Quà tặng của Trump cho Trung Quốc.
Nếu bất cứ ai đang ăn mừng quyết định của Donald Trump giết Tướng Qassem Suleimani của Iran, thì đó là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Rốt cuộc, căng thẳng leo thang với Iran sẽ khiến Mỹ mất tập trung khỏi sự cạnh tranh với Trung Quốc, giống như vụ tấn công 11/9 đã diễn ra cách đây một thế hệ.
PEI MINXIN…Ngày 8 tháng 1 năm 2020 …Theo Project Syndicate
Trần H Sa lược dịch
CLAREMONT, California . Quyết định của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, ra lệnh ám sát Qassem Suleimani, chỉ huy quân sự hùng mạnh nhất của Iran, đã làm dấy lên nỗi ám ảnh, dù vẫn còn xa vời, về cuộc chiến toàn diện giữa Hoa Kỳ và Cộng hòa Hồi giáo Iran. Chỉ có một người chiến thắng trong tình huống này : Trung Quốc.
Với sai lầm mới nhất của Trump, lịch sử có thể không lặp lại, nhưng nó chắc chắn tạo nên vần điệu. Khi George W. Bush bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống vào tháng 1 năm 2001, các cố vấn thuộc phái tân bảo thủ của ông đã xác định Trung Quốc là mối đe dọa lâu dài lớn nhất đối với Hoa Kỳ. Vì vậy, chính quyền của ông đã gán nhản cho Trung Quốc là một "đối thủ cạnh tranh chiến lược" và sắp đặt công việc để ngăn chặn đối thủ châu Á của Mỹ.
Vào tháng 4 năm 2001 - trong cùng tháng, một máy bay do thám của Hải quân Hoa Kỳ đã vô tình va chạm với một máy bay chiến đấu của Trung Quốc khi nó đang thực hiện nhiệm vụ giám sát thường xuyên trên Biển Đông - Hoa Kỳ tuyên bố bán gói vũ khí cho Đài Loan với các cuộc biểu tình của Trung Quốc. Quan hệ song phương đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm 1979.
Mọi thứ thay đổi vào ngày 11 tháng 9 năm 2001, khi Hoa Kỳ bị tấn công bởi vụ tấn công khủng bố độc nhất trong lịch sử. Chính quyền Bush trở nên bận tâm với việc trả thù al-Qaeda - một mục tiêu dẫn đến quyết định thảm khốc là xâm chiếm Iraq hai năm sau đó - đến nỗi Bush gần như quên mất bóng ma xa xôi của một siêu cường ở châu Á.
Chỉ ba tháng sau ngày 11 tháng 9, chính quyền Bush đã ký kết tán thành việc Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới , và nền kinh tế Trung Quốc chuyển sang tốc độ hoạt động cao. Năm 2000, sản lượng kinh tế của Trung Quốc ước khoảng 1,21 nghìn tỷ đô la - ít hơn 12% GDP của Mỹ. Vào cuối nhiệm kỳ thứ hai của Bush, năm 2008, GDP của Trung Quốc đã đạt 4,6 nghìn tỷ đô la - hơn 31% của Mỹ. Ngày nay, GDP của Trung Quốc đứng ở mức khoảng 65% của Hoa Kỳ .
Theo nghĩa này, Trung Quốc hàm ơn "điều kỳ diệu kinh tế của họ" từ vụ tấn công khủng bố 11/9 - hay chính xác hơn là, từ phản ứng thảm khốc của chính quyền Bush. Hai thập kỷ sau kể từ bây giờ, chúng ta cũng có thể nói như vậy về vụ ám sát Suleimani.
Giống như Bush, khi Trump vào Nhà Trắng, chính quyền của ông đã nhanh chóng tạo thương hiệu cho Trung Quốc, đối thủ địa chính trị hàng đầu của Mỹ và áp dụng chính sách đối đầu, được minh họa bằng cuộc chiến thương mại, mặc dù đã có "thỏa thuận giai đoạn 1", nhưng vẫn chưa được giải quyết. Trên thực tế, Trump đã làm sống dậy cuộc cạnh tranh siêu cường - tập trung chủ yếu vào việc kiềm chế Trung Quốc - như là nguyên tắc tổ chức trong chính sách đối ngoại của Mỹ.
Rồi, Trump giết Suleimani, và mọi ánh mắt đều hướng về Iran. Nếu cuộc xung đột tiếp tục leo thang - ngay cả khi nó không trở thành loại chiến tranh toàn diện - Mỹ rất có thể sẽ chuyển hướng các nguồn lực quan trọng để đối đầu với Cộng hòa Hồi giáo Iran, và, như sau ngày 11/ 9, đưa Trung Quốc sang một bên trong chính sách đối ngoại.
Đối với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, việc tận dụng sự thay đổi này sẽ đòi hỏi một phản ứng được hiệu chỉnh cẩn thận. Các sự kiện đang diễn ra ở Trung Đông mang đến cơ hội chiến lược đầy trêu ngươi cho Trung Quốc. Nhưng, như Xi có thể nhận ra, đặt cược tốt nhất của ông ta là tuyên bố ủng hộ Iran - và tiếp tục nhập khẩu dầu Iran một cách lén lút, bất chấp các lệnh trừng phạt của Mỹ - nhưng tránh kích động Trump, bằng cách cung cấp vũ khí cho người Iran.
Nhưng, ngay cả khi Trung Quốc hạn chế sự tham gia của mình, nó không thể hoàn toàn không được chú ý. Sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc - và mối quan tâm của Mỹ trong việc kiềm chế nó - sẽ góp phần vào những tính toán chiến lược của cả Mỹ và Iran trong cuộc xung đột của họ.
Iran đã tuyên bố một cách hiệu quả rằng thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Kế hoạch hành động toàn diện chung, đã chết, tuyên bố rằng chương trình hạt nhân của họ giờ đây "sẽ không có giới hạn trong sản xuất, bao gồm cả năng lực làm giàu uranium". Các nhà lãnh đạo của Iran tin rằng Hoa Kỳ sẽ tìm cách tránh phạm những sai lầm chiến lược giống như Bush, bao gồm việc đối đầu với Trung Quốc, họ có thể lựa chọn trả đũa táo bạo hơn.
Đối với Hoa Kỳ, nếu Washington có đầu óc tỉnh táo hơn chắc chắn sẽ ủng hộ một phản ứng cân nhắc đối với bất kỳ sự trả đũa nào của Iran, đặc biệt là tránh mất đi tầm nhìn về những thách thức của Trung Quốc. Nhưng những tính toán của Trump chủ yếu được thúc đẩy bởi mong muốn của ông ta là đưa ra hình ảnh "một con người không khoan nhượng" với các cử tri, trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 này (chính xác là những gì mà ông ấy đã cáo buộc người tiền nhiệm Barack Obama, lên kế hoạch vào năm 2011). Và ông ấy được bao quanh bởi những kẻ nịnh hót thiếu kinh nghiệm hơn nhiều, so với các cố vấn có trình độ.
Mười bảy năm trước, Bush đã tham gia vào một cuộc chiến tranh có lựa chọn ở Trung Đông, để rồi bên cạnh việc tiêu tốn một lượng lớn máu và kho báu của Hoa Kỳ, đã làm hỏng nỗ lực kiềm chế Trung Quốc. Trump vẫn có thể tránh phạm sai lầm tương tự. Nhưng với mỗi dòng tweet không mong muốn - ví dụ, đe dọa tấn công các địa điểm văn hóa Iran (một tội ác chiến tranh) nếu nước này trả đũa - cơ hội cho sự tỉnh táo chiến lược chiếm ưu thế dường như phát sinh nhỏ hơn, và hy vọng cho năm mới của Xi sẽ phát triển sáng sủa hơn.
_ Minxin Pei là Giáo sư Chính trị tại Claremont McKenna College và là thành viên cao cấp không thường trú tại Quỹ Marshall của Hoa Kỳ.
