Putin chuyển sang nâng cao vai trò của Nga sau cái chết của Suleimani.
Điện Kremlin nắm lấy cơ hội gây thiệt hại thêm nửa cho uy tín của Mỹ ở Trung Đông là điều không có gì lạ.
REID STANDISH , AMY MACKINNON | NGÀY 8 THÁNG 1 NĂM 2020… Theo Foreign Policy
Trần H Sa lược dịch.
Kể từ khi đóng vai trò can thiệp chủ chốt vào cuộc nội chiến ở Syria năm 2015, Nga đã tìm cách trở thành một người chơi quan trọng ở Trung Đông, tự coi mình là một nhà môi giới hiếm hoi có mối quan hệ tốt với tất cả các thế lực thù địch trong khu vực.
Bây giờ Moscow có một cơ hội mới để củng cố danh tiếng đó. Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ tìm cách tăng cường vị thế của đất nước mình ở Trung Đông, sau quyết định của chính quyền Trump ám sát nhà lãnh đạo quân sự Iran Qassem Suleimani hồi tuần trước và cuộc tấn công tên lửa của Iran vào căn cứ không quân của Mỹ ở Iraq vào hôm thứ Ba, những sự kiện đã làm rung chuyển Trung Đông và đẩy Iran với Hoa Kỳ đến bên bờ vực chiến tranh. Tình hình leo thang làm tăng đáng kể giải thưởng cho tính toán của Moscow trong khu vực, nhưng nó cũng mang đến cho Putin những cơ hội mới để đạt được hai mục tiêu lâu dài của ông ta : làm giảm uy tín của Mỹ và mở rộng dấu chân của Nga trên khắp Trung Đông.
"Putin coi việc đẩy lùi chống lại chủ nghĩa đơn phương của Mỹ là một nhiệm vụ cá nhân và ông ta cực kỳ cơ hội. Do đó, ông ta sẽ tìm cách tận dụng mọi cơ hội có thể để sử dụng vụ ám sát Suleimani và bất kỳ sự bất ổn nào sau đó, để làm mất danh tiếng của Washington trong khu vực", Andrea Kendall-Taylor, một thành viên cao cấp tại nhóm tư vấn Trung tâm An ninh Mỹ mới, trước đây từng là phó giám đốc tình báo quốc gia về Nga và Á - Âu tại Hội đồng tình báo quốc gia, phát biểu.
Vụ giết người đã gây ra một loạt các hoạt động ngoại giao từ Moscow. Trong những cuộc gọi điện thoại với các đối tác Mỹ, Iran, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã lên án vụ giết người và coi đó là một sự vi phạm thô bạo đối với luật pháp quốc tế. Hôm thứ ba, ông Putin đã có chuyến thăm ngẫu hứng tới Damascus để gặp Tổng thống Syria Bashar al-Assad và cũng cố sự bảo trợ của Moscow.
"Điều cuối cùng mà ông Putin muốn là phải chọn một bên ở Trung Đông", Anna Borshchevskaya, một thành viên cao cấp tại Chính sách Cận Đông của Viện Washington, một nhóm tư vấn có trụ sở tại Washington, phát biểu. "Quân bài tốt nhất của ông ấy là một vai trò trung gian hòa giải và hiện nay tôi nghi ngờ họ đang ở chế độ chờ xem. Nếu Nga làm một việc gì đó quan trọng, đó sẽ là về mặt ngoại giao".
Hôm thứ Tư, ông Putin đã tới Istanbul để gặp Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nhằm thảo luận về căng thẳng leo thang ở Trung Đông. Mặc dù không phải luôn luôn để mắt đến tương lai của khu vực, Erdogan và Putin đã tìm cách cắt giảm các thỏa thuận trong quá khứ, chẳng hạn như khi cả hai nhà lãnh đạo đồng ý cắt nhỏ một cách hiệu quả vùng đông bắc Syria vào năm ngoái sau khi chính quyền Trump rút quân bất ngờ. Vào thứ Bảy, ông Putin sẽ chào đón Thủ tướng Đức Angela Merkel tới Moscow để thảo luận về cuộc khủng hoảng. Cả Nga và Đức đều nằm trong số các quốc gia đã tìm cách thúc đẩy thỏa thuận hạt nhân Iran sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018.
Việc sát hại thủ lĩnh Lực lượng Quds Suleimani trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ tại sân bay Baghdad vào ngày 3 tháng 1 có thể sẽ nhấn mạnh khả năng của Moscow trở thành bạn với tất cả các tay chơi chủ chốt trong khu vực. Nga và Iran đã phát triển mối quan hệ sâu sắc trong những năm gần đây, làm việc cùng nhau ở Syria để làm nghiêng cán cân quyền lực có lợi cho chế độ Assad. Bất chấp lợi ích chung của họ, Moscow đồng thời theo đuổi mối quan hệ sâu sắc hơn với Israel và Ả Rập Saudi, những kẻ thù của Tehran, cũng như với những người chơi khác khắp khu vực.
"Moscow đang cố gắng đóng vai trò như là một người chơi đáng tin cậy và ổn định ở Trung Đông và điều này chắc chắn sẽ giúp ích cho họ", Julia Sveshnikova, một chuyên gia và là nhà tư vấn Trung Đông tại Trung tâm Pir, một nhóm tư vấn của Moscow, cho biết. "Tuy nhiên, Moscow cũng rất quan tâm đến tình trạng này và sẽ tìm cách đứng ngoài cuộc xung đột càng nhiều càng tốt".
Quyết định của chính quyền Trump ám sát một quan chức cấp cao khiến nhiều quốc gia trên thế giới bất ngờ và làm giảm uy tín của Mỹ ở Trung Đông, một hành động mở mà Moscow sẽ tìm cách tận dụng. Điện Kremlin từ lâu đã được chứng minh là tay lão luyện trong việc khai thác các cuộc khủng hoảng trên khắp thế giới để thúc đẩy các mục tiêu chiến lược của họ, từ Ukraine đến Bắc Phi đến Syria.
Washington đã phạt Nga bằng các biện pháp trừng phạt do sự can thiệp vào miền đông Ukraine và sáp nhập Crimea của Nga, nhưng Kremlin từ lâu đã chỉ ra các cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan là bằng chứng cho thái độ đạo đức giả của Mỹ và có thể sẽ sử dụng vụ giết chết Suleimani và lời kêu gọi của Trump nhắm vào các địa điểm văn hóa của Iran như là một bằng chứng nữa về tính chất "chân sau đá chân trước" của Hoa Kỳ, trong khi tiếp tục đại diện như là một nhà môi giới quyền lực trong khu vực.
Trong khi nhiều đồng minh khu vực của Hoa Kỳ, ở chổ riêng tư có thể hoan nghênh cái chết của Suleimani, nhiều người cũng lo ngại rằng họ có thể phải gánh chịu sự trả đũa của Iran . Những nỗi sợ hãi đó có thể đã được xoa dịu đôi chút khi Iran đáp trả việc giết chết vị tướng của họ bằng cách bắn hàng chục tên lửa vào quân đội Mỹ và lực lượng liên minh ở Iraq. Các báo cáo ban đầu cho thấy không có thương vong về phia Hoa Kỳ và cả hai bên đều có dấu hiệu cho thấy họ muốn làm dịu tình hình. Các đồng minh của Hoa Kỳ trong khu vực có thể thở phào nhẹ nhõm, nhưng nếu họ kết luận rằng Washington đã để họ không được bảo vệ trước sự trả đũa của Iran, điều đó có thể khuyến khích một trục quay về phía Moscow để hòa giải trong tương lai.
