Mỹ tham nhũng hơn nhiều so với người Mỹ nhận ra, và vấn đề còn đi sâu hơn nhiều so với Trump

Tổng thống Donald Trump trong cuộc họp giao ban tại Nhà Trắng, về buôn bán ma túy ở biên giới phía Nam  ngày 13 tháng 3 năm 2019. 

Stephen M. Walt . 19 / 03 / 2019.            Theo Business Insider

Trần H Sa lược dịch

Nếu từng chú ý, người Mỹ đã nhận được một lời cảnh báo khiến mọi người phải lập tức chú tâm đến một vấn đề thô lỗ trong những năm gần đây. Những thông điệp này truyền tải những tin tức khó chịu gì đây ? Đất nước này tham nhũng hơn nhiều so với người Mỹ nhận ra.

Tất nhiên, kể từ năm 2016, mối lo ngại về tham nhũng đã được đặt ra trong sự khoa trương nhếch nhác, đó là chính quyền Trump. Như tờ New York Times tiết lộ vào mùa thu năm ngoái trong một báo cáo điều tra đáng chú ý, cuộc sống của Tổng thống Mỹ Donald Trump từ thời niên thiếu đã dựa trên gian lận đủ loại, lừa đảo thuế, giao dịch kinh doanh mờ ám, và tư cách đạo đức gần đây của ông ấy cho thấy quan chức cao cấp này không thay đổi phương thức điều hành gia đình như đã từng.

Kể từ khi trở thành tổng thống, Trump đã hờ hững lờ đi điều khoản về tiền thù lao của Hiến pháp, trao cho người nộp thuế một hóa đơn trị giá hàng triệu đô la cho những sai lầm thường xuyên của mình đối với các bất động sản riêng của ông ấy, bổ nhiệm con gái và con rể của ông vào các vị trí nhạy cảm mà họ không đủ tiêu chuẩn, và bao quanh mình với một loạt các nhân vật mờ ám.

Cựu chủ tịch chiến dịch tranh cử Paul Manafort và một số cố vấn chiến dịch khác đã bị kết tội lừa đảo hoặc các tội khác, cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Flynn đã bị kết án nói dối với FBI, Quản trị viên Cơ quan Bảo vệ Môi trường Scott Pruitt và Bộ trưởng Nội vụ Ryan Zinke đều từ chức vì vi phạm đạo đức . Bộ trưởng Lao động Alexander Acosta bị sa thải vì thỏa thuận nhận tội, ông đã chống lưng và có mối quan hệ hữu hảo với Jeffrey Epstein - một kẻ giàu có bị cáo buộc lợi dụng tình dục -  khi Acosta là một luật sư Hoa Kỳ ở Florida, và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross tiếp tục phục vụ bất chấp những xung đột lợi ích nghiêm trọng .

Tổng thống Donald Trump, bên cạnh Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross, bên trái, và Bộ trưởng Năng lượng Rick Perry, trong Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ở WashingtonEvan Vucci,  AP

Thay vì thực hiện lời hứa "thoát khỏi đầm lầy" của mình trong chiến dịch tranh cử, Trump đã đào nó rộng hơn và dập nó sâu hơn. Một thắc mắc nhỏ, đó là Hoa Kỳ đã rơi khỏi hàng ngũ 20 quốc gia "ít tham nhũng nhất" - theo nhóm Giám sát Minh bạch quốc tế - và hiện được coi là "quốc gia bị theo dõi" bởi tổ chức phi đảng phái đó.

Nhưng vấn đề thực tế là nghiêm trọng hơn nhiều so với Trump và đoàn tùy tùng của ông. Hãy xem xét một số vụ bê bối khác gần đây .

Ví dụ # 1: Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Ở một mức độ nào đó, cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 là một trường hợp nghiên cứu về sự kiêu ngạo, trong đó các "bậc thầy vũ trụ" tự phong đã thuyết phục chính họ rằng, họ đã nghĩ ra các công cụ tài chính giúp giảm nguy cơ hoảng loạn xuống mức độ rất nhỏ. Nhưng cuộc khủng hoảng cũng phơi bày tham nhũng có hệ thống bên trong các tổ chức tài chính chủ chốt. Nó không chỉ là một vài nhà môi giới thế chấp quanh co gây ra nhiều khoản nợ xấu; nó cũng liên quan đến sự lạm dụng nghiêm trọng của các cơ quan xếp hạng, ngân hàng đầu tư và những người cho vay được chính phủ hỗ trợ như Fannie Mae, và thậm chí có cả một số học giả kinh tế . Ít nhất chúng ta có thể thoải mái với thực tế rằng, những người chịu trách nhiệm phá hoại nền kinh tế thế giới đã phải chịu trách nhiệm và đã bị trừng phạt, phải vậy không? Ờ..ờ, không.

Ví dụ # 2: Máy bay Boeing 737 Max. Chúng ta càng tìm hiểu về tai nạn lần thứ hai của máy bay Boeing 737 Max gần đây, câu chuyện càng trở nên đáng lo ngại. Trong khi quyết định cuối cùng về nguyên nhân của hai vụ tai nạn gần đây vẫn chưa được đưa ra, có vẻ như ngày càng rõ ràng rằng Boeing đã vội vã đưa máy bay mới ra thị trường, hạ thấp nhu cầu bổ sung trong việc đào tạo phi công, và sử dụng mối quan hệ ngày càng ấm cúng với các nhà quản lý của Cục Hàng không Liên bang để giành được sự chấp thuận cho máy bay hoạt động. Thế giới dường như vừa giật mình tỉnh giấc trước các xung đột lợi ích ở đây : Hoa Kỳ là quốc gia cuối cùng cấm máy bay sau vụ tai nạn tháng này, và chính quyền Ethiopia đã chọn gửi hộp đen để phân tích ở Pháp thay vì ở Hoa Kỳ .

Ví dụ # 3: Vụ bê bối tuyển sinh đại học (mới nhất). Không có gì bí mật khi nói rằng việc được nhận vào các tổ chức giáo dục đại học ưu tú không phải là chế độ nhân tài thuần túy mà các trường đại học cố gắng truyền đạt. Là thành viên của một gia đình cựu sinh viên (một "di sản") thì có một điểm cộng lớn, và dường như sẽ giúp ích rất nhiều nếu phụ huynh cho nhà trường một khoản quyên góp lớn vào đúng thời điểm. Nhưng những tiết lộ của tuần trước cho thấy rằng cha mẹ giàu có và những người nổi tiếng đang thông đồng với William Singer (một "cố vấn tuyển sinh" chuyên nghiệp) và một nhóm các huấn luyện viên và quản trị viên tham nhũng, để đưa những đứa trẻ kém chất lượng của họ vào các trường ưu tú, bằng cách làm sai lệch kết quả kiểm tra hoặc làm ngơ chúng vì các vận động viên tài năng (!) vẫn lật tẩy điều đó. Cũng có nhiều bằng chứng hơn nữa - nếu như chúng ta cần  - về vai trò của các vận động viên điền kinh hạng nhất (!) diễn trò hối lộ trong cuộc sống của các trường đại học Mỹ. Đừng để tôi bắt đầu với chủ đề đó.

Ca sĩ "ngoài trời" William, trơ tráo, người sáng lập Edge College & Career Network, rời tòa án liên bang ở Boston sau khi nhận tội trong vụ bê bối hối lộ tuyển sinh đại học trên toàn quốc, ngày 12 tháng 3 năm 2019.

Và đừng quên rằng một số tổ chức đáng kính trong cuộc sống của người Mỹ - bao gồm cả quân đội và giáo sĩ - đã bị choáng váng bởi những vụ bê bối nghiêm trọng trong nhiều thập niên qua. Ngoài lịch sử khủng khiếp về những che đậy lợi dụng tình dục trong Giáo hội Công giáo, quân đội Hoa Kỳ đã phải vật lộn với một vấn đề nghiêm trọng về tấn công tình dục trong quân ngũ, một vụ bê bối mua sắm trên diện rộng làm rung chuyển Hải quân Hoa Kỳ, và phát hiện vào năm 2014, rằng 34 sĩ quan điều khiển phóng tên lửa đã âm mưu làm sai lệch điểm số trong các kỳ thi tài năng.

Điều mà các tình tiết quan trọng này kia nhắc nhở chúng ta là rằng, tham nhũng không giới hạn ở Nhà Trắng hiện tại, với một vài con nhà nòi xấu xa như Bernie Madoff, hoặc một số ít các ngành công nghiệp có danh tiếng không đáng tin cậy (như bất động sản). Ngược lại, nó dường như là một vấn đề đang gia tăng trong mọi tầng lớp xã hội.

Vì sao vấn đề này xảy ra ? Đối với những người mới khởi sự, tham nhũng vốn không hiệu quả. Thay vì các nguồn lực đi đến nơi cần thiết nhất, chúng bị chuyển hướng thành hối lộ, đút lót, lót tay và các thỏa thuận mờ ám khác. Và khi những người giàu có và quyền lực sử dụng các kết nối để có được công việc hoặc hợp đồng (hoặc đưa con cái họ vào đại học), điều đó có nghĩa là những người xứng đáng và tài năng hơn, sẽ bị loại trừ và những người kém chất lượng hơn đến đích ở vị trí quyền lực.

Những động thái như vậy càng trở nên phổ biến, những người trung thực và tuân thủ pháp luật càng sẽ bị cám dỗ bước theo chỉ để theo kịp. Và một khi tham nhũng trở thành đặc hữu trong xã hội, việc loại bỏ nó trở nên khó khăn nếu không muốn nói là không thể.

Làm cho vấn đề tồi tệ hơn là nhu cầu về luật pháp mà tham nhũng vốn có xu hướng khuyến khích tăng cường. Khi ngày càng có nhiều người gian lận và sự tin tưởng bị xói mòn, các quan chức có trách nhiệm sẽ cố gắng diệt tham nhũng bằng cách áp đặt nhiều quy tắc, luật pháp, thủ tục giám sát và cơ chế điều chỉnh. Người ta thấy hiện tượng này ở khắp mọi nơi - bao gồm cả tại các trường đại học - nơi mà các nỗ lực ngăn chặn tất cả các hành vi sai trái, đang khiến cho gần như không thể làm được bất cứ điều gì một cách hiệu quả.

Nhưng mấu chốt của vấn đề này là nỗi sợ rằng chúng ta không thể tin tưởng bất cứ ai hành động đúng đắn, nếu không có sự hướng dẫn nghiêm ngặt và mức độ giám sát của bộ máy hành chánh. Đáng buồn thay, những nỗi sợ hãi như vậy thì chẳng là vô căn cứ.

Manafort từng là người quản lý chiến dịch tranh cử của Trump vào giữa năm 2016, khi ông giành được đề cử của Đảng Cộng hòa.Reuters

Tham nhũng và các hình thức lạm quyền khác của giới ăn trên ngồi trước cũng nuôi dưỡng sự tức giận của những người theo khuynh hướng dân túy. Khi giới ăn trên ngồi trước nổ lực giở trò và hệ thống ngày càng dường như nứt vỡ và mờ ám, không có gì đáng ngạc nhiên khi những người bình thường từng sống theo luật pháp trở nên tức giận đến mức họ sẽ đặt niềm tin vào bất cứ ai hứa sẽ tống khứ được hệ thống.

Những tình cảm như vậy giúp giải thích sự phổ biến đáng ngạc nhiên khác của một ứng cử viên như Bernie Sanders hoặc sự gia tăng nhanh chóng của các chính trị gia trực ngôn  như Rep. Alexandria Ocasio-Cortez. Trớ trêu thay, nó cũng đóng một vai trò quan trọng trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016 của Trump, điều này đã chứng minh rằng nếu bạn có thể giả vờ chính trực, bạn đã thành công.'

Về lâu dài, tham nhũng gia tăng đe dọa sức mạnh mềm của Mỹ và đặc biệt là uy tín về năng lực của Mỹ. Các quốc gia khác có nhiều khả năng đi theo sự lãnh đạo của Mỹ khi họ tin rằng các tổ chức cốt lõi của xã hội Hoa Kỳ được điều hành bởi những người biết rỏ họ đang làm gì, và khi các chính phủ nước ngoài tin tưởng rằng thông tin được cung cấp bởi các quan chức Hoa Kỳ là chính xác.

Nhưng khi những kẻ lường gạt làm trùm và những người ăn trên ngồi trước đặc quyền sử dụng các vị trí hiện tại của họ để thậm chí lấn sân nhiều hơn cho chính bản thân họ, cho con cháu và bạn thân của họ, các tổ chức cốt lõi của chúng ta sẽ hoạt động kém hiệu quả, và các quốc gia khác sẽ mất niềm tin vào khả năng thực hiện lời cam kết của chúng ta như đã hứa.

Chắc chắn, Hoa Kỳ vẫn xếp hạng tương đối thấp trên hầu hết các chỉ số tham nhũng, và nó khác xa với những nơi không may mắn, nơi mà các tập tục tham nhũng gần như là một lối sống. Nhưng người Mỹ chúng ta gần như không trong sáng như chúng ta giả vờ, hoặc không quan tâm đến vấn đề như chúng ta nên có. Và chừng nào Donald J. Trump còn là  tư lệnh cá sấu, cuộc sống ở đầm lầy sẽ tiếp tục như trước.

Stephen M. Walt là giáo sư Robert và Renée Belfer về quan hệ quốc tế tại Đại học Harvard.

-----------------------------|||----------------------------------