Lựa chọn quân sự của Hoa Kỳ ở Iran.
Trần H Sa lược dịch.
Hoa Kỳ đã công khai cáo buộc Iran đứng sau các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa hành trình vào nhà máy lọc dầu lớn nhất của Ả Rập Saudi . Bây giờ câu hỏi là Hoa Kỳ sẽ làm gì để đáp trả.
Mỹ đang ở một vị thế khó khăn. Các cuộc tấn công đã không ảnh hưởng trực tiếp đến Mỹ, ngoài việc giá dầu tăng vọt, điều này thực sự giúp ngành công nghiệp dầu mỏ của Mỹ. Có một sự cám dỗ để cho các cuộc tấn công trôi vào lịch sử. Nhưng Hoa Kỳ đã thành lập một liên minh chống Iran, trong đó Ả Rập Saudi là một nước đóng vai trò chủ chốt (dù yếu). Ả Rập Saudi chịu áp lực nội bộ từ các thành viên của hoàng gia, những người chống lại Thái tử Mohammed bin Salman, và giá dầu thấp đã xói mòn sự gắn kết chính trị của vương quốc. Không làm gì đặt ra những nghi vấn cho liên minh do Mỹ tài trợ. Ả Rập Saudi là một người chơi quan trọng trong thế giới Ả Rập Sunni - và thế giới đó là mối đe dọa chính đối với sự bành trướng của Iran. Không đáp trả cuộc tấn công của Iran vào một cơ sở quan trọng của Saudi có thể giúp Iran tăng cường sức mạnh trên toàn khu vực. Trong nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump, khuynh hướng của Hoa Kỳ là tránh khởi xướng hành động quân sự trực tiếp, thay vào đó là ũng hộ áp dụng áp lực kinh tế. Ông đã điều động để giảm thiểu và ngăn chặn sự tham gia tích cực của quân đội. Do đó, hành động quân sự chống lại Iran, sẽ gây nguy hiểm cho cả cấu trúc liên minh lẫn việc cắt giảm chiến lược của Mỹ.
Một lựa chọn thay thế sẽ là đưa ra các biện pháp trừng phạt mới, nhưng có hai vấn đề với động thái này. Thứ nhất, các biện pháp trừng phạt không gây tác động tâm lý như thực hiện một hành động quân sự. Tác động tâm lý sẽ gây ra cho cả Iran và thế giới Sunni, và logic của tình huống đòi hỏi điều đó. Thứ hai, Hoa Kỳ đã áp đặt các lệnh trừng phạt đau đớn đối với nền kinh tế của Iran. Bất kỳ biện pháp trừng phạt nào thêm nửa sẽ có hiệu lực hạn chế và không đủ mạnh.
Có một lựa chọn quân sự, qua đó sẽ gây ra một cú sốc kinh tế nghiêm trọng nhưng cũng sẽ hạn chế tai tiếng của Hoa Kỳ: áp đặt một cuộc phong tỏa đối với các cảng của Iran, với việc đóng cửa có chọn lọc eo biển Hormuz. Chiến lược này có ba điểm yếu. Thứ nhất, một lực lượng hải quân lớn gồm nhiều nhóm tàu sân bay tác chiến sẽ phải được triển khai trong một thời gian với tiềm năng không có giới hạn. Thứ hai, các hạm đội có thể bị tấn công từ tên lửa Iran, và trong khi chúng ta cho rằng các tàu hải quân Mỹ có khả năng chống tên lửa hiệu quả, thì bất kỳ một sai lầm nào đó cũng có thể khiến Mỹ phải trả giá bằng một chiếc tàu lớn. Để chống lại điều này, các cuộc tấn công trên không chống tên lửa cũng như các biện pháp phòng thủ sẽ là cần thiết, nó tạo ra một quy mô thứ hai có khả năng tốn kém cho hoạt động này. Cuối cùng, một phong tỏa như vậy thì theo định nghĩa là không có điểm dừng. Nếu Iran không khoanh tay dưới áp lực, việc phong tỏa có thể tiếp tục vô thời hạn, vì kết thúc nó mà không có kết quả thành công sẽ được coi là một thất bại.
Một phản ứng khả thi khác là khởi động các cuộc tấn công chống lại các mục tiêu của Iran. Mục tiêu thích hợp nhất sẽ là các nhà máy sản xuất máy bay không người lái và tên lửa hành trình, cùng với các cơ sở lưu trữ, v.v. Ở đây, vấn đề là phải có tình báo chính xác. Hoa Kỳ chắc chắn đã lập thành danh mục những thứ như vậy, nhưng hành động dựa trên thông tin kém chính xác có thể dẫn đến một cuộc tấn công của Iran vào các lực lượng Hoa Kỳ, hoặc một địa điểm nhạy cảm khác dưới sự bảo vệ không chính thức của Mỹ. Điều này sẽ chỉ gây ra vấn đề là các cuộc tấn công của Iran vào nhà máy lọc dầu của Saudi.
Câu hỏi khó mà Mỹ phải đối mặt là liệu có nên thực hiện một hành động đau đớn đến mức mà nó sẽ chặn được mọi hành động tiếp theo từ Iran hay không. Nếu một cuộc phong tỏa mà không phá vỡ được nền kinh tế của Iran, thì việc leo thang để loại bỏ khả năng không kích của nước này là điều cần thiết. Đối với một chiến dịch trên không, lịch sử đã chỉ ra rằng chúng có xu hướng mất nhiều thời gian hơn dự kiến và đôi khi thất bại hoàn toàn, tạo cơ hội cho đối thủ thực hiện hành động tấn công vào chính chiến dịch. Một nỗ lực của Mỹ nhằm loại bỏ khả năng tấn công của Iran có thể tốn kém và các tên lửa chưa phát hiện được của Iran có thể tấn công các mục tiêu trong khu vực. Vì vậy, với một cuộc phong tỏa, một chiến dịch trên không thì có thể diễn ra vô thời hạn. Các cuộc tấn công trả đũa quy mô nhỏ mở ra cánh cửa cho phép Iran có các biện pháp đối phó và có thể leo thang thành một chiến dịch mở rộng.
Đối với việc gửi quân đội xâm nhập ở mặt đất, không những điều đó không giải quyết nhanh chóng vấn đề sức mạnh của không quân Iran, mà còn đưa Mỹ trở lại một tư thế như từ năm 2001: chiến tranh chiếm đóng. Quân đội Hoa Kỳ triển khai đầy đủ có thể đánh bại quân đội Iran và chiếm địa hình, nhưng để giữ nó và phải chống lại dân quân thù địch sẽ tạo ra xung đột kéo dài với những thương vong không thể chịu đựng nổi. Iran là một quốc gia rộng lớn và hiểm trở, với dân số 82 triệu người, lớn gấp hai lần so với Iraq hoặc Afghanistan. Và ý tưởng cho rằng quân đội Hoa Kỳ sẽ được chào đón như những người giải phóng thì chỉ là tưởng tượng.
Ngoài một cuộc tấn công trên không vào Iran, được thiết kế không phải để đạt được một mục tiêu quan trọng, mà là để tạo niềm tin cho Saudis đối với Mỹ, các lựa chọn cho một cuộc tấn công trực tiếp không có nhiều triển vọng. Nhưng có một cách khác để suy nghĩ về vấn đề này. Hoa Kỳ đã lo ngại về ảnh hưởng chính trị đang mở rộng của Iran. Hầu như điều này tạo ra các mục tiêu tiềm năng có giá trị cao đối với Iran - và đánh vào các mục tiêu này sẽ ít gây nản chí hơn so với một cuộc tấn công vào chính Iran. Iran có lực lượng riêng hoặc lực lượng ủy nhiệm tại Iraq, Syria, Lebanon và Yemen. Nó đã đầu tư rất nhiều thời gian, nguồn lực và rủi ro trong việc tạo ra các lực lượng này, mà hiện chúng đang nắm giữ lãnh thổ ở các quốc gia này.
Hãy xem xét Lebanon, một nơi mà Iran đã hoạt động mạnh mẽ từ những năm 1980 thông qua lực lượng ủy nhiệm Hezbollah. Nếu Hezbollah có thể bị tê liệt, cấu trúc chính trị của Lebanon sẽ vượt khỏi tầm kiểm soát của Iran, và nơi nương tựa của Iran ở Địa Trung Hải sẽ biến mất. Một chiến dịch như vậy không thể để mặc cho người Israel, một phần vì lực lượng của họ nhỏ hơn nhiều so với những gì Mỹ có thể mang lại, và cũng vì sự hợp tác giữa các lực lượng Mỹ và Israel sẽ đặt các đồng minh Sunni của Mỹ vào thế khó xử. Một phản ứng như vậy sẽ trực tiếp làm tổn thương lợi ích của Iran, nhưng có thể tiến hành với rủi ro thấp hơn và với chi phí cao hơn các lựa chọn khác.
Thật vậy, đe dọa một cuộc tấn công vào Hezbollah có thể khiến người Iran thay đổi chiến lược của họ. Tất nhiên, một cuộc tấn công ở đó cũng có thể tháo bỏ được một loạt các cuộc tấn công tên lửa từ Iran, và đó là mặt trái của điều này và tất cả các chiến lược khác. Nhưng lợi thế là ở chổ, các chiến lược khác có thể không đạt được mục tiêu của chúng, một cuộc tấn công vào Hezbollah có thể thành công tốt đẹp. Đó sẽ là điều mà Iran không muốn thấy và sẽ được thực hiện bởi các lực lượng vững chắc của Hoa Kỳ. Ngoài ra, Mỹ có thể tấn công lực lượng Iran ở Syria, nhưng điều đó sẽ có tác động thấp hơn.
Đây là một bài tập lý thuyết; đáp trả các cuộc tấn công của Iran bằng một chiến dịch trên không với một sức mạnh ủy nhiệm là không thể. Saudis sẽ gặp khó khăn khi mô tả nó như là cam kết của Hoa Kỳ đối với an ninh Saudi. Các cuộc tấn công ở Syria, Iraq và Yemen đều sẽ bị thiếu sự rõ ràng và thực tế là chính Iran lại sẽ không bị tấn công. Có khả năng không quân Saudi có thể trả đũa, nhưng khả năng chịu đựng tổn thất và thực hiện một chiến dịch trên không kéo dài của không quân Saudi là rất đáng nghi ngờ. Saudis có thể bắn tên lửa vào Iran, nhưng điều đó sẽ bắt đầu một cuộc bắn qua bắn lại không có giới hạn, và chiến lược của Mỹ phải làm tổn thương Iran trong một nhiệm vụ phải có kết thúc.
Người Iran biết vấn đề nan giải mà họ đã đặt ra cho Hoa Kỳ. Họ đã đặt cược rằng những rủi ro là quá cao để Hoa Kỳ đáp trả. Nhưng vấn đề trong suy nghĩ của Iran là nó không thể đánh giá chắc chắn việc Mỹ coi sự bành trướng của Iran là mối đe dọa đối với lợi ích lâu dài của Mỹ trong khu vực ở mức độ như thế nào. Vì vậy, người Iran đang hỏi Mỹ: Bạn có cảm thấy may mắn không?
Dường như sẽ không có lựa chọn quân sự tốt. Không làm gì có thể phá hủy khối chống Iran mà Hoa Kỳ đã nỗ lực để tạo ra. Câu trả lời có khả năng nhưng không chắc chắn cho vấn đề này sẽ là một sự trả đũa mang tính biểu tượng. Tuy nhiên, vấn đề với sự trả đũa là rằng họ đã ra tay.
