Virus corona là căn bệnh của chế độ chuyên chế Trung Quốc.

Cuối cùng, khi các nhà lãnh đạo Trung Quốc tuyên bố chiến thắng chống lại sự bùng phát của virus corona mới và gây chết người, họ chắc chắn sẽ tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Nhưng sự thật thì ngược lại: một lần nửa, đảng phải chịu trách nhiệm cho tai họa này.

PEI MINXIN…Ngày 28 tháng 1 năm 2020. Theo Project Syndicate

Trần Hoàng Sa lược dịch.

CLAREMONT, CALIFORNIA - Sự bùng phát loại virus corona mới, bắt đầu ở thành phố Vũ Hán của Trung Quốc đã lây nhiễm cho hơn 4.000 người - chủ yếu ở Trung Quốc, và còn ở một số quốc gia khác, từ Thái Lan sang Pháp đến Hoa Kỳ - và đã giết chết hơn 100 người. Với lịch sử bùng phát dịch bệnh ở Trung Quốc - bao gồm hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS), sốt lợn châu Phi - và nhận thức rõ ràng của các quan chức về sự cần thiết phải tăng cường năng lực của họ để giải quyết các "rủi ro lớn", điều này đã xảy ra như thế nào?

Không có gì ngạc nhiên khi lịch sử đang lặp lại ở Trung Quốc. Để duy trì quyền lực của mình, Đảng Cộng sản Trung Quốc phải làm cho công chúng tin rằng mọi thứ đang diễn ra đúng theo kế hoạch. Điều đó có nghĩa là họ thực hiện các vụ bê bối và thiếu sót có hệ thống, qua đó có thể phản ánh sự lãnh đạo yếu kém của Đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC), thay vì làm những gì cần thiết để đáp ứng.

Sự bí mật bệnh hoạn này cản trở khả năng của chính quyền đối phó nhanh chóng với dịch bệnh. Dịch SARS năm 2002-2003 có thể được ngăn chặn sớm hơn nhiều, nếu các quan chức Trung Quốc, bao gồm cả bộ trưởng y tế, không cố tình che giấu thông tin đối với công chúng. Khi các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát bệnh thích hợp được thực hiện , SARS đã được kiểm soát trong vòng vài tháng.

Tuy nhiên, Trung Quốc dường như chưa học được bài học của mình. Mặc dù có sự khác biệt quan trọng giữa sự bùng phát dịch virus corona ngày nay và dịch SARS - bao gồm năng lực công nghệ lớn hơn nhiều để theo dõi bệnh - họ có thể có thói quen che đậy giống như của Đảng Cọng Sản Trung Quốc.

Đúng vậy, thoạt nhìn, chính phủ Trung Quốc dường như sẳn sàng giúp đở nhiều hơn trước sự bùng phát mới nhất. Nhưng, mặc dù trường hợp đầu tiên đã được báo cáo vào ngày 8 tháng 12, cho đến vài tuần sau đó ủy ban y tế thành phố Vũ Hán đã không đưa ra thông báo chính thức. Và, kể từ đó, các quan chức Vũ Hán đã hạ thấp mức độ nghiêm trọng của căn bệnh và cố tình tìm cách đàn áp việc đưa tin tức.

Thông báo đó cho thấy rằng không có bằng chứng nào cho thấy căn bệnh mới có thể lây truyền ở người, và tuyên bố rằng không có nhân viên y tế nào bị nhiễm bệnh. Ủy ban đã lặp lại những tuyên bố này vào ngày 5 tháng 1, mặc dù đã có 59 trường hợp được xác nhận trước đó. Ngay cả sau khi cái chết đầu tiên được báo cáo vào ngày 11 tháng 1, ủy ban vẫn tiếp tục khẳng định rằng không có bằng chứng nào cho thấy nó có thể lây truyền giữa người hoặc các nhân viên y tế đã bị ảnh hưởng.

Trong suốt thời kỳ quan trọng này, có rất ít tin tức về sự bùng phát. Các nhà kiểm duyệt Trung Quốc đã làm việc siêng năng để loại bỏ các khuyến nghị về sự bùng phát ra khỏi các lãnh vực công cộng, một việc làm mà ngày nay dễ dàng hơn nhiều so với thời đại dịch SARS, nhờ sự kiểm soát chặt chẽ hơn của chính phủ đối với Internet, truyền thông và xã hội dân sự. Cảnh sát đã quấy rối người dân với lý do đưa "tin đồn lan truyền" về căn bệnh này.

Theo một nghiên cứu , các tài liệu tham khảo về sự bùng phát trên WeChat - một ứng dụng nhắn tin, truyền thông xã hội và thanh toán di động nổi tiếng của Trung Quốc - đã tăng vọt trong khoảng thời gian từ ngày 30 tháng 12 đến ngày 4 tháng 1, vào khoảng thời gian mà lần đầu tiên ủy ban y tế thành phố Vũ Hán thừa nhận dịch bệnh. Nhưng những đề cập đến dịch bệnh sau đó giảm mạnh.

Các tài liệu tham khảo về virus corona mới, tăng nhẹ vào ngày 11 tháng 1, khi cái chết đầu tiên được báo cáo, nhưng sau đó nhanh chóng biến mất một lần nữa. Chỉ sau ngày 20 tháng 1 - theo sau báo cáo 136 trường hợp mới (đã chết) ở Vũ Hán, cũng như các trường hợp ở Bắc Kinh và Quảng Đông - chính phủ đã hạ giảm các nỗ lực kiểm duyệt của mình. Những đề cập đến virus corona bùng nổ.

Tuy nhiên, một lần nữa, những nỗ lực bảo vệ hình ảnh của chính phủ Trung Quốc lại tỏ ra tốn kém, bởi họ phải phá hoại những nỗ lực ngăn chặn ban đầu. Chính quyền đã chuyển sang sử dụng biện pháp đóng cửa, và chiến lược của họ giờ đây dường như cho thấy chính phủ đang mắc bệnh nghiêm trọng như thế nào, bằng cách áp dụng các biện pháp quyết liệt: lệnh cấm du lịch đối với Vũ Hán và các thành phố lân cận ở tỉnh Hồ Bắc, nơi có dân số 35 triệu người .

Tại thời điểm này, không rõ liệu các bước này có cần thiết hoặc hiệu quả hay không. Điều rõ ràng là sự xử lý sai lầm ban đầu của Trung Quốc về sự bùng phát virus corona có nghĩa là hàng ngàn người sẽ bị nhiễm bệnh, hàng trăm người có thể chết và nền kinh tế, vốn đã bị suy yếu do nợ nần và chiến tranh thương mại, sẽ bị ảnh hưởng.

Nhưng có lẽ phần bi thảm nhất của câu chuyện này là có rất ít lý do để hy vọng rằng lần sau sẽ khác. Sự tồn tại của nhà nước độc đảng phụ thuộc vào bí mật, đàn áp truyền thông và những kiềm chế đối với tự do dân sự. Vì vậy, ngay cả khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình yêu cầu chính phủ tăng cường khả năng xử lý các "rủi ro lớn", thì Trung Quốc sẽ tiếp tục làm suy yếu sự an toàn của chính họ - và sự an toàn của thế giới - để củng cố chính quyền của Đảng Cọng Sản Trung Quốc.

Cuối cùng, khi các nhà lãnh đạo Trung Quốc tuyên bố chiến thắng trước sự bùng nổ hiện tại, chắc chắn họ sẽ tin tưởng vào sự lãnh đạo của CPC. Nhưng sự thật thì ngược lại: một lần nửa, đảng phải chịu trách nhiệm cho tai họa này.

_ Minxin Pei là Giáo sư Quản trị học tại Claremont McKenna College và là thành viên cao cấp không thường trú tại Quỹ Marshall của Hoa Kỳ.