Ai có thể tin tưởng nước Mỹ của Trump?

Sự phản bội của Donald Trump đối với người Kurd là một đòn giáng mạnh vào uy tín của nước Mỹ.
Sẽ mất nhiều năm để sửa chữa.

Ngày 17 tháng 10 năm 2019…Theo Economist

Trần H Sa lược dịch.

Bản tóm tắt súc tích nhất về chính sách đối ngoại Donald Trump đến từ chính bản thân tổng thống. Đề cập đến tình trạng cực kỳ lộn xộn ông đã gây ra ở Syria, ông đã tweet: “Tôi hy vọng tất cả họ đều làm rất tốt, chúng ta ở cách xa 7.000 dặm!”, Ông Trump tưởng tượng ông ta có thể từ bỏ một đồng minh trong một khu vực nguy hiểm mà không có hậu quả nghiêm trọng đối với Hoa Kỳ. Ông ấy sai rồi. Sự phản bội người Kurd sẽ khiến bạn bè và kẻ thù nghi ngờ nước Mỹ của ông Trump. Đó là điều mà cả người Mỹ và thế giới nên kêu than.

Quyết định rút 1000 lính Mỹ của ông đã nhanh chóng phá hủy thỏa thuận ngừng bắn mong manh ở miền bắc Syria. Việc rút lính Mỹ đã tạo không gian cho một cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ vào người Kurd mà đến nay đã trả giá bằng hàng trăm sinh mạng ; ít nhất 160.000 người đã trốn khỏi nhà của họ. Những kẻ ủng hộ Nhà nước Hồi giáo, từng được người Kurd canh giữ, đã trốn thoát khỏi các trại tập trung. Không còn nơi nào khác để xoay sở, người Kurd đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ Bashar al-Assad, tên bạo chúa tắm máu của Syria, một kẻ thù của nước Mỹ.

Ông Trump vận động đưa quân đội về nước. Ông ta lập luận rằng nước Mỹ phải tự mình thoát khỏi những "cuộc chiến bất tận". Khi ông nói Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ có thể đối phó với tình trạng lộn xộn ở Syria, nhiều cử tri của ông sẽ đồng ý. Sau gần hai thập niên chiến tranh, họ đã mệt mỏi với việc Mỹ đóng vai cảnh sát thế giới. Một số đảng Dân chủ cũng muốn rút quân ra khỏi Trung Đông, bao gồm Elizabeth Warren, một ứng cử viên hàng đầu để thay thế ông Trump.

Tuy nhiên có thể hiểu được sự thất vọng, sự từ bỏ khu vực không suy nghĩ là sẽ bị tự đánh bại. Điều đó làm suy yếu uy tín của Mỹ trên toàn thế giới, điều đó có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ phải làm việc chăm chỉ hơn và chi tiêu nhiều hơn để có được phương hướng trên những vấn đề quan trọng đối với sự thịnh vượng và lối sống của người dân.

Việc ông Trump rời khỏi Syria gây thất bại trong cuộc kiểm tra lòng tin ở nhiều cấp độ. Một là sự nghiêm túc. Tổng thống dường như đã bỏ qua các báo cáo tóm tắt cảnh báo về hậu quả thảm khốc của khoảng trống quyền lực, được tạo ra bằng cách rút lực lượng ngăn chặn mạnh mẻ từ 1.000 người lính. Quyết định đột ngột khiến mọi người gần như ngạc nhiên, bao gồm cả các quan chức của chính ông. Người Kurd giật mình và kinh hoàng. Quân đội Anh thức dậy và phát hiện ra rằng những chiến hữu người Mỹ của họ đang sắp xếp hành lý. Không ai có thời gian chuẩn bị.

Chính sách cũng gây thất bại về lòng trung thành. Quân đội người Kurd ở Syria đã chiến đấu bên cạnh các lực lượng đặc nhiệm và sức mạnh không quân của Mỹ để nghiền nát ISIS của nhà nước hồi giáo. Có chừng 11.000 chiến binh người Kurd đã mất mạng; năm người Mỹ cũng bị thiệt mạng. Siêu cường đã hợp nhất việc thu thập thông tin tình báo vô song của mình với một đồng minh địa phương để đánh đuổi những kẻ khủng bố tồi tệ nhất thế giới, với chi phí khá khiêm tốn về máu và những thứ đáng quý khác.

Tệ nhất trong mọi thứ là, chính sách gây thất bại về chiến lược. Không chỉ vì sự hồi sinh tiềm năng của ISIS và tạo giá trị cho ông Assad. Mà còn bởi vì Iran, một kẻ thù cay đắng của nước Mỹ và là đồng minh của Assad, sẽ được hưởng lợi từ việc rút khỏi của Mỹ. Người Nga cũng vậy, họ đang chụp ảnh tự sướng trong các căn cứ bỏ hoang của Mỹ. Vladimir Putin, người ủng hộ Assad, đang tuyên bố sự bảo bọc của Mỹ là thứ bảo đảm trật tự ở Trung Đông, một vai trò mà Liên Xô đã mất trong những năm 1970. Để rút khỏi Syria một lực lượng nhỏ với chỉ một vài thương vong, Mỹ đã hành động vô ích tháo xích cho một cuộc xung đột xuyên biên giới mới, trao quyền cho kẻ thù và phản bội bạn bè.

Than ôi, sự nông cạn và bốc đồng đã trở thành đặc điểm nổi bật trong chính sách đối ngoại của ông Trump. Sau khi Iran tấn công một máy bay không người lái của Mỹ, ông ta đã chặn việc trả đũa vào phút cuối; sau khi Iran hoặc các tay súng ủy nhiệm của nó tấn công các cơ sở dầu mỏ của Saudi vào tháng trước, ông chỉ đứng nhìn. Như thể ngoại giao siêu cường là một phần mở rộng của chính trị trong nước, chịu sự chi phối của cùng một cách nói cường điệu và phô trương; Trump đã từ bỏ các hiệp ước được đàm phán một cách miệt mài, đưa ra các cuộc chiến tranh thương mại và ở những nơi như Venezuela và Bắc Triều Tiên, hứa hẹn những biến đổi dường như không bao giờ có kết quả. Ông Trump đưa ra quyết định quan trọng với một ý thích bất chợt, mà không suy nghĩ về khả năng thất bại hoặc đưa ra một chiến lược mạch lạc để ngăn chặn nó.

Ông Trump dường như nghĩ rằng ông có thể sử dụng đầu mối thương mại khổng lồ của Mỹ để thay thế cho quyền lực cứng. Các biện pháp trừng phạt kinh tế đã trở thành câu trả lời của ông cho mọi vấn đề - kể cả cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, khi lợi ích quan trọng đang bị đe dọa, các quốc gia dường như hiếm khi lùi lại. Giống như Nga vẫn chiếm Crimea, Nicolás Maduro vẫn điều hành Venezuela và Kim Jong Un vẫn có vũ khí hạt nhân, vậy nên Thổ Nhĩ Kỳ đã thề là sẽ chiến đấu ở Syria. Khi nền kinh tế Trung Quốc phát triển, các lệnh trừng phạt kinh tế cũng có thể là một tài sản lãng phí. Thậm chí ngày nay, bị Mỹ ép buộc phải cắt đứt quan hệ với Huawei, một gã khổng lồ viễn thông của Trung Quốc, nhiều quốc gia không muốn tuân thủ.

Cuộc tranh luận ở Syria cho thấy tất cả những điều này có thể gây hại cho nước Mỹ như thế nào. Ở châu Âu ngay cả trước khi xảy ra vụ tấn công, Thổ Nhĩ Kỳ đã bất hòa với NATO về việc mua tên lửa phòng không của Nga. Do cuộc xâm lược sẽ dẫn đến các lệnh trừng phạt và cấm vận vũ khí chống lại Thổ Nhĩ Kỳ, các vết nứt trong NATO sẽ chỉ ngày càng sâu sắc. Ông Putin có thể bị lôi cuốn vào việc thử thách cam kết của Mỹ trong việc bảo vệ các quốc gia Baltic, các đồng minh nhỏ bé của NATO ở biên giới Nga. Ở châu Á, Taliban sẽ tăng gấp đôi nỗ lực của họ, với lý do rằng nếu ông Trump có thể vứt bỏ người Kurd, ông cũng có thể vứt bỏ Afghanistan. Trung Quốc sẽ lưu ý, chờ đến thời của mình và kiên quyết nhấn mạnh các yêu sách lãnh thổ của nó đối với các nước láng giềng. Đài Loan, một nền dân chủ đáng ngưỡng mộ, thiếu an toàn. Trên khắp thế giới, các đồng minh của Mỹ - điều mà Mỹ vẫn còn có nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào trong lịch sử - họ sẽ có nhiều lý do hơn để tự vũ trang, có thể thúc đẩy các cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực. Có thể Hàn Quốc hay Ả Rập Saudi, sợ bị bỏ rơi, sẽ bị cám dỗ mua vũ khí hạt nhân để tự bảo vệ mình khỏi Triều Tiên hay Iran ?

Kết hợp lại với nhau, những mối quan tâm này thể hiện việc làm sáng tỏ trật tự mà Mỹ đã nỗ lực xây dựng và duy trì trong nhiều thập niên kể từ chiến tranh thế giới thứ hai, và từ đó nó mang lại lợi ích theo vô số cách. Nếu rút lui, Mỹ vẫn sẽ phải đầu tư vào vũ khí và binh lính để bảo vệ người dân và các công ty của mình - và không có quá nhiều sự hỗ trợ từ các đồng minh. Quan trọng hơn, sự nghi ngờ, một khi chiếm lĩnh, thì không thể giới hạn trong các vấn đề quân sự. Các quốc gia khác sẽ thiếu nhiệt tình đi đến các thỏa thuận thương mại dài hạn với Mỹ. Họ sẽ ngần ngại tham gia trong việc chống lại các hoạt động gián điệp công nghiệp của Trung Quốc hoặc phá vỡ quy tắc gây tổn hại cho Hoa Kỳ. Quan trọng nhất, nước Mỹ sẽ làm suy yếu các giá trị của chính nó. Nhân quyền, dân chủ, khả tín và giao dịch công bằng, tuy nhiên, điều được tôn vinh một cách chắp vá, là vũ khí mạnh nhất của nước Mỹ. Nếu Trung Quốc và Nga có cách của họ, có thể sẽ được cho là đúng. Đối với phương Tây, đó sẽ là một thế giới thù địch sâu sắc.