Ấn Độ-Thái Bình Dương sẽ đi đến đâu
 |
| Ấn Độ - Thái Bình dương |
Trần H Sa lược dịch
Tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore vào tháng 6 này, quyền bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Patrick Shanahan đã công bố Báo cáo Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ. Phụ đề của báo cáo nói đến các mục tiêu của Hoa Kỳ về sự chuẩn bị, quan hệ đối tác và thúc đẩy một khu vực được kết nối với Hoa Kỳ", và báo cáo dài 55 trang dường như là một tầm nhìn mới và rõ ràng hơn về chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ.
Một vài điểm quan trọng tiết lộ chính nó ở lần đọc đầu tiên. Thứ nhất, chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương dường như được ưu tiên hơn trong các chính sách đối ngoại và quốc phòng của Hoa Kỳ, với báo cáo nêu rõ rằng Ấn Độ-Thái Bình Dương là "một khu vực quan trọng được ưu tiên hàng đầu" vì lợi ích của Hoa Kỳ. Trên thực tế, người ta nói rằng, Ấn Độ-Thái Bình Dương là khu vực duy nhất có kết quả nhất cho tương lai của nước Mỹ.
Thứ hai, chiến lược của Mỹ bây giờ trở nên công khai hơn trong tranh chấp với Trung Quốc. Ví dụ, báo cáo công khai cáo buộc rằng Trung Quốc "tìm cách sắp xếp lại khu vực cho lợi thế của mình bằng cách thúc đẩy hiện đại hóa quân sự, các hoạt động gây ảnh hưởng và nền kinh tế trấn lột để cưỡng chế các quốc gia khác". Tư thế này xuất hiện trong bối cảnh tranh chấp thương mại Mỹ-Trung chưa có hồi kết, động thái có thể nhìn thấy của Trung quốc nhằm thay đổi trật tự kinh tế của khu vực là thông qua Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) và Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), gia tăng tính quyết đoán ở Biển Đông (SCS) và không hợp tác với Mỹ trong phi hạt nhân hóa của Bắc Triều Tiên.
Thứ ba, chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ nhằm mục đích liên quan đến các quốc gia có cùng chí hướng chứ không chỉ là một mạng lưới hình tứ giác giữa Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc và Ấn Độ. Ví dụ, chiến lược dự kiến một vai trò tích cực hơn cho các nước Đông Nam Á. Mối quan hệ này được hậu thuẩn với Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ về các vấn đề an ninh Ấn Độ-Thái Bình Dương, Randall Schriver, trong chuyến thăm tới Kuala Lumpur vào tháng 4 năm 2019, ông ấy đã yêu cầu các nước ASEAN hướng tới một bộ quy tắc ứng xử (CoC) ở biển Đông phù hợp với Luật pháp và chuẩn mực quốc tế đang hiện hành. Báo cáo chỉ ra rằng Hoa Kỳ sẽ chủ động tiếp cận Đài Loan, Philippines, Brunei, Malaysia và Việt Nam nhiều hơn để thuyết phục họ đấu tranh cho một biển Đông tự do và cởi mở, với thương mại toàn cầu trị giá khoảng 5 nghìn tỷ đô la Mỹ đi ngang qua nó .Trung Quốc, trong những năm gần đây, đã xây dựng các cơ sở quân sự trên khoảng bảy hòn đảo ở biển Đông. Do đó, việc mở rộng mạng lưới Ấn Độ-Thái Bình Dương là một động lực quan trọng khác của chiến lược mới được phát hành. Tuy nhiên, điều này không ngụ ý rằng mạng kết nối tứ giác sẽ bị pha loãng trong quá trình này.
Thứ tư, chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ sẽ trở nên nghiêm ngặt hơn trong việc thực thi Quyền tự do hàng hải (FONOPs) và Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ kỹ thuật cho các quốc gia Đông Nam Á có thiện chí. Theo Sáng kiến An ninh Hàng hải, Hoa Kỳ có kế hoạch cung cấp miễn phí Hệ thống Tự hành (UAS) ScanEagle 2 cho một số quốc gia, chẳng hạn như Philippines, Malaysia và Indonesia. Thật thú vị khi lưu ý rằng Hoa Kỳ sẵn sàng nhượng bộ các quốc gia này, bất chấp các đối thủ của Mỹ chống lại nó thông qua Đạo luật trừng phạt (CAATSA), theo đó hạn chế cung cấp vũ khí cho các quốc gia mua bán làm ăn với Nga trong lĩnh vực quốc phòng.
Báo cáo Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ là một tuyên bố quan trọng của Hoa Kỳ về chính trị khu vực, và nói một cách rõ ràng rằng chiến lược này sẽ được tập trung hơn, ưu tiên hơn, mở rộng theo chiều ngang, nhưng không nhân nhượng. Trong tất cả các khả năng, nó sẽ tăng cường hơn nữa cuộc chạy đua Mỹ-Trung về ảnh hưởng khu vực. Tuy nhiên, hiệu quả và thành công của nó là không chắc chắn. Thứ nhất, việc mở rộng chiến lược theo chiều ngang có thể dẫn đến một cách tiếp cận ít gắn kết hơn và có thể có nhiều sắc thái khác nhau trong cùng một chiến lược, được các quốc gia khác nhau theo đuổi. Thứ hai, nhiều quốc gia trong khu vực sẽ không cảm thấy thoải mái với sự hung hăng vốn có trong Báo cáo Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ. Thứ ba, các nước Đông Nam Á đa dạng hơn so với giả định của báo cáo. Họ không có khả năng trở thành thành viên của bất kỳ chiến lược đối trọng công khai nào đối đầu với Trung Quốc. Một số quốc gia này gần đây đã gửi tàu chiến của họ đến Trung Quốc khi nhân dịp kỷ niệm 70 năm của Hải quân Trung Quốc, Bắc Kinh đã trưng bày tàu sân bay đầu tiên của họ, tàu Liêu Ninh.
Nhìn chung, Báo cáo Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ là sự phát triển đáng kể về các vấn đề liên quan đến phương trình an ninh khu vực, nhưng vẫn chưa rõ nó có thể diễn ra như thế nào. Thông qua báo cáo, Hoa Kỳ đã thể hiện sự kiên quyết chống lại 'chủ nghĩa xét lại' của Trung Quốc, và đổi lại, Trung Quốc cũng cho thấy lập trường không khoan nhượng tương tự. Bây giờ là lúc để chứng kiến các quốc gia khác trong khu vực phản ứng với nó như thế nào, điều này sẽ đóng một vai trò lớn trong việc chiến lược đâm chồi nẫy lá như thế nào.
Tiến sĩ Sandip Kumar Mishra là Phó Giáo sư, Trung tâm Nghiên cứu Đông Á, Trường Nghiên cứu Quốc tế (SIS), JNU, và là Nghiên cứu sinh, IPCS
