Thỏa thuận hay không thỏa thuận, mối quan hệ Mỹ-Trung không thể nào sửa chữa

Tổng thống Donald Trump và Tập Cận Bình. REUTERS.

IAN BREMMER,   28 THÁNG 2 NĂM 2019 ,   Theo Eurasia Group

Trần H Sa lược dịch

Có phải chúng ta sắp đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh thương mại Mỹ-Trung? Tổng thống Trump dường như nghĩ như vậy. "Chúng ta đạt được rất nhiều, rất gần", ông đã nói với một nhóm thống đốc đến thăm Nhà Trắng vào tháng Hai.

Trích dẫn sự "tiến bộ đáng kể" trong các cuộc đàm phán gần đây, Trump đã hoãn hạn chót vào ngày 1 tháng 3, điều mà sẽ làm tăng mạnh tỷ lệ thuế quan đối với 200 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc. Trump cho biết ông hy vọng một cuộc họp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, rất có thể vào cuối tháng 3 tại Mar-a-Lago, sẽ trở thành một hội nghị thượng đỉnh dứt điểm. 

Cú tấn công bất thình lình của Trump có thể được thúc đẩy một phần bởi lịch trình bầu cử của Hoa Kỳ đang tiến đến nhanh chóng. Khi đảng Dân chủ bắt đầu xếp hàng để chống lại ông vào năm tới, Tổng thống có thể hy vọng tránh được những biến động của thị trường chứng khoán và nỗi đau kinh tế, mà một cuộc chiến thương mại leo thang có thể sớm bắt đầu buộc phải hứng chịu.

Ông ấy chắc chắn có thể sử dụng những gì mà ông ta coi là một chiến thắng chính trị lớn ở Trung Quốc vào thời điểm, mà những cuộc điều tra phức tạp, các nhà lập pháp Dân chủ ngày càng hung hăng, thất bại không xây dựng được bức tường biên giới và lời khai công khai, lúng túng từ cựu luật sư riêng của ông ấy, Michael Cohen  . 

Nhưng như với việc thích được thiết lập lại với Nga, Trump không thể thay đổi cấu trúc trò chơi với Trung Quốc bằng một thỏa thuận duy nhất. Mặc dù Trump bước vào văn phòng với dự đoán ông sẽ cải thiện quan hệ với Moscow, các nhà lập pháp của cả hai đảng vẫn tiếp tục cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử ở Mỹ và nhiều tội ác khác. Các biện pháp trừng phạt đối với Nga vẫn được áp dụng và có thể mở rộng. Chẳng phải sự tán dương của Trump cũng không phải là sự trừng phạt của quốc hội thuyết phục được Nga thay đổi hướng đi.

Trung Quốc cũng vậy. Trump chắc chắn sẽ giành được một số nhượng bộ từ Xi, có lẽ là mở rộng quyền tiếp cận cho các công ty Mỹ vào thị trường Trung Quốc, các thỏa thuận về quản lý tiền tệ, Trung Quốc mua thêm đậu nành của Mỹ và hứa trên nguyên tắc sẽ giải quyết các yêu cầu khác của Mỹ.

Điều Trump không thể làm là thuyết phục Xi cải tổ mô hình kinh tế rộng lớn của Trung Quốc. Nhà nước Trung Quốc sẽ tiếp tục trợ cấp cho các công ty quốc doanh cùng các nhà thành đạt của quốc gia thuộc sở hữu tư nhân, nghiêng sân chơi toàn cầu theo hướng có lợi cho họ. Nó sẽ đẩy mạnh, bằng mọi cách cần thiết, mở rộng đổi mới công nghệ để cạnh tranh với các công ty Mỹ và châu Âu trong các lĩnh vực kinh tế quan trọng nhất của thế kỷ 21, ví dụ như AI, công nghệ tài chính và điện tử tiêu dùng. Về những chủ đề này, bất cứ điều gì Xi hứa với Trump hay các quan chức Trung Quốc đã nói công khai, là họ sẽ không thỏa hiệp.

Cũng có những giới hạn đối với những gì Trump có thể đưa ra, để có được thỏa thuận đó với Xi. Nếu ông ấy ký một thỏa thuận loại bỏ áp lực đối với hai gã viễn thông khổng lồ của Trung Quốc, Huawei và ZTE, mỗi công ty bị nghi ngờ phá hoại an ninh quốc gia Mỹ, ông ta sẽ bị Quốc hội ghi bàn thắng. Nếu ông ta cố gắng sử dụng Mạnh Vãn Chu (Meng Wanzhou) , giám đốc điều hành Huawei bị bắt ở Canada vì bị cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran - như một con bài mặc cả, ông ta sẽ phải đối mặt với những lời chỉ trích rằng, anh ta can thiệp vào một vấn đề thực thi pháp luật và vượt quá thẩm quyền của ông ấy.

Ngay cả khi Trump và Xi cổ vũ thị trường vào tháng 3 với một thỏa thuận Mar-a-Lago rộng rãi với cà phê và bánh sô cô la, thì thiệt hại cho mối quan hệ giữa siêu cường và kẻ thách đấu đang nổi lên là việc đã rồi. Sự tin tưởng giữa họ hiện đang ở mức thấp nhất trong 30 năm, và mỗi chính phủ sẽ tiếp tục một dự án dài hạn làm cho phe của họ ít bị tổn thương trước áp lực từ phía bên kia. 

Nói tóm lại, mối quan hệ Mỹ-Trung bị phá vỡ một cách căn bản, và không có năng lực sáng tạo chính trị nào, sự thỏa hiệp mơ hồ nào sẽ thay đổi được điều đó.

Ian Bremmer là chủ tịch và là người sáng lập Eurasia Group, công ty tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị toàn cầu hàng đầu. Ông dạy các lớp về ngành kiến thức như một giáo sư tại Đại học New York 

Bài đăng phổ biến từ blog này

Trung Quốc đang đụng đầu với khủng hoảng ?

Nỗi sợ ngân hàng gây thêm đau đầu cho nền kinh tế Trung Quốc.

Xung đột vũ trang ở Biển Đông.