợ của các đồng minh mạnh mẽ và có khả năng, những đồng minh theo sau sự dẫn dắt của Mỹ, khả năng định hình các quy tắc toàn cầu đối với lợi thế của nó, và sự ngưỡng mộ cùng sự tin tưởng đến từ việc giữ gìn tự do, dân chủ và nhân quyền.
Tồi tệ hơn, bằng cách xa lánh các đồng minh và ôm lấy các đối thủ, Trump đang cung cấp một lối mở cho Trung Quốc viết lại các quy tắc của trật tự toàn cầu có lợi cho nó. "Khi Mỹ rút lui trên toàn cầu, Trung Quốc xuất hiện," Jin Yinan, một quan chức quân đội hàng đầu Trung Quốc, hả hê tuyên bố vào năm ngoái. Bắc Kinh đã tự đặt mình như là kẻ bảo vệ hệ thống thương mại toàn cầu, môi trường và luật pháp quốc tế ngay cả khi nó lợi dụng các quy tắc thương mại, xây dựng thêm các nhà máy năng lượng đốt than và mở rộng quyền kiểm soát ở Biển Đông. Nổ lực này nhằm thay thế Hoa Kỳ như là nhà lãnh đạo toàn cầu khó có thể thành công. Trung Quốc có vài người bạn và một danh sách dài các thách thức nội bộ, bao gồm một lực lượng lao động lão hóa, bất bình đẳng khu vực và bất bình đẳng kinh tế sâu sắc, cùng một hệ thống chính trị có khả năng dễ vỡ. Nhưng một thế giới không có lãnh đạo và có nhiều sức mạnh cạnh tranh gây ra mối nguy hiểm cho thế giới, như lịch sử bi thảm của châu Âu đã chứng minh. Hoa Kỳ sẽ không phải là quốc gia duy nhất trả giá cho sự trở lại của một thế giới như vậy.
ĐỘI BẢO VỆ MỚI
Hậu quả của việc Mỹ từ bỏ lãnh đạo toàn cầu đã không bị bỏ qua ở nước ngoài. Có thể nói rằng, chính sách của Trump đã nêu bật việc có bao nhiêu quốc gia khác đã đầu tư vào trật tự dựa trên các quy tắc, và những gì họ phải chịu thiệt thòi với sự sụp đổ của nó. Chrystia Freeland, Bộ trưởng Ngoại giao Canada, cho biết ngay từ đầu nhiệm kỳ tổng thống của Trump : “Thực tế là bạn bè và đồng minh của chúng ta đã đặt câu hỏi về giá trị của sự bảo bọc lãnh đạo toàn cầu của chúng ta, đặt nó trong việc tập trung hơn nữa sự cần thiết cho phần còn lại của chúng ta, để thiết lập tiến trình rõ ràng và có chủ quyền của chúng ta”.
Sự công nhận đó đã định hướng những nỗ lực lặp đi lặp lại của các đồng minh Hoa Kỳ nhằm xoa dịu Trump. Họ đã tìm kiếm nền tảng chung bất chấp những bất đồng sâu sắc đáng kể - chưa kể đến chiến thuật vụng về của Trump, những lời lăng mạ nhỏ nhặt, và tính phi quần chúng trong các công dân của họ. Nhưng cho đến nay, những nỗ lực thỏa hiệp này đã không hiệu quả, và họ không có khả năng vì một lý do đơn giản : cái gì là cái mà các đồng minh của Hoa Kỳ muốn cứu vãn, Trump muốn rối rắm.
Bạn bè và đồng minh của Hoa Kỳ - với các nước G-9 dẫn đầu — cần hành động đầy tham vọng hơn. Họ phải tập trung ít hơn vào cách làm việc với Washington và nhiều hơn về cách làm việc mà không có Mỹ - và, nếu cần thiết, xung quanh nó. Như Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Maas đã nói với khán giả Nhật tại Tokyo vào tháng 7 năm ngoái, “Nếu chúng ta tập hợp các thế mạnh của mình. . . chúng ta có thể trở thành một cái gì đó như là "những người thảo ra quy tắc", người thiết kế và điều khiển một trật tự quốc tế mà thế giới cần có ngay tức khắc. ”
Trong các lĩnh vực tiềm năng cho hợp tác G-9, thương mại nắm giữ lời hứa lớn nhất, khi G-9 thu hút trọng lượng kinh tế đáng kể và tìm cách mài mòn chính sách bảo hộ của Trump. Các nước G-9 rõ ràng có khả năng thúc đẩy mũi nhọn của họ. Nói chung, họ tạo ra một phần ba sản lượng toàn cầu, gấp đôi sản lượng của Trung Quốc và gần 50% so với Hoa Kỳ. Và họ chiếm khoảng 30 phần trăm xuất nhập khẩu toàn cầu, gấp đôi cả phần đóng góp xuất nhập khẩu của cả Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ.
Điều quan trọng là sự thu hút kinh tế của các nước G-9 đã sẵn sàng thể hiện để chống lại các chính sách trọng thương ( hám lợi ) của Trump. Sau khi Trump đưa Hoa Kỳ rút khỏi TPP ngay sau khi nhậm chức, Australia, Canada và Nhật Bản đã dẫn đầu nỗ lực cứu vãn thỏa thuận thương mại với tư cách như là đối trọng với Trung Quốc. Đầu năm 2018, 11 thành viên còn lại đã nhất trí về một hiệp ước sửa đổi qua đó bảo toàn hầu hết các điều khoản mở cửa thị trường của thỏa thuận; nó sẽ tạo ra một khu vực thương mại tự do với 500 triệu người mà sẽ chiếm khoảng 15 phần trăm thương mại toàn cầu. Colombia, Indonesia, Hàn Quốc và Thái Lan là một trong những quốc gia đã bày tỏ sự quan tâm đến việc tham gia cái gọi là TPP-11 ( CPTPP) , mở rộng tiềm năng của nó. EU cũng là một đối tác hợp lý cho các nước TPP-11. Nó đã đàm phán các thỏa thuận thương mại riêng biệt với Canada, Nhật Bản và Hàn Quốc và đã bắt đầu đàm phán với Úc; hợp đồng EU-Nhật đã tạo ra một thị trường 600 triệu người, là khu vực kinh tế mở lớn nhất trên thế giới.
TPP-11, hiệp định thương mại tự do EU-Nhật Bản và các thỏa thuận tương tự sẽ tăng cường cạnh tranh giữa G-9 và Hoa Kỳ. Các thỏa thuận này mang lại cho các nhà xuất khẩu G-9 một lợi thế so với các đối tác Hoa Kỳ về mặt tiếp cận thị trường và tiêu chuẩn thị trường. Nhưng ngay cả với nhu cầu ngày càng tăng để làm việc xung quanh hoặc không có Hoa Kỳ, G-9 vẫn nên tìm cách hợp tác với Washington. Một ví dụ là cần phải cải cách Tổ chức Thương mại Thế giới. Trump đã nhiều lần chỉ trích WTO, đôi khi cho thấy ông ta có thể kéo Hoa Kỳ ra khỏi WTO. Đó có thể là một mối đe dọa trống rỗng, bởi vì việc từ bỏ WTO sẽ dứt khoát gây ra bất lợi cho các công ty Mỹ. Nhưng Washington và G-9 chia sẻ các mối quan tâm chính đáng về chế độ mậu dịch toàn cầu, đặc biệt là khi nói đến các hành động ngạo ngược trấn lột của Trung Quốc. Ví dụ, họ có thể, hành động để hạn chế các loại trợ cấp tạo nên lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp nhà nước ở Trung Quốc và những nơi khác, thay thế hệ thống “tự quy định” hiện tại với các tiêu chuẩn khách quan, trong khi các nước đang phát triển phải gánh vác đầy đủ các nghĩa vụ của WTO, và cải thiện quá trình giải quyết tranh chấp để các quyết định được đưa ra nhanh hơn và tuân thủ chặt chẽ hơn các quy tắc mà các quốc gia thành viên đã đồng ý.
HỢP TÁC LÀ CHÌA KHÓA
Hợp tác an ninh sẽ có nhiều thách thức hơn. Các đồng minh châu Âu có các cơ chế hợp tác cần thiết thông qua NATO và EU, nhưng họ không chi tiêu đủ cho quốc phòng. Các đồng minh châu Á chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng, nhưng họ thiếu một hợp tác tương đương với NATO hoặc EU. Tuy nhiên, nếu các thành viên G-9 có thể thực hiện tốt các cam kết, đầu tư nhiều hơn vào an ninh của riêng mình, tiềm năng được khai thác rất có ấn tượng. G-9 thể hiện sức mạnh quân sự chỉ đứng sau Hoa Kỳ. Trong năm 2017, các nước G-9 cùng nhau chi hơn 310 tỷ đô la cho quốc phòng, ít nhất là bằng một phần ba so với những gì Trung Quốc chi tiêu và nhiều hơn gấp bốn lần những gì Nga chi tiêu. Mỗi quốc gia G-9 được xếp vào top 15 trong số những nước chi tiêu quân sự lớn nhất thế giới.
Khi nói đến quốc phòng, phần lớn những lời chỉ trích của Trump về các đồng minh của Hoa Kỳ là sai lầm, nếu không nói là hoàn toàn sai. Bất kể sự cố chấp của Trump cho rằng các đồng minh không công bằng trong việc đóng góp của họ, nhưng thực tế họ chi trả một phần chi phí đáng kể cho sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ tại các quốc gia của họ: Đức đóng góp 20% chi phí, Hàn Quốc đóng góp 40% và Nhật Bản trả một nửa. Hơn nữa, cấu trúc chỉ huy tích hợp của các lực lượng Mỹ và NATO hoạt động như một sức mạnh tăng theo cấp số nhân, mang lại cú đấm lớn hơn nhiều so với khả năng nếu Hoa Kỳ phải hành động một mình. Cũng không nên quên rằng đã có một số lượng lớn quân đồng minh cùng chiến đấu và chết cùng với người Mỹ ở Afghanistan và các nơi khác.
Nhưng lời phàn nàn của Trump về các đồng minh ngồi không hưởng lợi - mà nhiều vị tiền nhiệm của ông đã chia sẻ nhưng bày tỏ trên mặt ngoại giao nhiều hơn - nhận được một số khen thưởng với cả các đồng minh châu Âu và châu Á. Không liên minh nào có thể tồn tại nếu các thành viên của họ từ chối gánh vác trọng trách của họ, và nhiều đồng minh của Mỹ, đặc biệt là ở châu Âu, phụ thuộc quá nhiều vào Washington vì an ninh của họ. Họ đã thừa nhận khi vào năm 2014, mỗi thành viên NATO cam kết dành ít nhất hai phần trăm GDP cho quốc phòng vào năm 2024. Mặc dù trách nhiệm an ninh toàn cầu của Hoa Kỳ yêu cầu chi tiêu nhiều hơn, mục tiêu hai phần trăm vẫn sẽ tăng đáng kể đối với nhiều quốc gia và cho phép châu Âu thực hiện phần công bằng của mình đối với tổng gánh nặng quốc phòng .
Nếu tất cả các thành viên châu Âu của NATO đạt được mục tiêu hai phần trăm, kết hợp chi tiêu quốc phòng hàng năm của họ sẽ tăng từ 270 tỷ đô la lên 385 tỷ đô la - tăng gần gấp đôi tổng ngân sách quốc phòng của Nga. Sự gia tăng ở quy mô đó sẽ cho phép nâng cấp khả năng quân sự lớn lao, đặc biệt nếu các quỹ mới, được chi tiêu theo hướng tăng cường hợp tác và kết nối giữa các lực lượng vũ trang. Đó chính xác là mục tiêu của Hợp tác cấu trúc thường trực của EU, đã được thành lập đầu năm nay, nhằm tăng cường hợp tác quốc phòng châu Âu. Thách thức là bảo đảm rằng tổng hợp tiềm năng quân sự này tăng lên nhiều hơn so với tổng từng phần của nó bằng cách tránh trùng lặp, củng cố chi phí nghiên cứu và phát triển, và mua sắm các khí tài quân sự bổ sung.
Khi nói đến hợp tác quân sự, các đồng minh của Mỹ ở châu Âu có lợi thế hơn so với châu Á. Châu Á không tương đương với NATO và sẽ không thể phát triển được trong tương lai gần. Tuy nhiên, các đồng minh của Hoa Kỳ đang tăng cường hợp tác quốc phòng và an ninh trong việc đối mặt với sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc và những lo ngại về độ tin cậy đối với Hoa Kỳ như là một đối tác quân sự. Vào tháng 1 năm 2018, Australia và Nhật Bản cam kết hợp tác chặt chẽ hơn, bao gồm cả việc cho phép các lực lượng vũ trang của họ tập trận chung. Hai nước cũng đang phát triển quan hệ với Ấn Độ và tìm cách tiến hành các cuộc tập trận hải quân chung. Những bước đầu này hướng đến sự hợp tác có thể phát triển thành kế hoạch, đào tạo và hợp tác thường xuyên về nghiên cứu, phát triển và mua sắm quốc phòng.
Việc thiếu sự hợp tác quân sự đa phương sâu sắc, giữa các đồng minh châu Á được bù đắp một phần bởi sự sẵn sàng đầu tư vào quốc phòng. Australia và Hàn Quốc đều dành ít nhất hai phần trăm GDP cho quân đội của họ. Australia và New Zealand từ lâu đã gửi các lực lượng hỗ trợ cho các hoạt động quân sự lớn ở Afghanistan, Trung Đông, và thậm chí cả châu Âu, thể hiện niềm tin của họ rằng an ninh khu vực của họ có liên quan đến an ninh trên toàn thế giới. Nhật Bản chỉ dành một phần trăm GDP cho quốc phòng, phù hợp với hiến pháp hòa bình độc đáo của nó, được soạn thảo bằng các lực lượng Mỹ chiếm đóng Nhật sau Thế chiến II. Mặc dù có những hạn chế về hiến pháp, quân đội Nhật Bản là một trong những lực lượng có khả năng nhất ở châu Á, và Thủ tướng Shinzo Abe đã mở ra một cuộc tranh luận quan trọng mang tầm quốc gia về việc thay đổi hiến pháp và tăng cường khả năng quân sự của đất nước Nhật bản.
Để G-9 hoạt động như một khối thống nhất khi nói đến an ninh, các nước châu Âu và châu Á sẽ cần phải cộng tác trực tiếp nhiều hơn nửa. Mặc dù các cường quốc quân sự lớn của châu Âu không thể đảm nhận vai trò phòng thủ lớn lao ở châu Á, họ có thể và cần làm nhiều hơn nữa. Mối đe dọa do Bắc Triều Tiên đặt ra từ lâu đã khiến các thủ đô châu Âu bận tâm, và các lực lượng châu Âu tiếp tục là một phần của bộ tư lệnh Liên Hợp Quốc, được thành lập vào lúc bắt đầu chiến tranh Triều Tiên. Trung Quốc cũng là một mối quan tâm lớn. Châu Âu có lợi ích quan trọng trong việc bảo đảm quyền tự do hàng hải trên khắp khu vực châu Á-Thái Bình Dương và duy trì sự cân bằng quyền lực ở đó. Tăng cường quan hệ quốc phòng giữa châu Âu và châu Á sẽ là chìa khóa để chống lại sự trỗi dậy của Trung Quốc. Trong chuyến thăm hồi tháng 5 năm 2018 tới Sydney, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã ghi nhớ mục tiêu này khi ông kêu gọi một liên minh giữa Úc, Pháp và Ấn Độ, ông nói : "Nếu chúng ta muốn được Trung Quốc nhìn nhận và tôn trọng như một đối tác bình đẳng, chúng ta phải tự tổ chức."
ĐẨY MẠNH
Dân chủ tự do đã bị tấn công sau nhiều thập niên tiến bộ trên khắp toàn cầu. Được dẫn dắt bởi Trung Quốc, các nước độc tài đang thách thức công khai các quy tắc và ý tưởng toàn cầu về tự do, và tạo nên những trường hợp mà hệ thống xã hội chủ nghĩa của họ hoạt động tốt hơn nền dân chủ tự do. Sự gia tăng của các phong trào dân túy ở nhiều nước phương Tây đã dẫn đến sự gia tăng hỗ trợ cho chủ nghĩa vô văn hóa hẹp hòi ngay cả trong các nền dân chủ đã được hình thành. Một cuộc khủng hoảng di cư và tị nạn ngày càng tăng đang thách thức các định chế tự do liên quan đến sự khoan dung và tính đa dạng. Nhưng sự mất mát của Hoa Kỳ như là một nhà lãnh đạo toàn cầu mạnh mẽ, có lẽ là sự thay đổi lớn nhất.
Trong 70 năm, các đồng minh phương Tây đã chia sẻ cam kết về dân chủ, tự do, và nhân quyền và niềm tin tiến lên toàn cầu là một đóng góp thiết yếu cho hòa bình và thịnh vượng quốc tế. G-9 cần phải thực hiện công việc này, ngay cả khi Washington chào tạm biệt. Nó có thể bắt đầu bằng cách dẫn đầu trong các tổ chức quốc tế, chẳng hạn như Liên Hợp Quốc và Ngân hàng Thế giới. Tiếng nói của Washington đã rơi vào im lặng trong các diễn đàn này. Các quốc gia G-9 phải lên tiếng rõ ràng, mạnh mẽ cùng đồng tình ủng hộ dân chủ và tự do vào mọi lúc, ở mọi nơi, mà những sự kiện này bị thách thức.
Sự khích lệ chính trị dường như không đủ cho riêng mình. G-9 cũng cần phải lên cơ bắp các cơ cấu kinh tế của nó. Ví dụ, nó có thể sử dụng ưu đãi thương mại và hỗ trợ phát triển như là đòn bẩy (một chiến lược mà Trung Quốc không bao giờ tránh xa). Vào năm 2017, G-9 đã chi hơn 80 tỷ đô la cho hỗ trợ phát triển chính thức, hơn gấp đôi số tiền mà Hoa Kỳ đã chi tiêu. Lần hồi trợ giúp việc bảo vệ và thúc đẩy dân chủ, tự do và nhân quyền sẽ là một cách mạnh mẽ để các nước G-9 bảo vệ và mở rộng các giá trị cốt lõi này.
G-9 cũng sẽ phải sử dụng lực lượng quân sự độc lập với Washington. Pháp và Vương quốc Anh đã lãnh đạo các can thiệp quân sự cho các mục đích nhân đạo, chủ yếu ở miền bắc và tây châu Phi. Vào tháng 6 năm 2018, cùng với bảy đồng minh khác của EU, Anh và Pháp đã đồng ý thành lập một lực lượng quân sự chung, để can thiệp các khủng hoảng đúng lúc. Đây là một bước nhỏ nhưng quan trọng mà có thể phục vụ như là một mô hình cho những hợp tác tương tự.
BẢO VỆ TRẬT TỰ
Để có hiệu quả, G-9 sẽ phải thể chế hóa dưới một số hình thức. Hội nghị cấp cao lãnh đạo thường niên và các cuộc họp thường kỳ của bộ ngoại giao, quốc phòng, và các bộ trưởng khác sẽ là cần thiết để cung cấp cho những nỗ lực có ý nghĩa và có trọng lượng của nhóm. G-9 cũng có thể hình thành những cuộc họp kín không chính thức trong các tổ chức quốc tế, chẳng hạn như Liên hiệp quốc, WTO và G-20. Trong việc tăng cường quan hệ chính thức và hợp tác, G-9 nên tránh tỏ ra độc quyền; nó luôn luôn chào đón sự tham gia và hỗ trợ của các quốc gia cùng chí hướng, bao gồm cả Hoa Kỳ. Mục tiêu nên là duy trì và trẻ hóa trật tự hiện tại, không phải để tạo ra một câu lạc bộ mới, độc quyền.
Tuy nhiên, trở ngại chính mà G-9 sẽ phải đối mặt, là sự thiếu khả năng tồn tại một thể chế; nó sẽ là thiếu ý chí chính trị để đẩy mạnh và bảo vệ trật tự. Washington đã khuyến khích các đồng minh châu Âu và châu Á của mình gánh vác trọng trách nhiều hơn trong nhiều năm, và đã được đáp ứng chủ yếu với những cái nhún vai và nêu lý do. Trong khi đó, các nước như Đức và Nhật Bản thoải mái gia tăng phàn nàn về chính sách của Hoa Kỳ nhưng vẫn không chuẩn bị để đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn. Các nước châu Âu có khuynh hướng nhìn vào bên trong châu Âu, và các đồng minh của Mỹ ở châu Á thích hợp tác song phương với Washington hơn là làm việc với nhau.
Các đồng minh Hoa Kỳ cũng bị cám dỗ tránh hành động, bằng hy vọng rằng Trump có thể không thực sự làm những gì mà ông ta đe dọa hoặc một tổng thống mới sẽ nhậm chức vào tháng 1 năm 2021, và cơn bão sẽ qua đi. Nhưng 20 tháng đầu tiên của Trump ở tòa Bạch Ốc cho thấy rằng ông ta tin tưởng các chính sách dân tộc chủ nghĩa, đơn phương, và trọng thương ( hám lợi ) của ông đã tạo ra "chiến thắng" cho Hoa Kỳ. Và ngay cả khi Trump chỉ phục vụ một nhiệm kỳ, người kế nhiệm của ông có thể phải trả giá chính trị để cố gắng đòi lại vai trò lãnh đạo toàn cầu cho Hoa Kỳ. Mặc dù các cuộc thăm dò gần đây bởi Hội đồng Chicago về các vấn đề toàn cầu ( Chicago Council on Global Affairs) và những tổ chức khác đã chỉ ra rằng, công chúng Mỹ bác bỏ những phần quan trọng của chính sách "nước Mỹ trước tiên" - hỗ trợ cho vai trò tích cực của Mỹ trên thế giới, hổ trợ cho các thỏa thuận thương mại và bảo vệ các đồng minh của Hoa Kỳ, đã ngày càng tăng rỏ rệt kể từ khi Trump mhậm chức - ý tưởng oán giận kéo dài đối với các đồng minh vô ơn đẩy Trump đến chiến thắng, đã trở thành sự hiểu biết cổ điển trong một số nhóm người có cùng quyền lợi, nghề nghiệp. Nếu không có bằng chứng cho thấy các đối tác của Hoa Kỳ chia sẻ sự công bằng của họ, một tổng thống mới có thể chọn ở bên lề chính trị quốc tế, và tập trung vào các vấn đề trong nước.
G-9 phải hành động ngay bây giờ để chuẩn bị cho những rủi ro như vậy. Tuy nhiên, cùng một lúc, nó phải nhận ra rằng nếu không có sự giúp đỡ của Hoa Kỳ, nó chỉ có thể duy trì trật tự trong một thời gian dài. Về lâu dài hơn, cái tốt nhất mà G-9 có thể hy vọng đạt được, là giữ cánh cửa mở dành cho sự trở lại cuối cùng của Hoa Kỳ. Những thách thức đối với trật tự hậu chiến là quá rộng và nhiệm vụ của hành động tập thể thì quá lớn để mong đợi các thành viên G-9 duy trì liên minh, duy trì thị trường mở và thách đố hồi quy dân chủ vô thời hạn. Không giống như Hoa Kỳ, G-9 bao gồm chín thực thể chính trị khác nhau (bao gồm một thực thể đại diện cho 28 quốc gia), mỗi quốc gia phải đối mặt với áp lực và yêu cầu chính trị riêng biệt. Khả năng diễn xuất của họ trong buổi hòa nhạc và dẫn đầu toàn cầu sẽ luôn kém hiệu quả hơn so với một siêu cường.
May mắn thay, “nước Mỹ đầu tiên” không nhất thiết trở thành tương lai của nước Mỹ. Thay vào đó, nó có thể là một đường vòng hiệu quả, nhắc nhở Washington và các đồng minh của nó tại sao trật tự được tạo ra ngay từ đầu. Thật vậy, bằng cách đầu tư nhiều hơn vào trật tự đó và mang vác phần đóng góp lớn hơn về gánh nặng và trách nhiệm lãnh đạo toàn cầu, G-9 có thể không chỉ giúp duy trì trật tự mà còn đặt nó trên nền tảng ổn định và bền vững hơn. Kết quả có thể là một trong nhiều lãnh đạo Mỹ từ lâu đã tìm kiếm - một quan hệ đối tác cân bằng hơn với các đồng minh châu Âu và châu Á, trong đó mọi quốc gia đóng góp công bằng và có tiếng nói về phương cách mà trật tự nên tiến triển để đáp ứng những thách thức mới.
Các lãnh đạo đồng minh biết rằng họ cần phải hành động nhiều hơn. Họ hiểu rằng mặc dù sự sụp đổ của trật tự tự do sẽ khiến cho Hoa Kỳ phải trả giá đắt, nó cũng sẽ khiến họ tốn kém hơn. Cuộc cạnh tranh siêu cường sẽ gia tăng, các động thái thương mại cướp bóc, lợi dụng nước khác sẽ lan rộng, và sự thoái trào dân chủ đã được tiến hành sẽ tăng tốc. "Thời điểm mà chúng ta hoàn toàn có thể trông cậy vào nước khác, nó đã đến một mức độ nhất định," Thủ tướng Đức Angela Merkel nhận xét một vài tháng sau khi Trump lên nắm quyền. "Người châu Âu chúng tôi phải thực sự nhận lãnh số phận của chúng tôi vào tay của chúng tôi." Bây giờ là thời gian cho Đức và các nước G-9 khác phù hợp để thực hành các lời nói . Nếu họ giải quyết các khiếu nại và than phiền, họ sẽ có nhiều hơn Trump để đổ lỗi cho việc kết thúc trật tự thế giới dựa trên quy tắc.
IVO H. DAALDER là Chủ tịch Hội đồng Chicago về các vấn đề toàn cầu và là Đại sứ Hoa Kỳ tại NATO từ năm 2009 đến năm 2013.
JAMES M. LINDSAY là Phó chủ tịch cao cấp, Giám đốc nghiên cứu và là Chủ tịch Maurice R. Greenberg tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại.
-----------------------------|||----------------------------------
 |
| Giới tai to mặt lớn trên thế giới, đoàn kết lại : tại hội nghị thượng đỉnh G-7 ở Quebec, tháng 6 năm 2018....LEAH MILLIS / REUTERS |
Trần H Sa lược dịch
Trật tự cấu tạo chính trị quốc tế kể từ khi kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai đang bị bẻ gãy. Nhiều thủ phạm là hiển nhiên. Các cường quốc xét lại, chẳng hạn như Trung Quốc và Nga, muốn định hình lại các quy tắc toàn cầu vì lợi thế riêng của họ. Các cường quốc mới nổi, chẳng hạn như Brazil và Ấn Độ, nắm lấy các đặc quyền từ hiện trạng sức mạnh lớn của họ, nhưng tránh xa những trách nhiệm đi kèm với nó. Các quyền lực không chấp nhận trật tự thế giới, chẳng hạn như Iran và Bắc Triều Tiên, từ chối các quy tắc do những nước khác đặt ra. Trong khi đó, các tổ chức quốc tế, chẳng hạn như Liên hợp quốc, đấu tranh để giải quyết các vấn đề mà chúng sinh sôi nảy nở nhanh hơn, so với những gì họ có thể giải quyết được.
Tuy nhiên, thủ phạm mới nhất, là một bất ngờ : Hoa Kỳ, ngay chính đất nước đã đấu tranh sáng tạo ra trật tự. Bảy mươi năm sau khi Tổng thống Mỹ Harry Truman phác thảo kế hoạch chi tiết cho một trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc, để ngăn cản cuộc cạnh tranh địa chính trị tàn sát lẫn nhau, mà đã kích hoạt gây nên Chiến tranh thế giới thứ II, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm cho nó rối rắm. Ông ta đã làm dấy lên những nghi ngờ về các cam kết an ninh của Washington đối với các đồng minh của mình , thách thức các nguyên tắc cơ bản của chế độ mậu dịch toàn cầu, từ bỏ việc thúc đẩy tự do và dân chủ như là các đặc điểm xác định chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ, và thoái vị vai trò lãnh đạo toàn cầu.
Sự thù địch của Trump đối với sáng kiến địa chính trị của Hoa Kỳ đã gây sốc cho nhiều bạn bè và đồng minh của Washington. Những hy vọng ban đầu của họ rằng, ông ta có thể từ bỏ chiến dịch nói năng khoa trương của mình một khi bước vào tòa Bạch Ốc, và nắm lấy một chính sách ngoại giao truyền thống hơn, đã bị tiêu tan. Khi Trump vứt bỏ những cách thức kinh doanh cũ, các đồng minh đã làm việc theo cách của họ với những bực mình ở giai đoạn đầu : phản đối, giận dữ, thương lượng và chán nản. Trong tiến trình đặc thù, thừa nhận nên là bước tiếp theo.
Nhưng câu chuyện không phải kết thúc theo cách đó. Các đồng minh lớn của Hoa Kỳ có thể sử dụng ảnh hưởng sức mạnh kinh tế và quân sự tập thể của họ để cứu vãn trật tự thế giới tự do. Pháp, Đức, Ý, Vương quốc Anh và EU ở Châu Âu; Úc, Nhật Bản và Hàn Quốc ở châu Á; và Canada ở Bắc Mỹ là những ứng viên rõ ràng để cung cấp sự lãnh đạo mà chính quyền Trump sẽ không còn nắm giữ. Cùng nhau, họ đại diện cho quyền lực kinh tế lớn nhất trên thế giới, và khả năng hợp tác quân sự của họ chỉ bị vượt qua bởi duy nhất Hoa Kỳ. “G-9” này có hai mệnh lệnh : duy trì trật tự dựa trên quy tắc với hy vọng rằng người kế nhiệm của Trump sẽ đòi lại vai trò lãnh đạo toàn cầu của Washington, và đặt nền tảng chính trị khả dĩ có thể làm cho điều đó xảy ra. Hành động ôm giữ này sẽ yêu cầu mọi thành viên của G-9 phải chịu trách nhiệm toàn cầu lớn hơn. Tất cả họ đều có khả năng làm như vậy; họ chỉ cần tập trung ý chí.
Hợp tác kinh tế là một nơi tốt để bắt đầu, và các thành viên G-9 đã tạo ra những lựa chọn thay thế cho các giao dịch thương mại mà Trump đang từ bỏ. Nhưng họ sẽ phải đi xa hơn, tăng cường hợp tác quân sự, chi tiêu quốc phòng và sử dụng nhiều công cụ theo ý của họ, để đảm nhận vai trò của Mỹ như là người bảo vệ và quảng bá cho nền dân chủ, tự do và nhân quyền trên khắp toàn cầu. Nếu họ nắm bắt cơ hội này, các nước G-9 sẽ không chỉ làm chậm sự xói mòn của một trật tự đã phục vụ cho họ và thế giới được tốt đẹp trong nhiều thập kỷ; mà họ cũng sẽ còn đặt nền tảng cho sự trở lại của "loại Mỹ lãnh đạo" mà họ muốn, cùng với sự tồn tại lâu dài của nhu cầu trật tự. Thật vậy, bằng cách hành động ngay bây giờ, G-9 sẽ đặt cơ sở cho một trật tự thế giới ổn định và bền vững hơn - một trật tự phù hợp hơn với các mối quan hệ quyền lực hôm nay và ngày mai, so với trật tự của ngày hôm qua, lúc mà Hoa Kỳ là sức mạnh toàn cầu không thể tranh cãi..
THẾ GIỚI MỸ ĐÃ THỰC HIỆN
Sự xuất hiện của một trật tự dựa trên quy tắc không phải là một điều chắc chắn xảy ra, mà là kết quả của các lựa chọn có chủ ý. Tìm cách tránh những sai lầm mà Hoa Kỳ mắc phải sau Thế chiến thứ nhất, Truman và những người kế nhiệm ông đã xây dựng một trật tự dựa trên an ninh tập thể, thị trường mở và dân chủ. Đó là một chiến lược cấp tiến đánh giá cao sự hợp tác bên trên sự cạnh tranh : các nước sẵn sàng theo sau sự lãnh đạo của Hoa Kỳ sẽ phát triển mạnh mẽ, và như họ đã như vậy, Hoa Kỳ cũng như vậy.
“Thế giới Mỹ đã thực hiện,” như nhà sử học Robert Kagan đã đặt nó, chưa bao giờ hoàn hảo. Trong Chiến tranh Lạnh, tầm với của ảnh hưởng của Mỹ rất nhỏ. Hoa Kỳ đôi khi bỏ qua sự khoa trương kiêu ngạo của riêng mình, để theo đuổi những lợi ích nhỏ hẹp hoặc các chính sách sai lầm. Nhưng với tất cả những thiếu sót của nó, trật tự hậu chiến là một thành công mang tính lịch sử . Châu Âu và Nhật Bản được tái xây dựng. Tầm vươn của tự do và dân chủ đã được mở rộng. Và với sự sụp đổ của Liên Xô, trật tự hậu chiến do Mỹ dẫn đầu đã bất ngờ mở ra cho tất cả mọi người.
Nhưng thành công đó cũng tạo ra những căng thẳng mới. Sự tăng trưởng nhanh chóng trong hoạt động của hàng hóa, tiền bạc, con người và các ý tưởng xuyên biên giới khi nhiều quốc gia tham gia vào trật tự dựa trên quy tắc, đã tạo ra những vấn đề mới, chẵng hạn như biến đổi khí hậu và di cư hàng loạt mà các chính phủ dân tộc chủ nghĩa đã phải vật lộn để xử lý. Sức mạnh kinh tế và chính trị bị phân tán khi các nước như Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ nắm lấy các thị trường mở, làm phức tạp những nỗ lực tìm kiếm cơ sở chung về thương mại, khủng bố và một loạt các vấn đề khác. Iran và Nga rút lui khi trật tự do Mỹ dẫn đầu lấn chiếm những lĩnh vực truyền thống mà họ quan tâm. Và cuộc xâm lược Iraq của Hoa Kỳ vào năm 2003 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007– 2008 đã làm dấy lên những nghi ngờ về chất lượng và phương hướng lãnh đạo của Hoa Kỳ.
Khi rời văn phòng vào năm 2017, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã thúc giục người kế nhiệm ông nắm lấy sự lãnh đạo không thể thiếu của Hoa Kỳ. "Chúng ta có nhiệm vụ, thông qua hành động và gương mẩu, duy trì trật tự quốc tế mà đã được mở rộng đều đặn kể từ khi kết thúc Chiến tranh Lạnh, và sự giàu có cùng an toàn của chúng ta phụ thuộc nhờ vào điều đó", ông viết trong một ghi chú ông để lại trong Văn phòng Bầu dục. Trump đã tiếp cận ngược lại. Ông vận động trên một nền tảng mà sự lãnh đạo toàn cầu lại là nguồn gốc của các vấn đề của Hoa Kỳ, không có một giải pháp nào cho trật tự thế giới. Ông lập luận rằng bạn bè và đồng minh đã sống bám vào Washington, ngồi không hưởng lợi trên sức mạnh quân sự của Mỹ, trong khi sử dụng các thỏa thuận thương mại đa phương để ăn cắp công ăn việc làm của người Mỹ.
Khi bắt đầu nhiệm kỳ của Trump, ông ta lựa chọn những người ủng hộ chính sách đối ngoại chính thống, như James Mattis làm bộ trưởng quốc phòng và Rex Tillerson làm bộ trưởng ngoại giao, những công việc an ninh quốc gia hàng đầu đã thúc đẩy hy vọng trong và ngoài nước rằng, ông ta sẽ làm dịu đi tầm nhìn "nước Mỹ trước tiên". Nhưng bằng cách rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), hiệp định Paris về biến đổi khí hậu và thỏa thuận hạt nhân Iran; bao gồm các chính sách thương mại hám lợi ; và tiếp tục đặt câu hỏi về giá trị của NATO, Trump đã chỉ ra rằng ông đã nói những gì ông dự định và ý địmh là những gì ông đã nói. Ông ta không tìm cách cải thiện trật tự dựa trên quy tắc bởi những người bạn và đồng minh hàng đầu do một nguyên nhân phổ biến. Họ là kẻ thù mà Trump muốn đánh bại.
Ưu tiên của Trump về cạnh tranh bên trên hợp tác, phản ánh niềm tin của ông ta rằng Hoa Kỳ sẽ làm ăn tốt hơn so với các nước khác trong một thế giới, mà trong đó kẻ mạnh được tự do làm như ý muốn. Nhưng ông ta không hiểu rằng làm tốt hơn những nước khác không giống như là làm tốt. Trên thực tế, ông đang mất đi nhiều lợi thế mà Hoa Kỳ đã nhận được từ thế giới mà nó tạo ra : sự hỗ trợ của các đồng minh mạnh mẽ và có khả năng, những đồng minh theo sau sự dẫn dắt của Mỹ, khả năng định hình các quy tắc toàn cầu đối với lợi thế của nó, và sự ngưỡng mộ cùng sự tin tưởng đến từ việc giữ gìn tự do, dân chủ và nhân quyền.
Tồi tệ hơn, bằng cách xa lánh các đồng minh và ôm lấy các đối thủ, Trump đang cung cấp một lối mở cho Trung Quốc viết lại các quy tắc của trật tự toàn cầu có lợi cho nó. "Khi Mỹ rút lui trên toàn cầu, Trung Quốc xuất hiện," Jin Yinan, một quan chức quân đội hàng đầu Trung Quốc, hả hê tuyên bố vào năm ngoái. Bắc Kinh đã tự đặt mình như là kẻ bảo vệ hệ thống thương mại toàn cầu, môi trường và luật pháp quốc tế ngay cả khi nó lợi dụng các quy tắc thương mại, xây dựng thêm các nhà máy năng lượng đốt than và mở rộng quyền kiểm soát ở Biển Đông. Nổ lực này nhằm thay thế Hoa Kỳ như là nhà lãnh đạo toàn cầu khó có thể thành công. Trung Quốc có vài người bạn và một danh sách dài các thách thức nội bộ, bao gồm một lực lượng lao động lão hóa, bất bình đẳng khu vực và bất bình đẳng kinh tế sâu sắc, cùng một hệ thống chính trị có khả năng dễ vỡ. Nhưng một thế giới không có lãnh đạo và có nhiều sức mạnh cạnh tranh gây ra mối nguy hiểm cho thế giới, như lịch sử bi thảm của châu Âu đã chứng minh. Hoa Kỳ sẽ không phải là quốc gia duy nhất trả giá cho sự trở lại của một thế giới như vậy.
ĐỘI BẢO VỆ MỚI
Hậu quả của việc Mỹ từ bỏ lãnh đạo toàn cầu đã không bị bỏ qua ở nước ngoài. Có thể nói rằng, chính sách của Trump đã nêu bật việc có bao nhiêu quốc gia khác đã đầu tư vào trật tự dựa trên các quy tắc, và những gì họ phải chịu thiệt thòi với sự sụp đổ của nó. Chrystia Freeland, Bộ trưởng Ngoại giao Canada, cho biết ngay từ đầu nhiệm kỳ tổng thống của Trump : “Thực tế là bạn bè và đồng minh của chúng ta đã đặt câu hỏi về giá trị của sự bảo bọc lãnh đạo toàn cầu của chúng ta, đặt nó trong việc tập trung hơn nữa sự cần thiết cho phần còn lại của chúng ta, để thiết lập tiến trình rõ ràng và có chủ quyền của chúng ta”.
Sự công nhận đó đã định hướng những nỗ lực lặp đi lặp lại của các đồng minh Hoa Kỳ nhằm xoa dịu Trump. Họ đã tìm kiếm nền tảng chung bất chấp những bất đồng sâu sắc đáng kể - chưa kể đến chiến thuật vụng về của Trump, những lời lăng mạ nhỏ nhặt, và tính phi quần chúng trong các công dân của họ. Nhưng cho đến nay, những nỗ lực thỏa hiệp này đã không hiệu quả, và họ không có khả năng vì một lý do đơn giản : cái gì là cái mà các đồng minh của Hoa Kỳ muốn cứu vãn, Trump muốn rối rắm.
Bạn bè và đồng minh của Hoa Kỳ - với các nước G-9 dẫn đầu — cần hành động đầy tham vọng hơn. Họ phải tập trung ít hơn vào cách làm việc với Washington và nhiều hơn về cách làm việc mà không có Mỹ - và, nếu cần thiết, xung quanh nó. Như Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Maas đã nói với khán giả Nhật tại Tokyo vào tháng 7 năm ngoái, “Nếu chúng ta tập hợp các thế mạnh của mình. . . chúng ta có thể trở thành một cái gì đó như là "những người thảo ra quy tắc", người thiết kế và điều khiển một trật tự quốc tế mà thế giới cần có ngay tức khắc. ”
 |
| Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker lúc khởi đầu hội nghị thượng đỉnh EU-Nhật Bản tại Brussels, Bỉ, tháng 7 năm 2017 . /POOL / REUTERS |
Điều quan trọng là sự thu hút kinh tế của các nước G-9 đã sẵn sàng thể hiện để chống lại các chính sách trọng thương ( hám lợi ) của Trump. Sau khi Trump đưa Hoa Kỳ rút khỏi TPP ngay sau khi nhậm chức, Australia, Canada và Nhật Bản đã dẫn đầu nỗ lực cứu vãn thỏa thuận thương mại với tư cách như là đối trọng với Trung Quốc. Đầu năm 2018, 11 thành viên còn lại đã nhất trí về một hiệp ước sửa đổi qua đó bảo toàn hầu hết các điều khoản mở cửa thị trường của thỏa thuận; nó sẽ tạo ra một khu vực thương mại tự do với 500 triệu người mà sẽ chiếm khoảng 15 phần trăm thương mại toàn cầu. Colombia, Indonesia, Hàn Quốc và Thái Lan là một trong những quốc gia đã bày tỏ sự quan tâm đến việc tham gia cái gọi là TPP-11 ( CPTPP) , mở rộng tiềm năng của nó. EU cũng là một đối tác hợp lý cho các nước TPP-11. Nó đã đàm phán các thỏa thuận thương mại riêng biệt với Canada, Nhật Bản và Hàn Quốc và đã bắt đầu đàm phán với Úc; hợp đồng EU-Nhật đã tạo ra một thị trường 600 triệu người, là khu vực kinh tế mở lớn nhất trên thế giới.
TPP-11, hiệp định thương mại tự do EU-Nhật Bản và các thỏa thuận tương tự sẽ tăng cường cạnh tranh giữa G-9 và Hoa Kỳ. Các thỏa thuận này mang lại cho các nhà xuất khẩu G-9 một lợi thế so với các đối tác Hoa Kỳ về mặt tiếp cận thị trường và tiêu chuẩn thị trường. Nhưng ngay cả với nhu cầu ngày càng tăng để làm việc xung quanh hoặc không có Hoa Kỳ, G-9 vẫn nên tìm cách hợp tác với Washington. Một ví dụ là cần phải cải cách Tổ chức Thương mại Thế giới. Trump đã nhiều lần chỉ trích WTO, đôi khi cho thấy ông ta có thể kéo Hoa Kỳ ra khỏi WTO. Đó có thể là một mối đe dọa trống rỗng, bởi vì việc từ bỏ WTO sẽ dứt khoát gây ra bất lợi cho các công ty Mỹ. Nhưng Washington và G-9 chia sẻ các mối quan tâm chính đáng về chế độ mậu dịch toàn cầu, đặc biệt là khi nói đến các hành động ngạo ngược trấn lột của Trung Quốc. Ví dụ, họ có thể, hành động để hạn chế các loại trợ cấp tạo nên lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp nhà nước ở Trung Quốc và những nơi khác, thay thế hệ thống “tự quy định” hiện tại với các tiêu chuẩn khách quan, trong khi các nước đang phát triển phải gánh vác đầy đủ các nghĩa vụ của WTO, và cải thiện quá trình giải quyết tranh chấp để các quyết định được đưa ra nhanh hơn và tuân thủ chặt chẽ hơn các quy tắc mà các quốc gia thành viên đã đồng ý.
HỢP TÁC LÀ CHÌA KHÓA
Hợp tác an ninh sẽ có nhiều thách thức hơn. Các đồng minh châu Âu có các cơ chế hợp tác cần thiết thông qua NATO và EU, nhưng họ không chi tiêu đủ cho quốc phòng. Các đồng minh châu Á chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng, nhưng họ thiếu một hợp tác tương đương với NATO hoặc EU. Tuy nhiên, nếu các thành viên G-9 có thể thực hiện tốt các cam kết, đầu tư nhiều hơn vào an ninh của riêng mình, tiềm năng được khai thác rất có ấn tượng. G-9 thể hiện sức mạnh quân sự chỉ đứng sau Hoa Kỳ. Trong năm 2017, các nước G-9 cùng nhau chi hơn 310 tỷ đô la cho quốc phòng, ít nhất là bằng một phần ba so với những gì Trung Quốc chi tiêu và nhiều hơn gấp bốn lần những gì Nga chi tiêu. Mỗi quốc gia G-9 được xếp vào top 15 trong số những nước chi tiêu quân sự lớn nhất thế giới.
Khi nói đến quốc phòng, phần lớn những lời chỉ trích của Trump về các đồng minh của Hoa Kỳ là sai lầm, nếu không nói là hoàn toàn sai. Bất kể sự cố chấp của Trump cho rằng các đồng minh không công bằng trong việc đóng góp của họ, nhưng thực tế họ chi trả một phần chi phí đáng kể cho sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ tại các quốc gia của họ: Đức đóng góp 20% chi phí, Hàn Quốc đóng góp 40% và Nhật Bản trả một nửa. Hơn nữa, cấu trúc chỉ huy tích hợp của các lực lượng Mỹ và NATO hoạt động như một sức mạnh tăng theo cấp số nhân, mang lại cú đấm lớn hơn nhiều so với khả năng nếu Hoa Kỳ phải hành động một mình. Cũng không nên quên rằng đã có một số lượng lớn quân đồng minh cùng chiến đấu và chết cùng với người Mỹ ở Afghanistan và các nơi khác.
Nhưng lời phàn nàn của Trump về các đồng minh ngồi không hưởng lợi - mà nhiều vị tiền nhiệm của ông đã chia sẻ nhưng bày tỏ trên mặt ngoại giao nhiều hơn - nhận được một số khen thưởng với cả các đồng minh châu Âu và châu Á. Không liên minh nào có thể tồn tại nếu các thành viên của họ từ chối gánh vác trọng trách của họ, và nhiều đồng minh của Mỹ, đặc biệt là ở châu Âu, phụ thuộc quá nhiều vào Washington vì an ninh của họ. Họ đã thừa nhận khi vào năm 2014, mỗi thành viên NATO cam kết dành ít nhất hai phần trăm GDP cho quốc phòng vào năm 2024. Mặc dù trách nhiệm an ninh toàn cầu của Hoa Kỳ yêu cầu chi tiêu nhiều hơn, mục tiêu hai phần trăm vẫn sẽ tăng đáng kể đối với nhiều quốc gia và cho phép châu Âu thực hiện phần công bằng của mình đối với tổng gánh nặng quốc phòng .
Nếu tất cả các thành viên châu Âu của NATO đạt được mục tiêu hai phần trăm, kết hợp chi tiêu quốc phòng hàng năm của họ sẽ tăng từ 270 tỷ đô la lên 385 tỷ đô la - tăng gần gấp đôi tổng ngân sách quốc phòng của Nga. Sự gia tăng ở quy mô đó sẽ cho phép nâng cấp khả năng quân sự lớn lao, đặc biệt nếu các quỹ mới, được chi tiêu theo hướng tăng cường hợp tác và kết nối giữa các lực lượng vũ trang. Đó chính xác là mục tiêu của Hợp tác cấu trúc thường trực của EU, đã được thành lập đầu năm nay, nhằm tăng cường hợp tác quốc phòng châu Âu. Thách thức là bảo đảm rằng tổng hợp tiềm năng quân sự này tăng lên nhiều hơn so với tổng từng phần của nó bằng cách tránh trùng lặp, củng cố chi phí nghiên cứu và phát triển, và mua sắm các khí tài quân sự bổ sung.
 |
| Các lãnh đạo EU ra mắt việc triển khai Hợp tác Cấu trúc Thường trực (PESCO) tại Brussels, Bỉ, tháng 12 năm 2017 YVES HERMAN / REUTERS |
Việc thiếu sự hợp tác quân sự đa phương sâu sắc, giữa các đồng minh châu Á được bù đắp một phần bởi sự sẵn sàng đầu tư vào quốc phòng. Australia và Hàn Quốc đều dành ít nhất hai phần trăm GDP cho quân đội của họ. Australia và New Zealand từ lâu đã gửi các lực lượng hỗ trợ cho các hoạt động quân sự lớn ở Afghanistan, Trung Đông, và thậm chí cả châu Âu, thể hiện niềm tin của họ rằng an ninh khu vực của họ có liên quan đến an ninh trên toàn thế giới. Nhật Bản chỉ dành một phần trăm GDP cho quốc phòng, phù hợp với hiến pháp hòa bình độc đáo của nó, được soạn thảo bằng các lực lượng Mỹ chiếm đóng Nhật sau Thế chiến II. Mặc dù có những hạn chế về hiến pháp, quân đội Nhật Bản là một trong những lực lượng có khả năng nhất ở châu Á, và Thủ tướng Shinzo Abe đã mở ra một cuộc tranh luận quan trọng mang tầm quốc gia về việc thay đổi hiến pháp và tăng cường khả năng quân sự của đất nước Nhật bản.
Để G-9 hoạt động như một khối thống nhất khi nói đến an ninh, các nước châu Âu và châu Á sẽ cần phải cộng tác trực tiếp nhiều hơn nửa. Mặc dù các cường quốc quân sự lớn của châu Âu không thể đảm nhận vai trò phòng thủ lớn lao ở châu Á, họ có thể và cần làm nhiều hơn nữa. Mối đe dọa do Bắc Triều Tiên đặt ra từ lâu đã khiến các thủ đô châu Âu bận tâm, và các lực lượng châu Âu tiếp tục là một phần của bộ tư lệnh Liên Hợp Quốc, được thành lập vào lúc bắt đầu chiến tranh Triều Tiên. Trung Quốc cũng là một mối quan tâm lớn. Châu Âu có lợi ích quan trọng trong việc bảo đảm quyền tự do hàng hải trên khắp khu vực châu Á-Thái Bình Dương và duy trì sự cân bằng quyền lực ở đó. Tăng cường quan hệ quốc phòng giữa châu Âu và châu Á sẽ là chìa khóa để chống lại sự trỗi dậy của Trung Quốc. Trong chuyến thăm hồi tháng 5 năm 2018 tới Sydney, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã ghi nhớ mục tiêu này khi ông kêu gọi một liên minh giữa Úc, Pháp và Ấn Độ, ông nói : "Nếu chúng ta muốn được Trung Quốc nhìn nhận và tôn trọng như một đối tác bình đẳng, chúng ta phải tự tổ chức."
ĐẨY MẠNH
Dân chủ tự do đã bị tấn công sau nhiều thập niên tiến bộ trên khắp toàn cầu. Được dẫn dắt bởi Trung Quốc, các nước độc tài đang thách thức công khai các quy tắc và ý tưởng toàn cầu về tự do, và tạo nên những trường hợp mà hệ thống xã hội chủ nghĩa của họ hoạt động tốt hơn nền dân chủ tự do. Sự gia tăng của các phong trào dân túy ở nhiều nước phương Tây đã dẫn đến sự gia tăng hỗ trợ cho chủ nghĩa vô văn hóa hẹp hòi ngay cả trong các nền dân chủ đã được hình thành. Một cuộc khủng hoảng di cư và tị nạn ngày càng tăng đang thách thức các định chế tự do liên quan đến sự khoan dung và tính đa dạng. Nhưng sự mất mát của Hoa Kỳ như là một nhà lãnh đạo toàn cầu mạnh mẽ, có lẽ là sự thay đổi lớn nhất.
Trong 70 năm, các đồng minh phương Tây đã chia sẻ cam kết về dân chủ, tự do, và nhân quyền và niềm tin tiến lên toàn cầu là một đóng góp thiết yếu cho hòa bình và thịnh vượng quốc tế. G-9 cần phải thực hiện công việc này, ngay cả khi Washington chào tạm biệt. Nó có thể bắt đầu bằng cách dẫn đầu trong các tổ chức quốc tế, chẳng hạn như Liên Hợp Quốc và Ngân hàng Thế giới. Tiếng nói của Washington đã rơi vào im lặng trong các diễn đàn này. Các quốc gia G-9 phải lên tiếng rõ ràng, mạnh mẽ cùng đồng tình ủng hộ dân chủ và tự do vào mọi lúc, ở mọi nơi, mà những sự kiện này bị thách thức.
Sự khích lệ chính trị dường như không đủ cho riêng mình. G-9 cũng cần phải lên cơ bắp các cơ cấu kinh tế của nó. Ví dụ, nó có thể sử dụng ưu đãi thương mại và hỗ trợ phát triển như là đòn bẩy (một chiến lược mà Trung Quốc không bao giờ tránh xa). Vào năm 2017, G-9 đã chi hơn 80 tỷ đô la cho hỗ trợ phát triển chính thức, hơn gấp đôi số tiền mà Hoa Kỳ đã chi tiêu. Lần hồi trợ giúp việc bảo vệ và thúc đẩy dân chủ, tự do và nhân quyền sẽ là một cách mạnh mẽ để các nước G-9 bảo vệ và mở rộng các giá trị cốt lõi này.
G-9 cũng sẽ phải sử dụng lực lượng quân sự độc lập với Washington. Pháp và Vương quốc Anh đã lãnh đạo các can thiệp quân sự cho các mục đích nhân đạo, chủ yếu ở miền bắc và tây châu Phi. Vào tháng 6 năm 2018, cùng với bảy đồng minh khác của EU, Anh và Pháp đã đồng ý thành lập một lực lượng quân sự chung, để can thiệp các khủng hoảng đúng lúc. Đây là một bước nhỏ nhưng quan trọng mà có thể phục vụ như là một mô hình cho những hợp tác tương tự.
BẢO VỆ TRẬT TỰ
Để có hiệu quả, G-9 sẽ phải thể chế hóa dưới một số hình thức. Hội nghị cấp cao lãnh đạo thường niên và các cuộc họp thường kỳ của bộ ngoại giao, quốc phòng, và các bộ trưởng khác sẽ là cần thiết để cung cấp cho những nỗ lực có ý nghĩa và có trọng lượng của nhóm. G-9 cũng có thể hình thành những cuộc họp kín không chính thức trong các tổ chức quốc tế, chẳng hạn như Liên hiệp quốc, WTO và G-20. Trong việc tăng cường quan hệ chính thức và hợp tác, G-9 nên tránh tỏ ra độc quyền; nó luôn luôn chào đón sự tham gia và hỗ trợ của các quốc gia cùng chí hướng, bao gồm cả Hoa Kỳ. Mục tiêu nên là duy trì và trẻ hóa trật tự hiện tại, không phải để tạo ra một câu lạc bộ mới, độc quyền.
Tuy nhiên, trở ngại chính mà G-9 sẽ phải đối mặt, là sự thiếu khả năng tồn tại một thể chế; nó sẽ là thiếu ý chí chính trị để đẩy mạnh và bảo vệ trật tự. Washington đã khuyến khích các đồng minh châu Âu và châu Á của mình gánh vác trọng trách nhiều hơn trong nhiều năm, và đã được đáp ứng chủ yếu với những cái nhún vai và nêu lý do. Trong khi đó, các nước như Đức và Nhật Bản thoải mái gia tăng phàn nàn về chính sách của Hoa Kỳ nhưng vẫn không chuẩn bị để đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn. Các nước châu Âu có khuynh hướng nhìn vào bên trong châu Âu, và các đồng minh của Mỹ ở châu Á thích hợp tác song phương với Washington hơn là làm việc với nhau.
Các đồng minh Hoa Kỳ cũng bị cám dỗ tránh hành động, bằng hy vọng rằng Trump có thể không thực sự làm những gì mà ông ta đe dọa hoặc một tổng thống mới sẽ nhậm chức vào tháng 1 năm 2021, và cơn bão sẽ qua đi. Nhưng 20 tháng đầu tiên của Trump ở tòa Bạch Ốc cho thấy rằng ông ta tin tưởng các chính sách dân tộc chủ nghĩa, đơn phương, và trọng thương ( hám lợi ) của ông đã tạo ra "chiến thắng" cho Hoa Kỳ. Và ngay cả khi Trump chỉ phục vụ một nhiệm kỳ, người kế nhiệm của ông có thể phải trả giá chính trị để cố gắng đòi lại vai trò lãnh đạo toàn cầu cho Hoa Kỳ. Mặc dù các cuộc thăm dò gần đây bởi Hội đồng Chicago về các vấn đề toàn cầu ( Chicago Council on Global Affairs) và những tổ chức khác đã chỉ ra rằng, công chúng Mỹ bác bỏ những phần quan trọng của chính sách "nước Mỹ trước tiên" - hỗ trợ cho vai trò tích cực của Mỹ trên thế giới, hổ trợ cho các thỏa thuận thương mại và bảo vệ các đồng minh của Hoa Kỳ, đã ngày càng tăng rỏ rệt kể từ khi Trump mhậm chức - ý tưởng oán giận kéo dài đối với các đồng minh vô ơn đẩy Trump đến chiến thắng, đã trở thành sự hiểu biết cổ điển trong một số nhóm người có cùng quyền lợi, nghề nghiệp. Nếu không có bằng chứng cho thấy các đối tác của Hoa Kỳ chia sẻ sự công bằng của họ, một tổng thống mới có thể chọn ở bên lề chính trị quốc tế, và tập trung vào các vấn đề trong nước.
G-9 phải hành động ngay bây giờ để chuẩn bị cho những rủi ro như vậy. Tuy nhiên, cùng một lúc, nó phải nhận ra rằng nếu không có sự giúp đỡ của Hoa Kỳ, nó chỉ có thể duy trì trật tự trong một thời gian dài. Về lâu dài hơn, cái tốt nhất mà G-9 có thể hy vọng đạt được, là giữ cánh cửa mở dành cho sự trở lại cuối cùng của Hoa Kỳ. Những thách thức đối với trật tự hậu chiến là quá rộng và nhiệm vụ của hành động tập thể thì quá lớn để mong đợi các thành viên G-9 duy trì liên minh, duy trì thị trường mở và thách đố hồi quy dân chủ vô thời hạn. Không giống như Hoa Kỳ, G-9 bao gồm chín thực thể chính trị khác nhau (bao gồm một thực thể đại diện cho 28 quốc gia), mỗi quốc gia phải đối mặt với áp lực và yêu cầu chính trị riêng biệt. Khả năng diễn xuất của họ trong buổi hòa nhạc và dẫn đầu toàn cầu sẽ luôn kém hiệu quả hơn so với một siêu cường.
May mắn thay, “nước Mỹ đầu tiên” không nhất thiết trở thành tương lai của nước Mỹ. Thay vào đó, nó có thể là một đường vòng hiệu quả, nhắc nhở Washington và các đồng minh của nó tại sao trật tự được tạo ra ngay từ đầu. Thật vậy, bằng cách đầu tư nhiều hơn vào trật tự đó và mang vác phần đóng góp lớn hơn về gánh nặng và trách nhiệm lãnh đạo toàn cầu, G-9 có thể không chỉ giúp duy trì trật tự mà còn đặt nó trên nền tảng ổn định và bền vững hơn. Kết quả có thể là một trong nhiều lãnh đạo Mỹ từ lâu đã tìm kiếm - một quan hệ đối tác cân bằng hơn với các đồng minh châu Âu và châu Á, trong đó mọi quốc gia đóng góp công bằng và có tiếng nói về phương cách mà trật tự nên tiến triển để đáp ứng những thách thức mới.
Các lãnh đạo đồng minh biết rằng họ cần phải hành động nhiều hơn. Họ hiểu rằng mặc dù sự sụp đổ của trật tự tự do sẽ khiến cho Hoa Kỳ phải trả giá đắt, nó cũng sẽ khiến họ tốn kém hơn. Cuộc cạnh tranh siêu cường sẽ gia tăng, các động thái thương mại cướp bóc, lợi dụng nước khác sẽ lan rộng, và sự thoái trào dân chủ đã được tiến hành sẽ tăng tốc. "Thời điểm mà chúng ta hoàn toàn có thể trông cậy vào nước khác, nó đã đến một mức độ nhất định," Thủ tướng Đức Angela Merkel nhận xét một vài tháng sau khi Trump lên nắm quyền. "Người châu Âu chúng tôi phải thực sự nhận lãnh số phận của chúng tôi vào tay của chúng tôi." Bây giờ là thời gian cho Đức và các nước G-9 khác phù hợp để thực hành các lời nói . Nếu họ giải quyết các khiếu nại và than phiền, họ sẽ có nhiều hơn Trump để đổ lỗi cho việc kết thúc trật tự thế giới dựa trên quy tắc.
IVO H. DAALDER là Chủ tịch Hội đồng Chicago về các vấn đề toàn cầu và là Đại sứ Hoa Kỳ tại NATO từ năm 2009 đến năm 2013.
JAMES M. LINDSAY là Phó chủ tịch cao cấp, Giám đốc nghiên cứu và là Chủ tịch Maurice R. Greenberg tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại.
