Có phải mối quan hệ của Trung Quốc với WHO làm chậm quyết định tuyên bố khẩn cấp ?
Bắc Kinh đã đóng góp tiền bạc và giới lãnh đạo cho cơ quan LHQ.
RINTARO HOSOKAWA và TSUKASA HADANO, NGÀY 01 THÁNG 2 NĂM 2020. Theo Nikkei Asia
Trần H Sa lược dịch.
GENEVA / BEIJING - Một ngày sau khi Tổ chức Y tế Thế giới tuyên bố coronavirus chủng mới là một trường hợp khẩn cấp cho sức khỏe toàn cầu, một số người đặt câu hỏi liệu mối quan hệ của chính phủ Trung Quốc với cơ quan Liên Hợp Quốc có thể góp phần vào thời gian đưa ra quyết định hay không.
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus đã dành nhiều lời khen ngợi cho Trung Quốc trong cuộc họp báo hôm thứ Năm (30/01/2020 ) tại Geneva khi thông báo về tình trạng khẩn cấp.
"Chính phủ Trung Quốc được chúc mừng vì những biện pháp phi thường mà họ đã thực hiện để ngăn chặn sự bùng phát", Tedros nói.
"Tốc độ Trung Quốc phát hiện ổ dịch, phân lập virus, giải trình tự bộ gen và chia sẻ nó với WHO và thế giới là rất ấn tượng và không thể nói nên lời", ông nói, và lưu ý rằng Trung Quốc đang thiết lập "một tiêu chuẩn mới" để phản ứng đối với sự bùng phát .
Nhưng một nguồn tin ngoại giao ở Geneva ngay sau đó đơn giản gọi tuyên bố của WHO là "quá muộn".
WHO đã quyết định chống lại việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu tại cuộc họp ngày 23 tháng 1, khi Tedros nói rằng không có bằng chứng lây truyền từ người sang người bên ngoài Trung Quốc. Số lượng bệnh nhân đã tăng hơn 10 lần trên toàn thế giới, vượt quá 9.000 trong tuần theo sau đó.
Trong đại dịch hội chứng hô hấp cấp tính nặng 2002 - 2003, hay SARS, chính phủ Trung Quốc đã bị chỉ trích nặng nề vì che giấu thông tin. Bắc Kinh đã nhấn mạnh vào việc hợp tác với cộng đồng quốc tế ở lần này.
Nhưng nó cũng cho phép hàng triệu công dân đi du lịch nước ngoài trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, ngay cả sau khi dịch bệnh ở Vũ Hán đã được biết đến. Những du khách này cuối cùng đã trở thành người mang coronavirus đến nhiều quốc gia.
Các câu chuyện trong các hành lang ngoại giao cho rằng, vai trò của Trung Quốc trong nền kinh tế toàn cầu và chính WHO có thể đã đóng một yếu tố trong sự chậm trễ của cơ quan LHQ trong việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Một tuyên bố khẩn cấp chắc chắn sẽ siết chặt các chuỗi du lịch và xuất nhập khẩu của Trung Quốc, khiến Chủ tịch Tập Cận Bình và đội ngũ lãnh đạo của ông gia tăng công khai sự bất mãn.
Khi Tedros gặp Xi tại Bắc Kinh hôm thứ ba, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã giải thích cách thức nước này công bố thông tin về dịch bệnh một cách kịp thời, cởi mở và có trách nhiệm và tăng cường hợp tác với cộng đồng quốc tế, Tân Hoa Xã đưa tin. Xi nói với Tedros rằng ông "tin rằng WHO và cộng đồng quốc tế sẽ đánh giá tình hình dịch bệnh theo cách khách quan, công bằng, bình tĩnh và hợp lý", theo Tân Hoa xã.
Nó được coi là một biểu hiện của hy vọng và sau đó cơ quan của Liên Hợp Quốc không chỉ định dịch bệnh khẩn cấp toàn cầu.
Khi Tedros gặp Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Wang Yi vào ngày hôm đó, ông nói rằng WHO không khuyến nghị sơ tán các công dân, với lý do ông tin tưởng vào khả năng kiểm soát và phòng chống dịch bệnh của Trung Quốc, Tân Hoa Xã đưa tin. Hoa Kỳ và Nhật Bản đã đưa công dân ra khỏi Vũ Hán bằng máy bay hợp lệ vào ngày hôm sau.
Một nguồn tin quen thuộc với việc ra quyết định của WHO thừa nhận rằng, cơ quan này phải xem xét không chỉ sự lây nhiễm của coronavirus, mà còn phải xem xét tác động kinh tế của việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe. Trung Quốc chiếm 4% GDP toàn cầu vào năm 2003, một tỷ lệ đã tăng lên 17%.
"Trung Quốc và WHO có mối quan hệ cực kỳ chặt chẽ", một nguồn tin ngoại giao tại Bắc Kinh cho biết. Trung Quốc là nhà đóng góp tài chính lớn thứ hai thế giới cho LHQ, Tổng giám đốc trước đây của WHO, Margaret Chan, đã được chính phủ Trung Quốc đề cử vào chức vụ này sau khi dẫn đầu phản ứng của Hồng Kông đối với SARS.
Sử dụng trọng lượng ngoại giao của mình, Trung Quốc đã chặn sự tham dự của Đài Loan tại hội nghị y tế hàng năm của WHO kể từ năm 2017, một năm sau khi Trung Quốc nghi ngờ Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen) trở thành tổng thống của đảo quốc này.
Trung Quốc cũng cung cấp viện trợ đáng kể cho Ethiopia, quê hương của người đứng đầu WHO hiện tại, Tedros. Và vợ của Xi, Bành Lệ Giang (Peng Liyuan), là một đại sứ thiện chí lâu năm của WHO về bệnh lao và HIV / AIDS.
Trong khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp, Tedros đã kìm hãm việc áp đặt các hạn chế đi lại hoặc giao dịch. "Không có lý do cho các biện pháp can thiệp không cần thiết vào du lịch và thương mại quốc tế", ông nói hôm thứ Năm tại Geneva.
Tuy nhiên, các thành viên của WHO đã bắt đầu dựng lên các rào cản của riêng họ.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đang kêu gọi người Mỹ không đi du lịch đến Trung Quốc đại lục, mức cao nhất trong bốn cấp tư vấn du lịch, trong khi Nga đã đóng cửa 16 trạm kiểm soát biên giới với Trung Quốc.
WHO bị chỉ trích kịch liệt vì phản ứng của nó đối với các vụ dịch bùng nổ gần đây. Nó đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu trong đợt bùng phát cúm H1N1 hồi 2009, nhưng sau đó bị buộc tội phản ứng thái quá khi hóa ra căn bệnh này có tác động hạn chế. Nó đã chờ đợi nhiều tháng để tuyên bố tình trạng khẩn cấp trong đại dịch Ebola hồi 2014-2016, chuốc lấy những lời chỉ trích vì sự trì hoản không muốn tuyên bố, khi số người chết tăng cao.
