Một thập kỷ nguy hiểm ở phía trước khi sự trổi dậy của Trung Quốc vấp ngã.

Các nhà kinh tế, các nhà hoạch định quốc phòng và các nhà chiến lược an ninh đã bắt đầu thử nghiệm sự đồng thuận, chung quanh sự trỗi dậy không thể tránh khỏi của Trung Quốc và đã đưa ra một số dự đoán đáng ngạc nhiên.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại một cuộc diễu hành quân sự năm 2017. Tân Hoa Xã

Angus Grigg….27 tháng 9 năm 2019 Theo Finalcial Review

Trần H Sa lược dịch.

Vào ngày 26 tháng 9 năm ngoái, Trung Quốc đã vượt qua một sự kiện quan trọng mà hầu như không được đề cập và chắc chắn không được ca tụng.


Ngày thứ Tư đó vào mùa thu năm ngoái, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã vượt xa đồng minh và là người bảo trợ một thời của nó, Liên Xô.

Đó là một thành tựu cho thấy cả sự thành công của Đảng Cộng sản Trung Quốc lẫn sự sai lầm của các chế độ độc tài, một sự kết hợp vụng về bảo đảm cho sự kiện đặc biệt, được đánh dấu bằng sự im lặng của truyền thông do nhà nước Trung Quốc kiểm soát.
Tuy nhiên, ở cấp độ của giới cầm quyền, sự kiện quan trọng ấy luôn lảng vảng quanh các tài liệu chính thức của Đảng và được tham chiếu trong bài phát biểu của Chủ tịch Tập Cận Bình phát hành vào tháng 6 vừa qua.
Ông Tập nói rằng sự sụp đổ của Liên Xô đã có lợi như một bài học cho Đảng, trong khi cam đoan với các thành viên mới được bổ nhiệm vào Bộ Chính trị rằng, chủ nghĩa xã hội cuối cùng sẽ chiến thắng chủ nghĩa tư bản.

Có vẻ như là trùng hợp ngẫu nhiên nhiều hơn, bài phát biểu sáu năm trước vốn đã được phát hành ngay trước khi Trung Quốc Cộng sản qua mặt Liên Xô về tuổi thọ, đã được lặp lại khi Bắc Kinh chuẩn bị kỷ niệm 70 năm cai trị của Đảng vào ngày 1 tháng 10.

Cường quốc thách thức.

Đây là một sự kiện quan trọng không thể bỏ qua.
Nó sẽ được đánh dấu bằng một cuộc diễu hành quân sự ở Đại lộ Chang'an ngang qua Quảng trường Thiên An Môn và Tử Cấm Thành.
Sự kiện này được thiết kế để giới thiệu vũ khí quân sự hạng nặng của Trung Quốc và sức mạnh kinh tế cũng như chuyên môn công nghệ của đất nước.
Nhưng thông điệp lớn hơn là sự xuất hiện của Trung Quốc, với tư cách là một cường quốc thách thức Hoa Kỳ, và mục tiêu cuối cùng là sẽ thay thế Washington trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới và là cường quốc thống trị của khu vực.

Magnus, người năm ngoái đã xuất bản "Cờ đỏ; Tại sao Trung Quốc của Xi đang gặp nguy hiểm", trích dẫn nhân khẩu học, mức nợ và thiếu các tổ chức độc lập là những điểm chính trong chổ yếu của Bắc Kinh. Và ông nói rằng bất kỳ sự loạng choạng nào của nền kinh tế sẽ có tác động lớn đến chi tiêu quân sự của Trung Quốc, tại thời điểm mà các chiến lược gia đang đặt ra nghi ngờ về khả năng thực thi quyền thống trị của Trung Quốc trong khu vực.

Đó là một quan điểm đã phát sinh một số lực kéo.

Bruce Millar, người trước đây đã điều hành cơ quan tình báo đỉnh cao của Úc - Văn phòng Đánh giá Quốc gia - và trước đó là đại sứ tại Tokyo, đã nói với một hội nghị an ninh tại Đại học Quốc gia Úc vào tháng 3: "chúng ta đang tiến tới một mớ hỗn độn, có lẽ là trật tự đa cực mà thiếu định nghĩa dễ dàng".

Trong khi Millar nhấn mạnh rằng ông không còn là một "người trong nội bộ chính quyền", bài phát biểu của ông cho thấy, thông qua quan điểm của ông đã có nhiều chấp nhận trong chính phủ rằng Trung Quốc sẽ không bao giờ trở thành cường quốc thống trị của khu vực.

Như Donald Trump đã nói về Trung Quốc tuần trước: "Họ có rất nhiều vấn đề."

Quan điểm này được xây dựng chủ yếu xoay quanh kinh tế, nhưng nó nhanh chóng lan tỏa vào công nghệ quốc phòng và khả năng quân sự của Bắc Kinh.

Đã đạt đến đỉnh điểm.

Các chuyên gia như Magnus tin rằng vào năm 2030, nền kinh tế của Trung Quốc có thể đã chạm trần thay vì đi đến được đỉnh cao hơn nữa vào những năm 2050. Đối với doanh nghiệp Úc, điều này đòi hỏi phải hiệu chỉnh lại đáng kể đối với các khách hàng và các thị trường khác.

Đối với các nhà hoạch định chiến lược, nó cho thấy hướng tiến của Trung Quốc là hành động theo tham vọng lãnh thổ ở Biển Hoa Đông và Biển Đông hoặc xung quanh Đài Loan sẽ mở ra trong thập kỷ tới, làm tăng khả năng manh động của Bắc Kinh.

"Thập niên 2020 đang hình thành một thập kỷ nguy hiểm", một cựu quan chức tại bộ quốc phòng và cơ quan đánh giá quốc gia, ông Ross Babbage cho biết.

"Nỗi sợ lớn nhất của chúng ta trong lĩnh vực an ninh là Trung Quốc làm điều gì đó hấp tấp".

Một thành viên của Trung tâm Đánh giá Ngân sách và Chiến lược ở Washington, Babbage nói rằng hiện nay nguy cơ từ "chủ nghĩa phiêu lưu mạo hiểm" của Trung Quốc đang tăng lên, trong khi sự cạnh tranh siêu cường không còn xảy ra ở Trung Âu, như trong Chiến tranh Lạnh, mà ở khu vực của Úc.

"Hiện tại, Úc đang gần với sân khấu trung tâm", ông nói.
"Và điều đó có nghĩa là kỳ vọng của Hoa Kỳ xung quanh sự đóng góp của Úc đang tăng lên".

Hấp tấp là từ mà các chiến lược gia quốc phòng sử dụng khi họ ám chỉ đối phương không muốn phát ra âm thanh báo động trước khi hành động.

Về mặt lý thuyết, khả năng của Bắc Kinh trong việc triển khai sức mạnh, hay chính xác hơn là khắc chế hạm đội Hoa Kỳ tiếp cận lãnh hải mà họ tuyên bố, sẽ không còn tồn tại sau những năm 2020.
Thomas Mahnken nói rằng Trung Quốc đã đầu tư quá mức vào các tên lửa đạn đạo và chúng ta hiện đang ở vị thế sử dụng điều này để chống lại chúng, Thomas Mahnken là trợ lý bộ trưởng Quốc phòng dưới thời Barack Obama, người có trách nhiệm thi hành kế hoạch quân sự.

Như hiện tại, Mỹ sẽ rất cảnh giác khi đưa hạm đội Thái Bình Dương tiến sâu vào Biển Đông, vì nó sẽ dễ bị tổn thương trước các tên lửa đạn đạo tầm trung của Bắc Kinh.

Ngoài ra còn có một yếu tố chi phí. Mahnken, hiện đang công tác trong Ủy ban Chiến lược Quốc phòng, nói rằng trong một cuộc chiến tranh nóng, với mỗi 500.000 đô la Mỹ cho một lần bắn đáp trả, Mỹ có thể chi 3 triệu đô la để bắn hạ các tên lửa đạn đạo của Trung Quốc, trong khi hạm đội của Mỹ vẫn không bảo đảm sẽ được bảo vệ.

Nói cách khác, Trung Quốc có thể chi 100 triệu đô la Mỹ để đánh chìm một con tàu của Mỹ trị giá 2 tỷ đô la, ngay cả sau khi Mỹ đã chi 300 triệu đô la để cố gắng bảo vệ nó.

Đó là khả năng "chống truy cập" hoặc "khắc chế khu vực" của Trung Quốc, điều đó không làm cho Bắc Kinh trở thành một người chơi quân sự thống trị khu vực, nhưng đặt ra một sự kiểm tra rất lớn đối với sức mạnh của Mỹ.

Khả năng này trong những năm gần đây đã vượt ra khỏi lãnh hải được Trung Quốc tuyên bố chủ quyền, với cái gọi là "chuỗi đảo thứ hai", nơi có các căn cứ của Hoa Kỳ như đảo Guam.
Không ngạc nhiên, Washington đã bắt đầu đẩy lùi.

Laser công suất cao.

Đồng thời với việc bị chỉ trích vì có tư thế quá thụ động đối với Trung Quốc, chính quyền Obama đã đề ra việc chống lại khả năng tên lửa đạn đạo của Bắc Kinh thông qua cái được gọi là "bù đắp thứ ba". (*)

Đó là một biện pháp tiết kiệm chi phí cho một kế hoạch phát triển công nghệ quân sự thế hệ tiếp theo.

Triển vọng nhất trong số các bộ dụng cụ mới này là vũ khí "năng lượng định hướng" hoặc các loại laser công suất cao, có thể được triển khai trên các tàu để bắn hạ tên lửa đạn đạo với giá dưới 100 USD một phát.

Mahnken cho biết "năng lượng định hướng sẽ được triển khai trong một khả năng hoạt động thích đáng vào năm năm tới".

Yếu tố chưa biết là Trung Quốc sẽ đáp trả như thế nào, đồng thời những người khác lo lắng rằng Hoa Kỳ có xu hướng văn hóa, hoặc thậm chí kiêu ngạo, xung quanh việc nắm bắt khía cạnh công nghệ của họ.

Đó là một cuộc tranh cãi chưa được giải quyết. Có một thỏa thuận lớn hơn xung quanh khả năng mới nổi của các tên lửa chống hạm của Hoa Kỳ, và làm thế nào mà những thứ này có thể đẩy cán cân cân bằng quyền lực về hướng Washington và các đồng minh trong khu vực.

Những tên lửa hành trình có tính cơ động cao, tương đối rẻ và khó phát hiện này, có thể được gắn trên lưng của một chiếc xe tải và bắn từ một hòn đảo san hô ở Thái Bình Dương hoặc một khu rừng rậm ở Philippines. Nếu thành công, khả năng mới này có thể hạn chế hạm đội Trung Quốc vượt ra khỏi cái gọi là "chuỗi đảo thứ nhất", kéo từ Đài Loan đến Malaysia, Borneo, Philippines và Việt Nam.
"Trung Quốc sẽ phải tôn trọng mối đe dọa này, và nó sẽ làm giảm đáng kể sức mạnh cưỡng chế của năng lực Trung Quốc", ông Mahnken nói.

Có chín điểm dễ bị chặn giữa lục địa Trung Quốc và Thái Bình Dương; năm điểm ở Nhật Bản và bốn điểm là do các đồng minh khác của Hoa Kỳ kiểm soát.

Vũ khí và công nghệ mới.

Tướng David Berger, chỉ huy của Thủy quân lục chiến, đặt vấn đề một cách thẳng thắn hơn, sẽ phải có khả năng mới này.
Thủy quân lục chiến, theo ông, cần phải có khả năng để một lần nữa "săn lùng và diệt tàu".

Brendan Thomas-Noone từ Trung tâm Nghiên cứu Hoa Kỳ tại Đại học Sydney đồng ý rằng, khả năng mới này sẽ được triển khai trong vòng năm năm nếu không sớm hơn, có thể chuyển sự cân bằng quyền lực về phía Mỹ và các đồng minh.

"Bạn luôn luôn di chuyển nên rất khó để những kẻ thù của bạn tìm thấy bạn", ông ấy nói.

Đồng thời, ông cảnh báo rằng với những vũ khí và công nghệ mới này, vẫn sẽ yêu cầu Hoa Kỳ ưu tiên các nguồn lực trở lại Ấn Độ-Thái Bình Dương, nếu muốn chống lại sự thống trị của Trung Quốc.

"Hoa Kỳ không thể tiếp tục bị phân tâm bởi các cuộc xung đột phi chiến lược ở Trung Đông", một quan điểm được đưa ra trong một báo cáo được phát hành vào tháng trước bởi Trung tâm Nghiên cứu Hoa Kỳ, có tựa đề "Ngăn ngừa Khủng hoảng".

Một chất xúc tác tiềm năng khác đối với hành động thô lỗ của Trung Quốc, có thể là một vấp ngã về kinh tế hoặc do nó không sở hữu được các công cụ để vượt ra khỏi một quốc gia có thu nhập trung bình.

Trong khi nhà kinh tế học Magnus ở Oxford nhận thức sâu sắc về các vấn đề nợ của Trung Quốc, ông còn nhìn thấy các vấn đề cấu trúc to lớn không kém, đối với Bắc Kinh.
Thiếu các tổ chức độc lập là đứng đầu danh sách của nó.

Cải cách không từng được khởi động lại.

Ông nói về việc "cần có sự linh hoạt về thể chế để thúc đẩy tăng trưởng năng suất mà bạn phải dựa vào sau khi cạn kiệt lao động và tích lũy vốn".

Trung Quốc đang nhanh chóng đạt đến điểm mà ở đó không thể dựa vào lao động giá rẻ và chi tiêu cơ sở hạ tầng để thúc đẩy tăng trưởng năng suất.

"Xây dựng các tổ chức mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng năng suất. Điều này không được thực hiện bằng cách gửi các vệ tinh đến bề mặt tối của mặt trăng", ông nói.

Magnus đặt tên cho sự cần thiết phải có một hệ thống pháp lý độc lập, chính sách cạnh tranh mạnh mẽ, các cơ quan quản lý ăn khớp và hệ thống giáo dục sáng tạo là động lực cho giai đoạn tăng trưởng năng suất tiếp theo này.

"Những chênh lệch được xếp chồng lên nhau chống lại Trung Quốc làm điều này", ông nói.

Đó không phải là luôn luôn như vậy. Khi Xi lên nắm quyền vào cuối năm 2012, có một kỳ vọng rằng những cải cách kinh tế quan trọng sẽ khởi động lại sau một "thập kỷ mất thời gian", dưới thời người tiền nhiệm của ông, Hồ Cẩm Đào (Hu Jintao).

Điều này không bao giờ xảy ra, và bất kỳ sự giả vờ cải cách nào phần lớn đã bị bỏ rơi, sau sự sụp đổ của thị trường chứng khoán vào năm 2015 và sự vấp ngã về kinh tế đã xảy ra.

Sợ hãi về những gì suy thoái có ý nghĩa về mặt chính trị, Đảng lại nhấn nút kích thích, phục hồi bong bóng nợ, khiến Magnus và các nhà kinh tế khác lo lắng.

Các khoản vay của Bắc Kinh hiện vượt quá 300% GDP, một đường ranh không có khả năng mang đến một cuộc khủng hoảng như kiểu Lehman, theo Magnus, nhưng sẽ mất một thập kỷ để khắc phục và có tác động to lớn đến tăng trưởng.

"Chúng ta đang tiến gần đến một điểm mà ở đó khả năng của những người đi vay tiếp tục vay mượn đã được nhìn thấy", ông nói.
Lựa chọn khó khăn.

Magnus dự đoán việc Trung Quốc không có khả năng sắp xếp thêm tín dụng, sẽ đẩy tăng trưởng hàng năm xuống dưới 4% trong trung hạn, buộc một số lựa chọn tài chính khó khăn đối với Bắc Kinh.
"Họ không thể tiếp tục ném tiền vào các vấn đề và vẫn mong muốn có sự tăng trưởng cao, với việc làm đầy đủ và chi tiêu quốc phòng hai chữ số", ông nói.

Điều này cho thấy một thời gian dài giảm bớt nợ nằm ở phía trước, với các biện pháp như sa thải công nhân hoặc bán hết những thứ không sinh lợi, điều này sẽ gây áp lực hơn nữa đối với tiền tệ của Trung Quốc, đồng nhân dân tệ.

"Đây là một tai nạn đang chờ xảy ra", Magnus nói.
Ông dự đoán chỉ số PEG mềm của nó đối với đồng đô la Mỹ sẽ sụp đổ trong vòng ba đến năm năm tới. Khi điều này đã xảy ra trong quá khứ, nó mất giá từ 15% đến 35% là kết quả, ông nói.
Magnus nói rằng vấn đề đối với Trung Quốc là thanh khoản hoặc tín dụng trong nước đang tăng nhanh hơn dự trữ ngoại hối.
Trung Quốc nắm giữ đồng đô la Mỹ đạt đỉnh ở mức gần 4 nghìn tỷ đô la Mỹ vào tháng 6 năm 2014 và kể từ đó đã giảm 25%.
Ông nói "điều đó gây rắc rối cho sự ổn định tiền tệ".
Nếu sự mất giá đó xảy ra, thì nền kinh tế của Trung Quốc vào năm 2030 có thể có cùng quy mô như hiện nay, về đồng USD .

Bẫy thu nhập trung bình.

Nếu điều này xảy ra, nó sẽ tàn phá tham vọng của Trung Quốc muốn vượt ra khỏi quốc gia có thu nhập trung bình, và vươn cao hơn GDP bình quân đầu người hiện tại là gần 10.000 USD.
Để đạt được trạng thái thu nhập cao, con số này cần tăng thêm 25% với tiền tệ không thay đổi giá trị.

Điều đó sẽ đưa Trung Quốc vào cùng một nhóm như Malaysia hoặc Argentina, nhưng vẫn có thu nhập bình quân đầu người ở mức chưa bằng một phần tư của Úc.

Nói một cách tuyệt đối, nền kinh tế của nó sẽ vẫn nhỏ hơn so với Mỹ, ở mức 35% của Mỹ.

Ngay cả khi không có một trục trặc kinh tế lớn, vẫn có những người khác trích dẫn nhân khẩu học của Trung Quốc là đã đủ lý do để nó không bao giờ vượt qua nền kinh tế Mỹ.
Trong cuốn sách của mình, "Big Country with a Nest Nest", Yi Fuxian nói rằng dân số già của Trung Quốc sẽ chứng tỏ là một lực cản lớn đối với tăng trưởng.

"Cấu trúc dân số của một nền kinh tế càng trẻ, sức sống của nó đối với sự đổi mới kinh tế càng mạnh mẽ", Yi là một học giả tại Đại học Wisconsin nói.

Điểm uốn.

Ông trích dẫn ví dụ về Nhật Bản, nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế thấp hơn Mỹ vào năm 1992, cùng năm đó, tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động trên 65 tuổi đã vượt qua Mỹ.

Ngoại trừ năm 2010, tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản vẫn ở dưới mức của Hoa Kỳ kể từ đó. Đó là câu chuyện tương tự ở Hàn Quốc và Đài Loan.

Yi dự báo điểm uốn này đối với Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ đến vào năm 2033, khi tuổi trung bình của đại lục và tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động sẽ vượt quá Mỹ.

"Chúng tôi có thể kết luận rằng tăng trưởng GDP của Trung Quốc có thể bắt đầu giảm xuống dưới Mỹ vào khoảng năm 2033", ông nói.

Ông ước tính điều này sẽ dẫn đến nền kinh tế Trung Quốc đạt đỉnh 84% so với quy mô của Mỹ trong thời gian 14 năm.

Điều này sẽ khẳng định một quan điểm thường được cựu thủ tướng John Howard đưa ra rằng "Trung Quốc sẽ già đi trước khi nước ấy trở nên giàu có".

Nhà ngoại giao kỳ cựu và là cựu giám đốc ONA, Allan Gyngell, đồng ý rằng không có gì là không thể tránh được trước quỹ đạo ảnh hưởng của Trung Quốc, và nhanh chóng dập tắt ý tưởng về một khu vực "Trung Hoa", nơi mà Bắc Kinh ngồi ở vị trí cao nhất.

"Chúng ta sẽ không thấy sự trở lại của nhà Thanh, ở đó các quốc gia khác chỉ là các nước triều cống cho một đế chế Trung Hoa," ông nói.

Tuy nhiên, Gyngell, chủ tịch quốc gia của Viện nghiên cứu các vấn đề quốc tế Úc, cũng cảnh giác không kém với quan điểm rằng, Trung Quốc sẽ hành động "hấp tấp" khi các lựa chọn chiến lược của họ bị thu hẹp trong thập kỷ tới.

"Tôi nghĩ chủ nghĩa thực dụng sẽ thắng thế vì đó là cách duy nhất để mang lại sự tăng trưởng liên tục cần thiết để hợp pháp hóa sự lãnh đạo của Đảng," ông nói.

"Vâng, có những căng thẳng mạnh mẽ của chủ nghĩa dân tộc [ở Trung Quốc], nhưng tôi nghĩ rằng giới lãnh đạo có thể dựa vào đó để hiểu rằng hành vi chấp nhận rủi ro sẽ không kết thúc một cách sung sướng."

_ Chú thích :

(*) : sáng kiến "bù đắp thứ ba" dưới thời ngân sách quốc phòng eo hẹp của Obama là các công ty công nghệ cao tự phát triển hệ thống vũ khí trên máy tính. Khi một đề tài nào đó được xét duyệt hữu ích, chính phủ mới bỏ tiền ra mua lại sáng kiến này và sản xuất vũ khí mới theo đề tài. Chính phủ giảm được ngân sách đầu tư ban đầu thiếu hiệu quả.

Angus Grigg là một phóng viên điều tra có trụ sở tại Sydney. Ông đã làm việc như một thông tín viên nước ngoài ở Trung Quốc và Indonesia, và đã giành được hai giải thưởng Walkley.