Điều gì xảy ra tiếp theo ở Syria sau cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ.
IAN BREMMER , 11 THÁNG 10 NĂM 2019. Theo Eurasia Group
Trần H Sa lược dịch.
Đầu tuần này, Tổng thống Donald Trump tuyên bố rằng Hoa Kỳ sẽ rút một số ít lính Mỹ dọc biên giới ở đông bắc Syria, dọn đường cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tiến hành cuộc tấn công chống lại lực lượng người Kurd trong khu vực. Theo báo cáo, Trump đã không hỏi ý kiến bộ Ngoại giao hoặc Bộ Quốc phòng trước khi đưa ra quyết định.
Các chiến binh người Kurd là đồng minh mạnh nhất của Hoa Kỳ chống lại ISIS ở Syria, nhưng Ankara coi họ là liên minh với các nhóm người Kurd hoạt động bên trong Thổ Nhĩ Kỳ. Thổ Nhĩ Kỳ đã cố gắng đưa Hoa Kỳ rời khỏi đông bắc Syria (giáp biên Thổ Nhĩ Kỳ) trong nhiều tháng; cuối cùng họ đã thành công trong tuần này, và đã không lãng phí thời gian để phát động cuộc tấn công của họ.
Tại sao nó quan trọng:
Khi nói đến Syria, luôn luôn hữu ích để giải thích ai đang chiến đấu với ai, và vì lý do gì. Nói một cách dí dỏm, đây là một (rất nhiều) tỷ số đơn giản về những gì đang diễn ra ở Syria vào tháng 10 năm 2019.
Nhà lãnh đạo độc tài Syria, Bashar Assad đã chiến thắng trong cuộc nội chiến ở Syria, khi các lực lượng của ông đã chiếm lại phần lớn đất đai của Syria. Giờ đây, ông ta trở lại Damascus - một kỳ tích chỉ hoàn thành với sự hậu thuẫn của Nga và Iran - cả hai đều đang tìm cách sử dụng Syria để mở rộng ảnh hưởng của họ trong khu vực. Thổ Nhĩ Kỳ không phải là người hâm mộ Assad bằng bất cứ cách nào, nhưng kẻ thù lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc nội chiến ở Syria là người Kurd, những người mà Thổ Nhĩ Kỳ lo lắng sẽ sử dụng lãnh thổ mà họ chiếm được để thành lập một quốc gia độc lập của người Kurd, điều mà từ lâu là giấc mơ của 25 đến 35 triệu người Kurd trong khu vực, khoảng 15 triệu người trong số đó cư trú ở Thổ Nhĩ Kỳ. Hoa Kỳ (cùng với một liên minh các nước phương Tây rộng lớn hơn ) đã tham gia vào Syria dưới thời Barack Obama để chiến đấu chống lại ISIS - những kẻ thuộc "nhà nước Hồi giáo" trải dài trên lãnh thổ ở cả Iraq và Syria - nhưng luôn cảnh giác về việc đưa quá nhiều binh sĩ của họ vào trận địa, buộc họ phải làm việc với bất cứ ai phù hợp nhất với nhiệm vụ đó, mà không phải là nhà độc tài tàn bạo (Assad) hoặc kẻ thù lâu năm của Hoa Kỳ (Nga / Iran). Điều phù hợp đó là lực lượng phiến quân người Kurd.
Ngày nay, ISIS đã mất gần như toàn bộ vùng đất mà nó kiểm soát lúc ở đỉnh cao quyền lực. Nhưng điều đó không có nghĩa là nó đã bị đánh bại 100%, mặc dù Trump vẫn cho rằng nó đã bại . Gần 10.000 chiến binh ISIS từ Iraq và Syria đang bị giam giữ trong các nhà tù của Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd lãnh đạo, và có tới 2.000 chiến binh ISIS của nước ngoài.
Trump cảm thấy rằng bây giờ ISIS không còn là mối đe dọa ngay lập tức, ông ta có thể bắt đầu rút quân đội Hoa Kỳ khỏi đất nước và thực hiện tốt một trong những lời hứa trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của mình là sẽ đưa quân đội Mỹ về nước. Nhưng điều đó cũng có nghĩa là cho phép Thổ Nhĩ Kỳ xâm nhập và tiến hành một cuộc tấn công chống lại một nhóm người mà cho đến tuần trước vẫn là đồng minh của Hoa Kỳ. Đó là một động thái gây tranh cãi - khi Trump cố gắng rút quân đội Hoa Kỳ khỏi Syria vào năm ngoái, nó đã khiến Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis từ chức. Nhưng Trump bây giờ đang tuyệt vọng trước các chiến thắng chính trị khi mà các phiên điều trần luận tội lộ ra. Các phản ứng dữ dội ở Hoa Kỳ đã xảy ra nhanh chóng, và xảy ra ở lưỡng đảng một cách bất thường.
Có ba mối quan tâm chính mà cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều chia sẻ đối với động thái này. Trước tiên là quyết định này đặt ra cách Mỹ đối xử với các đồng minh của mình; nếu đây là cách mà người Kurd được đền ơn vì là đối tác trung thành với Mỹ, thì ai sẽ sẵn sàng đăng ký làm việc với người Mỹ trong tương lai ? Điều quan tâm thứ hai, và ngay lập tức nhất, là những gì sẽ xảy ra với những chiến binh ISIS đang bị giam giữ trong các nhà tù do người Kurd kiểm soát - bởi vì người Kurd sẽ bận bịu chiến đấu chống lại cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ, điều đáng lo ngại là những chiến binh ISIS bị bỏ tù sẽ có thời gian thoát ra dễ dàng hơn, và có khả năng hồi sinh một mạng lưới ISIS vốn đang trút hơi thở cuối cùng. Thứ ba là việc rút quân đội Hoa Kỳ ở phía đông bắc Syria cuối cùng sẽ nhường chỗ cho việc rút hết phần còn lại của quân đội Hoa Kỳ khỏi đất nước (khoảng 1.000 người trong số họ đã được để lại), cho phép Nga hoặc Iran có nhiều ảnh hưởng hơn, và cuối cùng dẫn đến một nước Mỹ có ít lực lượng ở Trung Đông và có nhiều kẻ thù hơn.
Điều gì xảy ra tiếp theo:
Thổ Nhĩ Kỳ không phí thời gian để phát động cuộc tấn công của mình. Khi giao dịch với một nhà lãnh đạo thế giới đồng bóng như Trump, bạn phải di chuyển nhanh chóng - chỉ vì bạn có một thỏa thuận với ông ta vào Chủ nhật không có nghĩa là nó sẽ tồn tại cho đến thứ Sáu, đặc biệt là những hậu quả chính trị trong nước của những quyết định đó bắt đầu nổi lên . Kể từ khi ông Trump tuyên bố hành động này, ông đã bận rộn tweet, trong đó bao gồm các đe dọa đối với Thổ Nhĩ Kỳ để duy trì một giới hạn, một dấu hiệu rõ ràng rằng ông ấy đang cảm thấy sức nóng chính trị trong nước dội lại. Nhưng tại thời điểm này, sự thật trên mặt đất đã tiến triển quá nhiều trước việc ông ta quay lại. Quốc hội sẽ cố gắng áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ để chặn lại tiến trình của họ, nhưng không thể tạo ra được sự khác biệt.
Đối với Erdogan, chiến dịch quân sự này là cơ hội để anh ta nâng tỷ lệ tán thành trong nước khi anh ta theo đuổi người Kurd, một kẻ thù đáng tin cậy đối với các chính trị gia Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng không có nhiều chiến lược dài hạn đằng sau động thái rủi ro này - ông ta có thể bị mắc kẹt ở đó trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, thất thoát tiền bạc và tài nguyên quân sự. Và tất cả những điều này giả định rằng ISIS không được hồi sinh, sự kiện mà giờ đây Mỹ sẽ bắt Thổ Nhĩ Kỳ chịu trách nhiệm - chỉ trong tuần này, Nhà Trắng đã đưa ra một tuyên bố nói rằng "Thổ Nhĩ Kỳ bây giờ sẽ chịu trách nhiệm đối với tất cả chiến binh ISIS trong khu vực bị bắt trong hai năm qua, sau khi Hoa Kỳ xóa sổ lãnh thổ 'nhà nước Hồi giáo'.
Mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ di chuyển vào phía đông bắc Syria không chỉ để hành động với người Kurd. Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang nắm giữ khoảng 3,6 triệu người tị nạn Syria (và được EU trả 6,7 tỷ đô la để làm như vậy), nhưng việc lưu trú của họ ngày càng không được chào đón, đặc biệt là khi nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ đang gặp khó khăn. Erdogan đã hứa sẽ di dời ít nhất một triệu người tị nạn Syria qua biên giới với cuộc tấn công, nhưng điều đó không thực tế lắm - Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không thể chiếm đủ đất được, rất ít người tị nạn thực sự muốn quay trở lại vùng chiến sự đang hoạt động, và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải đối mặt với những phản ứng dữ dội của quốc tế, nếu nó bắt đầu di dời những người tị nạn Syria, chống lại ý chí của họ.
Đối với người Kurd, họ đã bắt đầu yêu cầu sự giúp đở của các đồng minh tiềm năng khác. Chiến đấu với ISIS không còn là ưu tiên của họ nữa - mà là sự sống còn, và họ biết rằng họ không thể đẩy lùi Thổ Nhĩ Kỳ mà không có sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ, và do đó họ sẽ chọn nơi chốn của họ trong việc đánh nhau với Thổ Nhĩ Kỳ. Cuối cùng, họ đã bắt đầu tìm đến Moscow để Nga có thể môi giới bất kỳ loại thỏa thuận ngắn hạn nào với Assad. Assad cảnh giác với Thổ Nhĩ Kỳ đang di chuyển vào lãnh thổ Syria, điều mà anh ta không muốn, và Moscow cũng không muốn Thổ Nhĩ Kỳ quá thành công vì sợ rằng nó dẫn đến một cuộc đối đầu quân sự kéo dài, gây nguy hiểm cho các cuộc đàm phán hòa bình mà Moscow đang cố gắng làm môi giới. Nhưng bất kỳ thỏa thuận nào giữa người Kurd, Assad và Moscow sẽ chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, vì Assad và Moscow muốn lãnh thổ đó cuối cùng dành cho Syria, và người Kurd vẫn muốn có quê hương của riêng họ.
Một quan niệm sai lầm lớn :
Hoa Kỳ đã bắt đầu cuộc diễn hành ra khỏi vùng đông bắc Syria không thể tha thứ được. Có ba tình huống có thể kéo Mỹ trở lại khu vực. Thứ nhất, nếu cuộc chiến giữa người Thổ Nhĩ Kỳ và người Kurd vượt khỏi tầm kiểm soát, dẫn đến thương vong đáng kể cho người Kurd, điều đó buộc Mỹ phải quay lại. Thứ hai là nếu có bất kỳ thương vong nào của người Mỹ trong số các lực lượng còn lại trên mặt đất ở Syria. Và thứ ba là nếu cuộc chiến ở đó kéo dài trong nhiều tháng và dư luận Hoa Kỳ tỏ ra phù hợp với sự phẫn nộ của quốc hội hiện nay.
Tất cả những điều đó là để nói rằng - Erdogan phải bước đi cẩn thận, nhưng không cẩn thận đến mức phải mất nhiều tháng hoặc nhiều năm để giải quyết. Đó là một cây kim tốt để xâu chuỗi.
Một điều để nói về nó trong một bữa tiệc tối :
Trump có thể làm điều này để ghi một chiến thắng với cơ sở chính trị của mình khi luận tội lờ mờ hiện ra…. nhưng trong quá trình làm phiền một nhóm người - những người Cộng hòa ở quốc hội - ông ta không cần rời khỏi văn phòng. Nếu động thái này thực sự nổ tung vào sĩ diện của ông ấy - nếu có sự gia tăng về thương vong của người Mỹ hoặc ISIS đột nhiên hồi sinh lại - thì điều đó có thể đủ để khiến một số thượng nghị sĩ Cọng hoà tấn công ông ta.
Đây là vấn đề với tất cả các chiến thuật ngắn hạn và không có chiến lược dài hạn.
Một điều cần tránh nói :
Lực lượng Dân chủ Syria, do người Kurd lãnh đạo, đã gọi động thái của Washington là "một cú đâm sau lưng". Vì những gì Hoa Kỳ thực sự cần ngay bây giờ là một nhóm người Trung Đông khác, được vũ trang mạnh mẽ, miệt mài làm phiền họ trong chiến tranh.
.
Ian Bremmer là chủ tịch và người sáng lập Eurasia Group, công ty tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị toàn cầu hàng đầu. Ông cũng là chủ tịch và người sáng lập của GZERO Media, một công ty thuộc Tập đoàn Eurasia chuyên giúp đỡ một lượng lớn khán giả toàn cầu có thể hiểu biết về thế giới không có lãnh đạo ngày nay .
