Năm 2020, nhìn về phía trước: Trung Quốc sẽ là chiếc bao cát ăn đấm trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.
Donald Trump và đối thủ của đảng Dân chủ có thể cạnh tranh để xem ai cứng rắn hơn với Bắc Kinh.
Pei Minxin…NGÀY 01 THÁNG 1 NĂM 2020 …Theo Nikkei Asia Review
Trần H Sa lược dịch.
Cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và Mỹ, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, đã leo thang đáng kể vào năm 2019, không chỉ bao gồm thương mại mà còn có cả công nghệ và Hồng Kông. Với cuộc bầu cử tổng thống ở Mỹ đang lởn vỡn, câu hỏi rõ ràng là liệu cuộc thi giữa Donald Trump và ứng cử viên Dân chủ thách đấu của ông ấy, có sẽ làm trầm trọng thêm mối quan hệ bất lợi này hay không.
Đúng như thế, các vấn đề chi phối chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2020 sẽ là các vấn đề trong nước, như chăm sóc sức khỏe, thuế, việc làm và nhập cư. Cuộc đua sẽ được quyết định bởi cả hai mặt giá trị của các chính sách và sự hấp dẫn của các ứng cử viên, dựa trên sự kỳ quặc của hệ thống bầu cử Mỹ, điều mà đã ủng hộ Trump.
Tuy nhiên, khi chính sách đối ngoại được nêu ra trong chiến dịch, Trung Quốc sẽ là một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất mà Trump và ứng cử viên Dân chủ sẽ cố gắng đưa ra các quan điểm khác biệt. Vấn đề đối với Bắc Kinh không phải là liệu các ứng cử viên có sẽ đưa ra những lựa chọn rõ ràng hay không, mà là liệu họ có sẽ cạnh tranh với nhau để cứng rắn hơn với Trung Quốc hay không.
Đứng đầu cuộc tranh luận về Trung Quốc sẽ là thương mại. Mặc dù Bắc Kinh và Washington đã đạt được thỏa thuận tạm thời khiêm tốn để giảm leo thang chiến tranh thương mại, những căng thẳng trong cấu trúc thương mại, như thâm hụt song phương lớn, tiếp cận thị trường Trung Quốc và tranh chấp về vi phạm sở hữu trí tuệ và chính sách công nghiệp của Trung Quốc, vẫn sẽ tiếp tục mưng mủ.
Người ta không thể ngăn cản các tranh chấp mới trong việc hoàn thành các điều khoản của thỏa thuận, đặc biệt là cam kết của Trung Quốc về việc mua số lượng lớn các sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ. Đánh giá hàng quý về hiệu suất của Trung Quốc trong việc thực hiện thỏa thuận, mang lại nhiều cơ hội để cho Trump tái thống trị cuộc chiến thương mại nếu ông tin rằng làm như vậy sẽ thúc đẩy cơ hội tái đắc cử của ông ta.
Ngay cả khi ông Trump tiếp tục đạt được thành tích đối đầu với Trung Quốc và nhận được cam kết của Bắc Kinh về việc mở cửa thị trường cho các sản phẩm và dịch vụ của Mỹ, Trump sẽ duy trì hình ảnh cứng rắn của mình bằng cách tuân thủ chính sách cứng rắn đối với Trung Quốc.
Để xoa dịu những con diều hâu ở Washington, Trump có thể tiếp tục hạn chế quyền tiếp cận của Trung Quốc vào các công nghệ của Mỹ và thắt chặt các quy định đối với các khoản đầu tư tài chính của Trung Quốc và thắt chặt sự giám sát nhắm vào các công ty Trung Quốc niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán Mỹ.
Thỏa thuận tạm thời khiêm tốn mà Trump đã đạt được với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nếu có bất trắc, sẽ cung cấp một mục tiêu ngon ngọt cho đảng Dân chủ. Họ sẽ tố cáo Trump vì đã phát động một cuộc chiến thương mại gây tổn hại cho nền kinh tế Mỹ nhưng không mang lại kết quả có ý nghĩa. Đồng thời, đảng Dân chủ sẽ tấn công ông ta vì không đủ kiên quyết với Trung Quốc.
Cụ thể, họ sẽ chỉ ra sự thiếu hỗ trợ của Trump dành cho các lực lượng dân chủ ở Hồng Kông và sự im lặng của ông đối với việc tống giam hàng loạt người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
Trong môi trường này, cả hai đảng đều có động cơ để hỗ trợ những chiến thuật đối đầu nhiều hơn. Lờ mờ trên đường chân trời là ba vấn đề đặc biệt quan tâm đối với Bắc Kinh: Hồng Kông, Tân Cương và Đài Loan.
Với việc thông qua Đạo luật Nhân quyền và Dân chủ Hồng Kông năm 2019, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ được yêu cầu cung cấp báo cáo thường niên về tình hình tại Hồng Kông vào năm 2020. Nếu Trung Quốc tiến lên với kế hoạch được công bố gần đây nhằm thắt chặt sự kìm kẹp đối với thành phố, Bộ trưởng Ngoại giao Mike Pompeo, một chính trị gia diều hâu với Trung Quốc bị chửi rủa ở Bắc Kinh, có thể khó chứng nhận rằng Hồng Kông giữ được quyền tự chủ, đủ để được coi là một thực thể riêng biệt với Trung Quốc.
Đối với Tân Cương, Đạo luật Chính sách Nhân quyền của người Duy Ngô Nhĩ hiện đang được Quốc hội tiến hành thông qua và dự kiến sẽ thông qua vào năm 2020. Nó đề xuất các biện pháp trừng phạt đối với các nhà lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc tại Tân Cương, bao gồm cả người đứng đầu đảng, vì vi phạm nhân quyền; sẽ gây ra hậu quả mạnh mẽ và phản ứng thù địch từ Bắc Kinh.
Cơn ác mộng tồi tệ nhất đối với Bắc Kinh vào năm 2020 sẽ là Đài Loan. Với việc Tổng thống Tsai Ing-wen của Đảng Tiến bộ Dân chủ ủng hộ độc lập đã sẵn sàng giành chiến thắng trong tháng giêng, Bắc Kinh sẽ bị giáng một đòn nhục nhã.
Nhưng Washington có thể bồi thêm thương tích qua sự xúc phạm bằng cách đi trước với một số chính sách được phê duyệt gần đây trong Đạo luật ủy quyền quốc phòng năm 2020. Trong số những điều khác, đạo luật kêu gọi thành lập lực lượng an ninh mạng chung Mỹ-Đài Loan, trao đổi các chuyến thăm của các quan chức quân sự cấp cao và thậm chí là các cuộc tập trận bắn đạn thật.
Những biện pháp này, nếu được thực hiện vào năm tới, sẽ gây phẫn nộ cho Bắc Kinh, mà qua đó họ sẽ coi chúng là rõ ràng khuyến khích các lực lượng ủng hộ độc lập ở Đài Loan và vi phạm các điều khoản của thỏa thuận Trung-Mỹ năm 1979 nhằm bình thường hóa quan hệ ngoại giao.
Vào năm 2020, những sự phát triển có khả năng này sẽ đặt ra một thử nghiệm nghiêm trọng đối với khả năng của Xi để giữ cho sự cạnh tranh Trung-Mỹ không vượt khỏi tầm kiểm soát. Sự kết hợp của các lời lẻ hùng biện quá nóng trong năm bầu cử , căng thẳng tiếp tục trên một loạt các vấn đề và các hành động được Quốc hội ủy nhiệm, sẽ thúc đẩy một phản ứng dân tộc chủ nghĩa cả trong đảng và giữa những người bình thường. Áp lực để Xi là người phản ứng đầu tiên sẽ tăng lên.
Cho đến thời điểm này, Xi dường như đã có thể kiềm chế những kẻ kiên định lập trường của chính Xi. Mặc dù Bắc Kinh đã áp dụng biện pháp bao biện chống Mỹ thường xuyên, nhưng họ đã đủ thận trọng để tránh những leo thang không cần thiết, và có khả năng gây ra thảm họa sẽ dẫn đến sự sụp đổ hoàn toàn của quan hệ song phương. Nhưng khả năng tiếp tục được như vậy của Xi sẽ được thử nghiệm vào năm 2020.
