Con rồng bị xích
Sự phát triển hàng hải của Trung Quốc phản ảnh một sự pha trộn kỳ lạ của tham vọng và hoang tưởng.
Các chiến lược gia Trung Quốc cố thuyết phục người phương Tây hiểu rằng sự trỗi dậy của đất nước họ như là một cường quốc hải quân, được hướng dẫn một phần bởi sự bất an sâu sắc.
Economist, Ngày 6 tháng 7 năm 2019 Theo The Economist
Trần H Sa lược dịch
Địa lý may mắn đã mang lại cho Wu Zhaozong một chổ ngồi ở hàng ghế đầu khi Trung Quốc mở cửa với thế giới. Khi còn là một cậu bé, ông đã xem ông nội của mình đánh xe ngựa qua các vũng cạn ở Thiên Tân, trên bờ biển phía bắc của Trung Quốc. Những hàng xóm nghèo nàn, bốn gia đình cùng sống trong sân nhà chung, đi theo xe ngựa để nhặt phân ngựa và vón lại như cục than để làm chất đốt. Than là một mặt hàng xuất ở Thiên Tân, cũng như tỏi đối với Nhật Bản. "Tôi rất hiếm khi nhìn thấy xe hơi", ông Wu nhớ lại.
Ngày nay, Thiên Tân là một trong mười cảng bận rộn nhất thế giới, và ông Wu là giám đốc điều hành của một công ty cung ứng tàu thủy. Công việc của công ty bao gồm bảo vệ các tuabin gió khổng lồ trên các chiếc tàu đi Châu Phi cho các đối tác Trung Quốc ở đó. Đầu tuần này, ông Wu đã cho Chaguan đi nhờ xe trên chiếc BMW của mình đến nhà ga Thiên Tân. Ở đó, ông quan sát các thủy thủ người Philippines mặc đồng phục, sinh động chuyển sản phẩm tươi lên tàu du lịch, trước khi nó chở khách du lịch Trung Quốc mới giàu có đến Nhật Bản. Những thay đổi được chứng kiến bởi ông Wu - nhờ vị trí của Thiên Tân là cửa ngõ đi vào Bắc Kinh và các thành phố khác ở miền Bắc - vừa kịch tính vừa nhanh chóng đến đáng kinh ngạc. Ông Wu, một người cha đáng yêu của hai cô con gái nhỏ, chỉ mới 38 tuổi.
Trung Quốc là một cường quốc lục địa, hướng nội, khi ông Wu được sinh ra. Nó trổi dậy một phần bởi hướng ra biển. Bảy trong số mười cảng container lớn nhất thế giới là ở Trung Quốc. Tại hải ngoại, vào năm 2018, các công ty Trung Quốc đã giúp xây dựng hoặc mở rộng 42 cảng tại 34 quốc gia, thường như là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường, một kế hoạch về cơ sở hạ tầng toàn cầu. Các nhà điều hành Trung Quốc sở hữu phần lớn cổ phần tại các cảng nước ngoài từ Abu Dhabi đến Zeebrugge. Khá bất thường trong lịch sử lâu dài của mình, Trung Quốc không phải đối mặt với mối đe dọa xâm lược bằng đường bộ. Tương phản với điều đó, tài sản quốc gia của nó tập trung ở các khu vực gần biển, như chưa từng có trước đây. Các tỉnh ven biển và các thành phố chiếm một phần nhỏ đất đai, nhưng lại chiếm hơn một nửa GDP của nó.
Không có gì đáng ngạc nhiên, Trung Quốc đang phấn đấu trở thành một cường quốc hàng hải. Hải quân của nó, bây giờ lớn nhất ở châu Á, không chỉ được giao nhiệm vụ bảo vệ mọi sự giàu có ở ven biển, mà còn bảo vệ tuyến vận chuyển mang 85% khối lượng giao dịch hàng hóa của đất nước , cũng như nhập khẩu năng lượng sống còn . Hải quân có thể ủng hộ các yêu sách lãnh thổ bao gồm đảo Đài Loan và gần như toàn bộ Biển Đông. Một nhiệm vụ cuối cùng của hải quân liên quan đến việc khắc chế tàu chiến Mỹ tiếp cận các vùng biển trong "chuỗi đảo thứ nhất", một vùng biển có nhiều đảo bao quanh đường bờ biển Trung Quốc, bao gồm Nhật Bản và các đảo phía nam, Đài Loan và Philippines.
Cách đây không lâu, Trung Quốc đã gọi đế quốc Mỹ do Mỹ điều hành các căn cứ quân sự nước ngoài. Năm 2017 Trung Quốc đã mở một căn cứ hải quân ở nước ngoài của riêng mình, tại quốc gia châu Phi, cảng Djibouti. Bây giờ, có vẻ là đầu tư thương mại của Trung Quốc vào các cảng chung quanh Ấn Độ Dương hoặc Nam Thái Bình Dương thường xuyên làm nổ ra các câu hỏi sắc nét từ Mỹ, Úc và các cường quốc phương Tây khác, trước lợi ích an ninh Thái Bình Dương, câu hỏi là liệu một căn cứ khác của Trung Quốc có sắp mở cửa hay không. Cuối tháng 6, một quan chức cao cấp của Lầu Năm Góc đã viết thư cho chính phủ Campuchia để bày tỏ lo ngại rằng, các tài sản quân sự của Trung Quốc có thể sớm được chào đón tại căn cứ hải quân Ream, lớn nhất nước Campuchia.
Campuchia từ chối các kế hoạch như vậy, mặc dù nó đang được tiền của Trung Quốc tràn ngập.
Nhiều người Trung Quốc bình thường nhấn mạnh rằng lỗi duy nhất của Trung Quốc là phát triển đủ lớn để gây sợ hãi cho phương Tây. "Chúng tôi chưa bao giờ và trong lịch sử của chúng tôi chưa bao giờ là một quốc gia hung hăng". Một cách trung kiên, ông Wu nói ở Thiên Tân, mặc dù ông chắc chắn rằng Trung Quốc sẽ tự vệ nếu bị tấn công.
Những người Mỹ diều hâu chế giễu những bảo đảm như vậy, điều mà họ thường nghe từ các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Họ chỉ ra những hành động như việc Trung Quốc xây dựng các căn cứ không quân và các cụm pháo tên lửa trên các rạn san hô đang tranh chấp ở Biển Đông, và nhìn thấy ở đó sự tự tin vênh váo và hung hăng.
Các chiến lược gia Trung Quốc kêu gọi người phương Tây hiểu rằng, sự gia tăng hàng hải của đất nước họ được hướng dẫn bởi sự bất an sâu sắc. Họ cho là Trung Quốc không được ban phước nhiều bởi địa lý, như bị nguyền rủa. Họ được một điểm. Trong "Ngôi sao đỏ trên Thái Bình Dương", một cuốn sách có ảnh hưởng trên tham vọng hàng hải của Trung Quốc, Toshi Yoshihara và James Holmes, hai học giả hải quân, lưu ý rằng Tổng thống Dwight Eisenhower đã coi chuỗi đảo đầu tiên là phương tiện để Mỹ và các đồng minh bao vây Trung Quốc; một tầm nhìn được chia sẻ bởi những sĩ quan hải quân cao cấp Trung Quốc. Cuốn sách trích dẫn một chiến lược gia quân sự Trung Quốc gọi Đài Loan là trung tâm của chuỗi, "chiếc khóa bao quanh cổ con rồng vĩ đại". Nó mô tả nổi lo sợ bị nhốt chặt của các nhà quy hoạch Trung Quốc, khi họ suy ngẫm những con đường dẫn ra đại dương chạy thông qua các điểm nghẽn, hẹp, giữa Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan và Philippines, hoặc qua eo biển Malacca gần Singapore. Trung Quốc có 14 láng giềng trên đất liền. Mỹ ghen tị vì chỉ có hai, những người thân thiện, và đại dương rộng lớn cho mỗi bên.
Địa lý của nước Mỹ thậm chí còn may mắn hơn dưới những con sóng, Owen Côte của Viện Công nghệ Massachusetts biện luận, trong một nghiên cứu mới trong bản tin của các nhà khoa học nguyên tử. Ông viết, kể từ chiến tranh lạnh, Mỹ đã theo dõi thành công tàu ngầm nước ngoài với mạng rada âm thanh được đặt nơi các điểm cuối của thềm lục địa và là nơi đại dương sâu bắt đầu. Các đồng minh Châu Á đặt các mạng rada của Mỹ để phát hiện các tàu ngầm Trung Quốc đang tiến ra đại dương đi qua Nhật Bản, Đài Loan hoặc Philippines. Những hạn chế về địa lý - như sự nông cạn ở các vùng biến nội thủy của Trung Quốc - làm cho Trung Quốc khó xây dựng các mạng rada tương tự.
Mối quan hệ ràng buộc
Hu Bo, một chiến lược gia hải quân nổi tiếng tại Đại học Bắc Kinh cho rằng, có lẽ Trung Quốc có thể cần thêm hai căn cứ quân sự ở nước ngoài giữa Djibouti và Biển Đông, bởi vì Djibouti ở quá xa nhà "một khi chúng ta gặp tình huống khẩn cấp, chỉ có nói bên bờ vực chiến tranh". Trong khi Mỹ giành được nhiều căn cứ bằng cách chiến đấu trong các cuộc chiến tranh thế giới, Trung Quốc phải tìm kiếm các căn cứ thông qua các cuộc đàm phán kín đáo. Một số có thể chủ yếu bằng thương mại trong thời bình. Càng ngày, Trung Quốc càng có "nhiều lợi ích lớn ở nước ngoài". Điều đó cung cấp con đường hợp tác với các quốc gia khác, nhưng cũng dể gặp nguy hiểm. Ông Hu nói rằng đó sẽ là một "nhiệm vụ tự sát" cho Trung Quốc khi thực hiện bất kỳ hành động nào, mà qua đó có thể gây ra sự phong tỏa ở vùng biển gần của nó - dù bởi Mỹ hay các cường quốc biển khác. Đó là một lập luận trấn an kỳ lạ, ít nhất là cho phần còn lại của thế giới. Trong địa chính trị, nếu không phải là địa lý, cảm giác dễ bị tổn thương có thể là một cơn đột quỵ may mắn.
-----------------------------|||---------------------------------
Các chiến lược gia Trung Quốc cố thuyết phục người phương Tây hiểu rằng sự trỗi dậy của đất nước họ như là một cường quốc hải quân, được hướng dẫn một phần bởi sự bất an sâu sắc.
 |
| Minh họa của The Economist |
Trần H Sa lược dịch
Địa lý may mắn đã mang lại cho Wu Zhaozong một chổ ngồi ở hàng ghế đầu khi Trung Quốc mở cửa với thế giới. Khi còn là một cậu bé, ông đã xem ông nội của mình đánh xe ngựa qua các vũng cạn ở Thiên Tân, trên bờ biển phía bắc của Trung Quốc. Những hàng xóm nghèo nàn, bốn gia đình cùng sống trong sân nhà chung, đi theo xe ngựa để nhặt phân ngựa và vón lại như cục than để làm chất đốt. Than là một mặt hàng xuất ở Thiên Tân, cũng như tỏi đối với Nhật Bản. "Tôi rất hiếm khi nhìn thấy xe hơi", ông Wu nhớ lại.
Ngày nay, Thiên Tân là một trong mười cảng bận rộn nhất thế giới, và ông Wu là giám đốc điều hành của một công ty cung ứng tàu thủy. Công việc của công ty bao gồm bảo vệ các tuabin gió khổng lồ trên các chiếc tàu đi Châu Phi cho các đối tác Trung Quốc ở đó. Đầu tuần này, ông Wu đã cho Chaguan đi nhờ xe trên chiếc BMW của mình đến nhà ga Thiên Tân. Ở đó, ông quan sát các thủy thủ người Philippines mặc đồng phục, sinh động chuyển sản phẩm tươi lên tàu du lịch, trước khi nó chở khách du lịch Trung Quốc mới giàu có đến Nhật Bản. Những thay đổi được chứng kiến bởi ông Wu - nhờ vị trí của Thiên Tân là cửa ngõ đi vào Bắc Kinh và các thành phố khác ở miền Bắc - vừa kịch tính vừa nhanh chóng đến đáng kinh ngạc. Ông Wu, một người cha đáng yêu của hai cô con gái nhỏ, chỉ mới 38 tuổi.
Trung Quốc là một cường quốc lục địa, hướng nội, khi ông Wu được sinh ra. Nó trổi dậy một phần bởi hướng ra biển. Bảy trong số mười cảng container lớn nhất thế giới là ở Trung Quốc. Tại hải ngoại, vào năm 2018, các công ty Trung Quốc đã giúp xây dựng hoặc mở rộng 42 cảng tại 34 quốc gia, thường như là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường, một kế hoạch về cơ sở hạ tầng toàn cầu. Các nhà điều hành Trung Quốc sở hữu phần lớn cổ phần tại các cảng nước ngoài từ Abu Dhabi đến Zeebrugge. Khá bất thường trong lịch sử lâu dài của mình, Trung Quốc không phải đối mặt với mối đe dọa xâm lược bằng đường bộ. Tương phản với điều đó, tài sản quốc gia của nó tập trung ở các khu vực gần biển, như chưa từng có trước đây. Các tỉnh ven biển và các thành phố chiếm một phần nhỏ đất đai, nhưng lại chiếm hơn một nửa GDP của nó.
Không có gì đáng ngạc nhiên, Trung Quốc đang phấn đấu trở thành một cường quốc hàng hải. Hải quân của nó, bây giờ lớn nhất ở châu Á, không chỉ được giao nhiệm vụ bảo vệ mọi sự giàu có ở ven biển, mà còn bảo vệ tuyến vận chuyển mang 85% khối lượng giao dịch hàng hóa của đất nước , cũng như nhập khẩu năng lượng sống còn . Hải quân có thể ủng hộ các yêu sách lãnh thổ bao gồm đảo Đài Loan và gần như toàn bộ Biển Đông. Một nhiệm vụ cuối cùng của hải quân liên quan đến việc khắc chế tàu chiến Mỹ tiếp cận các vùng biển trong "chuỗi đảo thứ nhất", một vùng biển có nhiều đảo bao quanh đường bờ biển Trung Quốc, bao gồm Nhật Bản và các đảo phía nam, Đài Loan và Philippines.
Cách đây không lâu, Trung Quốc đã gọi đế quốc Mỹ do Mỹ điều hành các căn cứ quân sự nước ngoài. Năm 2017 Trung Quốc đã mở một căn cứ hải quân ở nước ngoài của riêng mình, tại quốc gia châu Phi, cảng Djibouti. Bây giờ, có vẻ là đầu tư thương mại của Trung Quốc vào các cảng chung quanh Ấn Độ Dương hoặc Nam Thái Bình Dương thường xuyên làm nổ ra các câu hỏi sắc nét từ Mỹ, Úc và các cường quốc phương Tây khác, trước lợi ích an ninh Thái Bình Dương, câu hỏi là liệu một căn cứ khác của Trung Quốc có sắp mở cửa hay không. Cuối tháng 6, một quan chức cao cấp của Lầu Năm Góc đã viết thư cho chính phủ Campuchia để bày tỏ lo ngại rằng, các tài sản quân sự của Trung Quốc có thể sớm được chào đón tại căn cứ hải quân Ream, lớn nhất nước Campuchia.
Campuchia từ chối các kế hoạch như vậy, mặc dù nó đang được tiền của Trung Quốc tràn ngập.
Nhiều người Trung Quốc bình thường nhấn mạnh rằng lỗi duy nhất của Trung Quốc là phát triển đủ lớn để gây sợ hãi cho phương Tây. "Chúng tôi chưa bao giờ và trong lịch sử của chúng tôi chưa bao giờ là một quốc gia hung hăng". Một cách trung kiên, ông Wu nói ở Thiên Tân, mặc dù ông chắc chắn rằng Trung Quốc sẽ tự vệ nếu bị tấn công.
 |
| Chuổi đảo thứ nhất, đường đỏ bên trái. |
Các chiến lược gia Trung Quốc kêu gọi người phương Tây hiểu rằng, sự gia tăng hàng hải của đất nước họ được hướng dẫn bởi sự bất an sâu sắc. Họ cho là Trung Quốc không được ban phước nhiều bởi địa lý, như bị nguyền rủa. Họ được một điểm. Trong "Ngôi sao đỏ trên Thái Bình Dương", một cuốn sách có ảnh hưởng trên tham vọng hàng hải của Trung Quốc, Toshi Yoshihara và James Holmes, hai học giả hải quân, lưu ý rằng Tổng thống Dwight Eisenhower đã coi chuỗi đảo đầu tiên là phương tiện để Mỹ và các đồng minh bao vây Trung Quốc; một tầm nhìn được chia sẻ bởi những sĩ quan hải quân cao cấp Trung Quốc. Cuốn sách trích dẫn một chiến lược gia quân sự Trung Quốc gọi Đài Loan là trung tâm của chuỗi, "chiếc khóa bao quanh cổ con rồng vĩ đại". Nó mô tả nổi lo sợ bị nhốt chặt của các nhà quy hoạch Trung Quốc, khi họ suy ngẫm những con đường dẫn ra đại dương chạy thông qua các điểm nghẽn, hẹp, giữa Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan và Philippines, hoặc qua eo biển Malacca gần Singapore. Trung Quốc có 14 láng giềng trên đất liền. Mỹ ghen tị vì chỉ có hai, những người thân thiện, và đại dương rộng lớn cho mỗi bên.
Địa lý của nước Mỹ thậm chí còn may mắn hơn dưới những con sóng, Owen Côte của Viện Công nghệ Massachusetts biện luận, trong một nghiên cứu mới trong bản tin của các nhà khoa học nguyên tử. Ông viết, kể từ chiến tranh lạnh, Mỹ đã theo dõi thành công tàu ngầm nước ngoài với mạng rada âm thanh được đặt nơi các điểm cuối của thềm lục địa và là nơi đại dương sâu bắt đầu. Các đồng minh Châu Á đặt các mạng rada của Mỹ để phát hiện các tàu ngầm Trung Quốc đang tiến ra đại dương đi qua Nhật Bản, Đài Loan hoặc Philippines. Những hạn chế về địa lý - như sự nông cạn ở các vùng biến nội thủy của Trung Quốc - làm cho Trung Quốc khó xây dựng các mạng rada tương tự.
Mối quan hệ ràng buộc
Hu Bo, một chiến lược gia hải quân nổi tiếng tại Đại học Bắc Kinh cho rằng, có lẽ Trung Quốc có thể cần thêm hai căn cứ quân sự ở nước ngoài giữa Djibouti và Biển Đông, bởi vì Djibouti ở quá xa nhà "một khi chúng ta gặp tình huống khẩn cấp, chỉ có nói bên bờ vực chiến tranh". Trong khi Mỹ giành được nhiều căn cứ bằng cách chiến đấu trong các cuộc chiến tranh thế giới, Trung Quốc phải tìm kiếm các căn cứ thông qua các cuộc đàm phán kín đáo. Một số có thể chủ yếu bằng thương mại trong thời bình. Càng ngày, Trung Quốc càng có "nhiều lợi ích lớn ở nước ngoài". Điều đó cung cấp con đường hợp tác với các quốc gia khác, nhưng cũng dể gặp nguy hiểm. Ông Hu nói rằng đó sẽ là một "nhiệm vụ tự sát" cho Trung Quốc khi thực hiện bất kỳ hành động nào, mà qua đó có thể gây ra sự phong tỏa ở vùng biển gần của nó - dù bởi Mỹ hay các cường quốc biển khác. Đó là một lập luận trấn an kỳ lạ, ít nhất là cho phần còn lại của thế giới. Trong địa chính trị, nếu không phải là địa lý, cảm giác dễ bị tổn thương có thể là một cơn đột quỵ may mắn.
