Làm thế nào để đối mặt với mối đe dọa ngày một tăng từ Trung Quốc.

Không nhượng bộ trong thương mại chỉ là bước đầu.

Haley nói chuyện với các phóng viên truyền thông sau khi chủ trì cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc vào tháng 9 năm 2018 . Mike Segar / REUTERS

Tác Giả Nikki Haley, Ngày 18 tháng 7 năm 2019 Theo Foreign Affairs

Trần Hoàng Sa lược dịch

Sự phát triển quốc tế quan trọng nhất trong hai thập niên qua là sự trỗi dậy của Trung Quốc như một cường quốc kinh tế và quân sự. Khi Trung Quốc chuyển đổi, nhiều học giả và nhà hoạch định chính sách phương Tây dự đoán rằng cải cách kinh tế và hội nhập vào nền kinh tế thế giới sẽ buộc nước này phải tự do hóa về mặt chính trị và trở thành một bên “liên quan có trách nhiệm” trong hệ thống quốc tế. Ý tưởng – đôi khi được gọi là “lý thuyết hội tụ” – là khi Trung Quốc ngày càng giàu có, nó sẽ trở nên giống với Hoa Kỳ hơn.

Lý thuyết có vẻ an ủi, nhưng nó không đạt được kết quả tốt. Trung Quốc tăng trưởng kinh tế mà không dân chủ hóa. Thay vào đó, chính phủ của nó trở nên đi theo ý thức hệ và hà khắc hơn, với tham vọng quân sự không chỉ ở khu vực và phòng thủ, mà là toàn cầu và được thiết kế để đe dọa. Và khi sự khác biệt giữa công nghệ dân sự và quân sự dần dần bị xói mòn trên toàn cầu, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đưa ra chính sách chính thức cho các công ty Trung Quốc đưa tất cả công nghệ bố trí cho quân đội Trung Quốc. Như Aaron Friedberg, học giả của Đại học Princeton đã viết, ” những gì Xi Jinping và các đồng chí của ông ta nghĩ đến không phải là một giai đoạn chuyển tiếp từ sự cai trị độc đoán đến cuối cùng là tự do hóa , mà kết quả là một chế độ độc tài độc đảng vĩnh viễn và tự tin bằng công nghệ.

Hãy đối mặt với nó: Xi đã giết chết khái niệm hội tụ.

Trung Quốc cực kỳ quan trọng đối với Hoa Kỳ – vì những lý do cả tích cực lẫn tiêu cực. Các công ty Mỹ đánh giá cao thị trường khổng lồ của nó, là động lực tăng trưởng quan trọng cho nền kinh tế thế giới. Nhưng chúng ta không thể cho phép những lợi ích mạnh mẽ của chúng ta trong quan hệ kinh tế tốt với Trung Quốc, làm chúng ta mù quáng trước những ý định chính trị thù địch của Bắc Kinh. Chính phủ Trung Quốc tự xác định mình là kẻ thù của nền dân chủ tự do phương Tây và là người nắm giữ thương hiệu chủ nghĩa cộng sản dân tộc. Tham vọng chiến lược của nó là không thân thiện, ảnh hưởng sâu rộng và cắm rể sâu trong một thế giới quan độc đoán.

Người Mỹ nhìn với sự hối tiếc sâu sắc về những lựa chọn mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã thực hiện. Trong nhiều thập kỷ, Hoa Kỳ cố gắng vun đắp tình bạn. Tổng thống Jimmy Carter và Ronald Reagan đều làm việc để củng cố mối quan hệ hợp tác thông qua việc chuyển giao công nghệ cao để hỗ trợ hiện đại hóa và tăng trưởng kinh tế. Hoa Kỳ đã giúp Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới theo các điều khoản khoan hồng. Chúng ta đã cho nó quyền tiếp cận vào các thị trường của chúng ta mặc dù Trung Quốc không đền đáp lại. Các chính sách ngày càng thù địch của Trung Quốc không thể được giải thích là một phản ứng đối với sự không thân thiện từ phía chúng ta.

CHÍNH SÁCH NƯỚC NGOÀI CÓ NGUYÊN TẮC.

Kể từ khi kết thúc Thế chiến II, Hoa Kỳ đã trở thành cường quốc lớn nhất thế giới trên hầu hết mọi phương diện : sản lượng kinh tế, khám phá khoa học, sức mạnh quân sự và ảnh hưởng văn hóa. Kể từ khi bắt đầu Chiến tranh Lạnh, và đặc biệt là kể từ khi Liên Xô tan rã năm 1991, Hoa Kỳ đã chỉ huy với một mức độ quyền lực và tầm ảnh hưởng vô địch, ngay cả với Đế chế La Mã hay Vương quốc Anh. Nhưng Hoa Kỳ không phải là một đế chế. Hoa kỳ của chúng ta là một quốc gia dân chủ, tự hào tôn trọng quyền của các quốc gia và các dân tộc khác. Trong chính sách đối ngoại, chúng ta không luôn luôn làm theo nguyên tắc của mình, chúng ta cũng không luôn luôn đưa ra quyết định sáng suốt nhất. Nhưng chúng ta cũng không làm bất cứ điều gì để có thể thành công trong việc tránh bị trừng phạt.

Một nguyên tắc hướng dẫn chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ là các quốc gia nên tôn trọng những gì thuộc về các quốc gia khác. Sau Thế chiến II, Hoa Kỳ đã viện trợ để xây dựng lại Đức và Nhật Bản. Chúng ta đã không đánh cắp tài nguyên của một trong hai quốc gia này. Gần đây hơn, khi chúng ta lãnh đạo liên minh lật đổ Saddam Hussein, chúng ta đã dành những khoản tiền lớn để giúp xây dựng lại Iraq. Chúng ta đã không ăn cắp một giọt dầu nảo của Iraq.

Ở trong nước, người Mỹ sống dưới sự cai trị của pháp luật. Luật pháp của chúng ta không chỉ là công cụ của quyền lực mà còn hạn chế quyền lực. Sự hiểu biết này về luật pháp định hình cách người Mỹ suy nghĩ, hành động và cách chúng ta vận hành trong các vấn đề thế giới. Chúng ta tôn trọng các hợp đồng tư nhân – và chúng ta hy vọng những người khác cũng làm như vậy. Chúng ta tôn trọng quyền sở hữu, bao gồm cả sở hữu trí tuệ. Chúng ta tin tưởng vào việc tiến lên về mặt công nghệ bằng cách phát minh và đổi mới, chứ không phải bằng cách đánh cắp ý tưởng của người khác và bằng kỷ thuật đảo ngược để học lõm công nghệ.

Hoa Kỳ đã giúp xây dựng và bảo vệ một hệ thống quốc tế hài hòa với các nguyên tắc như vậy. Bằng cách giúp duy trì hòa bình và ổn định quốc tế, cho phép điều hướng tự do trên đường biển và đường hàng không trong khắp thế giới, và tạo ra mạng lưới thông tin liên lạc và máy tính toàn cầu, Hoa Kỳ đã dẫn dắt nền kinh tế thế giới tăng trưởng ngoạn mục kể từ Thế chiến II. Nếu Hoa Kỳ không đóng vai trò lãnh đạo này, cuộc sống sẽ tồi tệ hơn nhiều, cho người Mỹ và vô số người khác. Cuộc sống của chúng ta sẽ bị hạn chế hơn và kém an toàn hơn. Tự do của chúng ta sẽ bị chịu áp lực. Trung Quốc mong muốn chiếm đoạt vai trò lãnh đạo của đất nước chúng ta, chắc chắn là ở châu Á và hiển nhiên là ở phần còn lại của thế giới.

NHỮNG GÌ TỐT NHẤT CHO ĐẢNG LÀ TỐT NHẤT CHO TRUNG QUỐC

Chỉ một vài thập niên trước đây, Trung Quốc là một quốc gia nghèo, chưa phát triển. Sau đó, vào cuối những năm 1970, nó bắt đầu cải cách nền kinh tế. Bắc Kinh quan sát sự thành công của các nền kinh tế thị trường và áp dụng các bài học của chúng, với kết quả tuyệt vời: năm 1980, tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc là 200 tỷ USD. Năm ngoái, con số này gấp 70 lần – hơn 14 nghìn tỷ đô la. Như là kết quả của sự bùng nổ đáng kinh ngạc này, các nước đang phát triển khác bắt đầu coi Trung Quốc là hình mẫu. Những người ngưỡng mộ tán thành sự kết hợp giữa thực tiễn thị trường tự do có chọn lọc và hướng dẫn tập trung từ một chính phủ có tính quyết đoán và nhìn xa. Thông thường, những người ngưỡng mộ này đã bỏ qua cường độ độc đoán của Trung Quốc. Tất nhiên, nó dễ dàng hơn cho các nhà độc tài so với các nhà lãnh đạo của các nước dân chủ khi hành động quyết đoán và có một cái nhìn xa hơn.

Tuy nhiên, ấn tượng ngang bằng sự tăng trưởng của nó là, Trung Quốc hiện đang phải đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng. Nó đã sinh ra các thảm họa môi trường và tạo ra sự sai lệch xã hội to lớn mà cuối cùng có thể gây ra bất ổn chính trị. Một số lượng lớn người dân đã di chuyển từ nông thôn vào các thành phố bị ô nhiễm nguy hiểm, nhưng chính phủ đã không cho phép họ có được nhà ở hoặc giáo dục. Kinh tế Trung Quốc cũng đang chậm lại. Năm 2018, tốc độ tăng trưởng chính thức thấp nhất trong gần 30 năm và tỷ lệ chính thức do nhà nước Trung quốc đưa ra rất có thể vượt quá tốc độ tăng trưởng thực tế.

Các nhà lãnh đạo độc đoán của Trung Quốc sợ người dân Trung Quốc tự do sẽ hất cẳng họ ra khỏi quyền lực, như những người tự do đã làm trên toàn thế giới. Một cách mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc quản lý mối đe dọa đối với sự cai trị của họ, là bằng cách kích động các cuộc khủng hoảng ở nước ngoài và kích động chủ nghĩa dân tộc trong nhân dân họ. Kết quả là một vòng luẩn quẩn của đàn áp và bất ổn tiềm tàng khiến thế giới trở thành một nơi nguy hiểm hơn. Một cách khác để các nhà lãnh đạo Trung Quốc quản lý mối đe dọa đối với sự cai trị của họ là bằng cách tạo ra một nhà nước giám sát toàn trị : Xi đã tập trung sức mạnh chưa từng có trong tay mình, sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt với dữ liệu khổng lồ để giám sát số lượng người dân khổng lồ. Vì lý do tương tự, chính phủ của ông ta hiện đang nỗ lực để dẫn đầu thế giới về mạng 5G và trí tuệ nhân tạo.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc tìm kiếm chủ yếu không phải là sự cải thiện cho người dân của họ mà là duy trì sự cai trị của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Đối với họ, chính trị vượt xa tất cả những cân nhắc khác. Nhiều người Mỹ gặp khó khăn trong việc nắm bắt thực tế này, bởi vì đó không phải là cách mà chúng ta nghĩ về đất nước của chúng ta. Tuyên ngôn Độc lập của chúng ta nói rằng mục đích cao nhất của chính phủ là bảo đảm quyền sống của các cá nhân, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Chính trị tại Hoa Kỳ phục vụ, và phụ thuộc vào tự do, bao gồm cả tự do kinh tế. Ở Trung Quốc, nó là cách khác. Kinh tế phục vụ chính trị, và mục tiêu chính trị là tăng cường sức mạnh của chính phủ trong và ngoài nước.

KHÔNG CÓ NHIỀU THỨ TRỞ LẠI BÌNH THƯỜNG.

Trong những thập niên qua, các chiến lược gia của ĐCSTQ đã tranh luận về công trạng của những con đường khác nhau dẫn đến sự vĩ đại của Trung quốc. Một số bảo vệ chính sách “kiên nhẫn chờ thời” đã khuyến khích tăng trưởng của khu vực tư nhân và nhấn mạnh việc Trung Quốc hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Mục tiêu cuối cùng của họ là tăng cường sức mạnh của đảng và quân đội, nhưng làm như vậy theo khẩu hiệu sự trỗi dậy của Trung Quốc dường như không gây nguy hiểm cho phần còn lại của thế giới. Các chiến lược gia khác ủng hộ cách tiếp cận quyết đoán, dân tộc và quân sự hơn.

Dưới sự lãnh đạo của Xi, cách tiếp cận thứ nhì đã rõ ràng chiếm ưu thế. Chính phủ của ông ta đã chiếm giữ các hòn đảo ở Biển Đông và xây dựng các cơ sở quân sự trên đó, vi phạm những lời hứa không quân sự hóa với cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama (nằm trong số những lời thất hứa khác). Nó đã trừng phạt Việt Nam, Philippines và Indonesia qua các tranh chấp trên biển, cắt dây cáp truyền âm dưới nước và tấn công các đội tàu đánh cá của họ. Nó đã vi phạm không phận của Đài Loan và bắt cóc các nhà bất đồng chính kiến ​​và các nhà phê bình ở Thái Lan, Đài Loan và Hồng Kông. Những người bị bắt cóc bao gồm các công dân Thụy Điển và Vương quốc Anh.

Các quan chức Trung Quốc nói rằng họ không quan tâm đến chính trị của nước ngoài, nhưng thói quen mua chuộc các quan chức nước ngoài của họ đã kích hoạt các vụ bê bối tham nhũng ở Úc, New Zealand, Malaysia, Sri Lanka, Angola và các nơi khác. Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc, sáng kiến ​​đặc trưng của Xi để mở rộng các khoản vay và xây dựng cơ sở hạ tầng trên khắp thế giới, phụ thuộc rất nhiều vào các thỏa thuận tham nhũng tài chính gây gánh nặng cho các chính phủ nước ngoài với khoản nợ mà họ không đủ khả năng để trả. Ngoài ra, Trung Quốc phá hoại tự do học thuật trong các trường đại học ở Hoa Kỳ và các nơi khác, thông qua các Viện Khổng Tử do chính phủ tài trợ. Các tổ chức này truyền bá tuyên truyền và đôi khi tìm cách chặn đứng những buổi thảo luận về các chủ đề gây bối rối cho Trung Quốc, chẳng hạn như cuộc chinh phạt ở Tây Tạng và các trại ở tỉnh Tân Cương, nơi Bắc Kinh tuyên bố là “trại cải tạo” với ước đoán giam giữ khoảng một triệu người Hồi giáo Trung Quốc, được biết đến là người Duy Ngô Nhĩ.

Chính phủ Trung Quốc cũng chỉ đạo các công ty Trung Quốc ăn cắp tài sản trí tuệ từ Mỹ và các công ty nước ngoài khác một cách có hệ thống, theo Bộ Tư pháp Hoa Kỳ . Ngoài ra, nó yêu cầu các công ty tư nhân Trung Quốc chia sẻ với quân đội bất kỳ công nghệ nào mà họ thủ đắc được thông qua đổi mới, mua lại hoặc trộm cắp. Chính sách hợp nhất quân sự – dân sự mới, được Xi công bố năm 2015 thực sự đòi hỏi tất cả các công ty tư nhân Trung Quốc phải làm việc cho quân đội. Điều đó có nghĩa là với các công ty Trung Quốc, kinh doanh không còn chỉ là kinh doanh. Những người làm kinh doanh ở Trung Quốc trong các lĩnh vực công nghệ cao đang thúc đẩy lợi ích quân sự của Bắc Kinh, bất kể ý định của họ là gì.

CHIẾN LƯỢC MỚI CHO CUỘC ĐẤU TRANH MỚI.

Kể từ khi Hoa Kỳ nổi lên như một cường quốc hàng đầu thế giới, chúng ta chưa bao giờ phải đối đầu với một thách thức quân sự tiềm năng mà cũng là đối tác thương mại quan trọng nhất của chúng ta. Trong Chiến tranh Lạnh, chúng ta đã đối đầu với một Liên Xô có nền kinh tế chỉ bằng một phần của Trung Quốc ngày nay. Lịch sử không có sự tương đồng gần gũi, nhưng điều đó không có nghĩa là nó không cung cấp được những bài học.

Trong Chiến tranh Lạnh, chính phủ của chúng ta đã xây dựng các chính sách và chương trình mới để kiểm tra tiến bộ công nghệ quân sự của Liên Xô và làm suy yếu nền kinh tế Liên Xô. Những việc này bao gồm kiểm soát xuất khẩu và các chương trình xúc tiến thương mại phục vụ mục đích an ninh quốc gia. Chúng ta đã tạo ra Cơ quan Thông tin Hoa Kỳ, chống lại tuyên truyền của Liên Xô và Sáng kiến ​​Phòng thủ Chiến lược, nhằm vô hiệu hóa hỏa tiển tầm xa gắn đầu đạn hạt nhân của Liên Xô. Chúng ta cũng thiết lập các chương trình khuyến khích giáo dục đại học trong các lĩnh vực có liên quan – ví dụ, công nghệ vũ khí hạt nhân và ngôn ngữ Nga.

Để chống lại các mối đe dọa của Trung Quốc đối với các lợi ích quan trọng của Hoa Kỳ, điều cần thiết cho chúng ta là phải suy nghĩ sáng tạo và can đảm – và không có bất kỳ ảo tưởng nào về ý định của kẻ thù. Để bắt đầu, chúng ta nên sửa đổi các quy định về thương mại và đầu tư, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ cao, để Trung Quốc không còn có thể khai thác sự cởi mở của chúng ta. Nói chung, tôi không thích sự can thiệp của chính phủ vào kinh doanh tư nhân. Nhưng an ninh quốc gia của chúng ta phải được ưu tiên hơn các chính sách thị trường tự do. Adam Smith đã đưa ra quan điểm này trong “Sự giàu có của các quốc gia”, lập luận rằng với lợi ích của Vương quốc Anh, việc duy trì quyền lực tối cao của hải quân thì quan trọng hơn thương mại tự do trong lĩnh vực hàng hải: “Quốc phòng”, ông ấy viết, có tầm quan trọng hơn nhiều so với sự phú quý. Với Trung Quốc vốn cam kết tận dụng lợi thế quân sự của tất cả các hoạt động thương mại tư nhân, chúng ta phải thay đổi lăng kính mà qua đó chúng ta cần kiểm tra quy định của Hoa Kỳ về ngoại thương, chuỗi cung ứng quốc tế, đầu tư hướng nội, bảo vệ sở hữu trí tuệ và khuyến khích các công nghệ quốc phòng quan trọng. Các quy định cần thiết sẽ tốn kém và khó khăn, nhưng đó là cái giá mà chúng ta phải trả để bảo vệ đất nước của chúng ta.

Ngay cả khi chúng ta điều chỉnh các chính sách kinh tế của mình, chúng ta cũng sẽ cần cải thiện khả năng ngoại giao của chính mình. Bản chất triệt để trong chiến lược an ninh quốc gia của Trung Quốc đã trở nên rõ ràng chỉ trong vài năm qua. Khi chúng ta suy nghĩ lại về chiến lược an ninh quốc gia của riêng mình để đáp trả, chúng ta phải quan tâm đến việc khuyến khích các đồng minh suy nghĩ lại về họ. Quốc hội cần bảo đảm chắc chắn cho các quan chức Hoa Kỳ có thẩm quyền và các nguồn lực mà họ cần, để thúc đẩy sự hiểu biết về chiến lược của Trung Quốc và tập hợp các nỗ lực đa phương để cạnh tranh với nó – nhằm chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc, bảo vệ chống lại các mối đe dọa quân sự, và bảo vệ các nguyên tắc căn bản thúc đẩy sự thịnh vượng – mà đã được xây dựng trong hệ thống quốc tế sau Thế chiến II .

Để xử lý các mối đe dọa từ Trung Quốc, cũng như các mạng lưới khủng bố của Nga, Bắc Triều Tiên, và thánh chiến của Iran, cùng những thứ khác, chúng ta phải tăng cường quân đội. Chúng ta cần năng lực hải quân lớn hơn, lực lượng không kích tầm xa nhiều hơn và cải thiện công nghệ thông tin và khả năng không gian mạng. Chúng ta cũng phải hiện đại hóa cơ sở hạ tầng hạt nhân bị lãng quên từ lâu. Ngân sách quốc phòng của Mỹ rất lớn, nhưng không đủ để phân bổ cho đầu tư vốn. Với nguồn lực hạn chế, sẽ luôn có sự đánh đổi. Nhưng chúng ta phải luôn luôn có khả năng đáp ứng, theo phong cách mạnh mẽ và nhịp nhàng, trước đối thủ phức tạp nhất về mặt quân sự của chúng ta.

Trung Quốc đặt ra những thách thức về trí tuệ, công nghệ, chính trị, ngoại giao và quân sự đối với Hoa Kỳ. Phản ứng cần thiết cũng ở trên nhiều mặt tương tự, đòi hỏi phải có hành động trong các lĩnh vực khác nhau như tình báo, thực thi pháp luật, kinh doanh tư nhân và giáo dục đại học. Trong những năm gần đây, nhiều vấn đề đã được mô tả là đòi hỏi phản ứng của “toàn chính phủ”. Với Trung Quốc, yêu cầu một câu trả lời không chỉ là “toàn chính phủ” mà còn là “toàn bộ quốc gia”. May mắn thay, có sự hỗ trợ trên toàn phổ chính trị để chống lại các chính sách xâm lược mới của Trung Quốc. Chúng ta phải hành động ngay, trước khi quá muộn. Giải thưởng cho cuộc đua rất cao. Họ có thể là sống hay phải chết.

Nikki Haley tốt nghiệp Đại học Clemson với văn bằng cử nhân kế toán. Là Đại sứ thứ 29 của Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc ( 2017 – 2018) , và từng là Thống đốc của bang Nam Carolina.