Cuộc khủng hoảng sắp tới của chế độ độc đảng Trung quốc.

Vào năm 2012, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã hứa rằng Đảng Cộng sản sẽ mang lại những thành công lớn trước hai lễ kỷ niệm một trăm năm sắp tới, vào năm 2021 và 2049. Nhưng cho dù chủ nghĩa dân tộc có điệu bộ đến đâu, cũng không có thể thay đổi sự thật rằng sự sụp đổ của đảng cọng sản Trung quốc có vẻ gần hơn bất cứ lúc nào, kể từ khi kết thúc thời đại Mao.

Ngày 28 tháng 6 năm 2011 ở Bắc Kinh, Trung quốc.

Minxi Pei. Ngày 20 tháng 9 năm 2019. Theo Project Syndicate

Trần H Sa lược dịch

CLAREMONT - Vào ngày 1 tháng 10, để kỷ niệm 70 năm ra đời nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ có bài phát biểu kỷ niệm không dè dặt ghi nhận thành tích của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ ) kể từ năm 1949. Nhưng, bất chấp sự tự tin và lạc quan rõ ràng của Tập, đảng viên bình thường của ĐCSTQ đang ngày càng quan tâm đến triển vọng tương lai của chế độ - với lý do chính đáng.


Vào năm 2012, khi Xi nắm quyền cai trị ĐCSTQ, ông đã hứa rằng Đảng sẽ cố gắng mang lại những thành công lớn trước hai lễ kỷ niệm một trăm năm sắp tới, đánh dấu sự thành lập ĐCSTQ vào năm 1921 và nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1949. Nhưng một sự suy giảm kinh tế dai dẳng và những căng thẳng đang gia tăng với Hoa Kỳ có thể sẽ làm xáo trộn tâm trạng của ĐCSTQ trong lễ kỷ niệm 2021. Và chế độ độc đảng thậm chí có thể không tồn tại cho đến năm 2049.

Mặc dù về mặt kỹ thuật thì không có giới hạn thời gian đối với các chế độ độc tài, nhưng ĐCSTQ đang tiếp cận biên giới trường thọ dành cho các chế độ độc đảng. Đảng Cách mạng thể chế của Mexico đã giữ quyền lực trong 71 năm (1929-2000); Đảng Cộng sản Liên Xô cầm quyền trong 74 năm (1917-1991); và Quốc dân đảng của Đài Loan nắm quyền được 73 năm (từ 1927 đến 1949 trên đất liền và từ 1949 đến 2000 tại Đài Loan). Chế độ Bắc Triều Tiên, một triều đại gia đình trị kiểu Stalin đã cai trị được 71 năm, là sự cạnh tranh đương đại duy nhất của Trung Quốc.

Nhưng các mô hình lịch sử không phải là lý do duy nhất khiến ĐCSTQ phải lo lắng. Các điều kiện cho phép chế độ phục hồi sau thảm họa tự gây ra của chủ nghĩa Mao, và sự thịnh vượng trong bốn thập kỷ qua phần lớn đã được thay thế bằng một môi trường ít thuận lợi hơn - và trong một số cảm giác có nhiều thù địch hơn.
Mối đe dọa lớn nhất đối với sự tồn tại lâu dài của Đảng nằm trong cuộc chiến tranh lạnh đang mở ra với Mỹ. Trong hầu hết thời kỳ hậu Mao, các nhà lãnh đạo Trung Quốc cố tránh không làm bất cứ điều gì gợi sự quan tâm chú ý quá nhiều trên trường quốc tế, cẩn thận tránh xung đột trong khi xây dựng sức mạnh ở nhà. Nhưng đến năm 2010, Trung Quốc đã trở thành một nước tràn đầy sinh lực kinh tế, theo đuổi chính sách đối ngoại ngày càng cơ bắp. Điều này đã lôi kéo sự giận dữ của Hoa Kỳ, qua đó bắt đầu dần dần chuyển Mỹ từ chính sách hội nhập sang cách tiếp cận đối đầu một cách hiển nhiên vào ngày nay.

Với khả năng quân sự vượt trội, công nghệ, hiệu quả kinh tế và mạng lưới liên minh (vẫn mạnh mẽ, bất chấp sự lãnh đạo phá hoại của Tổng thống Donald Trump), Mỹ vẫn có nhiều khả năng thắng thế trong cuộc chiến tranh lạnh Trung-Mỹ so với Trung Quốc. Mặc dù một chiến thắng của Mỹ có thể là chiến thắng kiểu Pyrros (một thắng lợi với những tổn thất có tính huỷ diệt ở phe chiến thắng), nhưng nhiều khả năng nó sẽ đặt dấu chấm hết cho số phận của ĐCSTQ.

ĐCSTQ cũng phải đối mặt với những cơn gió ngược kinh tế mạnh mẽ. Cái gọi là phép màu của Trung Quốc được thúc đẩy bởi một lực lượng lao động trẻ và đông đảo, đô thị hóa nhanh chóng, đầu tư cơ sở hạ tầng quy mô lớn, tự do hóa thị trường và toàn cầu hóa - tất cả các yếu tố đó hoặc là đã giảm hoặc đã biến mất.

Những cải cách cấp tiến - đặc biệt là việc tư nhân hóa các doanh nghiệp nhà nước (SOEs) không hiệu quả, và chấm dứt các hoạt động giao dịch theo chủ nghĩa tân trọng thương - có thể duy trì sự tăng trưởng. Nhưng, mặc dù chỉ khéo khua môi múa mép để cải cách thị trường hơn nữa, ĐCSTQ đã miễn cưỡng thực hiện chúng, thay vào đó, họ bám vào các chính sách có lợi cho các doanh nghiệp nhà nước với cái giá phải trả của các doanh nghiệp tư nhân. Do khu vực sở hữu nhà nước hình thành nền tảng kinh tế của chế độ độc đảng, nên triển vọng các nhà lãnh đạo ĐCSTQ sẽ bổng nhiên nắm lấy cải cách kinh tế một cách triệt để là mờ mịt.

Xu hướng chính trị trong nước cũng đáng lo ngại tương tự. Dưới thời Xi, ĐCSTQ đã từ bỏ chủ nghĩa thực dụng, linh hoạt về ý thức hệ và sự lãnh đạo tập thể mà đã phục vụ rất tốt trong quá khứ. Với bước ngoặt Tân Mao-ít của Đảng - bao gồm sự tuân thủ nghiêm ngặt về ý thức hệ, kỷ luật tổ chức cứng nhắc và cai trị độc đoán dựa trên nỗi sợ hãi - những rủi ro của những sai lầm chính sách thảm khốc đang gia tăng.

Đúng vậy, ĐCSTQ sẽ không sụm nếu không có một cuộc chiến. Khi sự kìm kẹp của nó bằng sức mạnh bị suy yếu, có lẽ nó sẽ cố gắng khơi dậy chủ nghĩa dân tộc trong số những người ủng hộ, đồng thời tăng cường đàn áp đối thủ.

Nhưng chiến lược này không thể cứu vãn chế độ độc đảng của Trung Quốc. Mặc dù chủ nghĩa dân tộc có thể tăng cường hỗ trợ cho ĐCSTQ trong thời gian ngắn, năng lượng của nó cuối cùng cũng sẽ tiêu tan, đặc biệt là nếu Đảng không thể tiếp tục cải thiện mức sống. Và một chế độ phụ thuộc vào sự cưỡng bức và bạo lực sẽ phải trả giá đắt dưới hình thức hoạt động kinh tế chán nản, gia tăng sự chống cự một cách phổ biến, chi phí an ninh leo thang và sự cô lập của quốc tế.

Đây chắc chắn không phải là bức tranh nâng cao mà Xi sẽ trình bày cho người dân Trung Quốc vào ngày 1 tháng Mười. Nhưng cho dù chủ nghĩa dân tộc có điệu bộ đến đâu cũng không có thể thay đổi sự thật rằng sự sụp đổ của đảng cọng sản Trung quốc có vẻ gần hơn bất cứ lúc nào, kể từ cuối thời đại Mao.


Minxin Pei ( Bùi Mẫn Hân ) là người Mỹ gốc Hoa. Là giáo sư khoa Chính trị học tại Claremont McKenna College và là thành viên cao cấp không thường trú tại Quỹ German Marshall của Hoa Kỳ.