Đây là tất cả những điểm nóng quan trọng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.
Bloomberg News, 22 tháng 7, 2020..Theo Bloomberg
Trần H Sa lược dịch.
Một siêu cường hiện hành và một siêu cường đang nổi lên ngày càng khó khăn trong việc tìm kiếm sự cùng tồn tại. Dùng mánh khóe để thủ đắc thắng lợi trong một thế giới thay đổi, Hoa Kỳ và Trung Quốc đang phải đối mặt với mọi loại vấn đề, hầu hết - nhưng không phải tất cả - liên quan đến kinh tế chứ có thể không phải là quân sự. Dưới đây là tóm tắt về một số tranh chấp lớn, một số hậu quả quan trọng với thế giới thực và những hậu quả khác mà vào lúc này chủ yếu chỉ là tượng trưng.
HỒNG KÔNG.
Tác động: Quan trọng
Tranh chấp: Trung Quốc hứa rằng Hồng Kông sẽ có "quyền tự trị ở một mức độ cao" sau khi nó lấy lại thành phố từ người Anh vào năm 1997. Kết quả là, Hoa Kỳ cấp một tình trạng giao dịch đặc biệt, mà đã giúp Hồng Kông thịnh vượng như một trung tâm tài chính quốc tế. Vào cuối tháng 6, chính phủ Trung Quốc áp đặt một luật an ninh quốc gia mới, khắc nghiệt lên thành phố, sau một năm với những cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ, khiến tổng thống Donald Trump tuyên bố thu hồi tình trạng đặc biệt.
Hậu quả: Mặc dù Trump quyết định không áp dụng thuế xuất khẩu đối với Hồng Kông cùng một mức như thuế xuất khẩu từ Trung Quốc đại lục, việc thu hồi một số đặc quyền đặc biệt đã gây chấn động cho hình ảnh của Hồng Kông như là một cơ sở ổn định cho các công ty đa quốc gia. Các tổ chức tài chính toàn cầu nói riêng có thể phải đối mặt với những hình phạt, nếu họ cố ý làm ăn kinh doanh với các quan chức Trung Quốc đã bị nhắm mục tiêu trừng phạt của Hoa Kỳ, vì sự dính líu của họ tại Hồng Kông. Trung Quốc đã thề sẽ trừng phạt các quan chức và các thực thể Hoa Kỳ, và thực hiện các biện pháp đối phó tương đương khác, mà không nói thêm chi tiết. Không có viên chức nào bị nêu tên như thế vào giữa tháng 7.
GIÁN ĐIỆP.
Tác động: Quan trọng
Tranh chấp: Hoa Kỳ cáo buộc Trung Quốc ngày càng tăng quy mô gián điệp và các hoạt động gây ảnh hưởng trong vài năm qua, bao gồm cả sự can thiệp vào chính trị trong nước, đánh cắp sở hữu trí tuệ, ép buộc của các nhà lãnh đạo kinh doanh và đe dọa các gia đình người Mỹ gốc Trung Quốc. Trung Quốc đã từ chối cáo buộc cho rằng nó tung ra các cuộc tấn công mạng nhằm ăn cắp bí mật nhà nước và bí mật thương mại từ Hoa Kỳ và các đồng minh của nó.
Hậu quả: Ngày 22 tháng 7 bộ ngoại giao đã ra lệnh đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston "để bảo vệ sở hữu trí tuệ và thông tin cá nhân của người Mỹ." Trung Quốc cho biết nó đang lên kế hoạch để phản ứng với các biện pháp chống trả mạnh mẽ nếu chính quyền Trump không đảo ngược quyết định "sai lầm" của họ. Ngày 21 tháng 7, bộ tư pháp buộc tội hai hacker người Trung Quốc làm việc cho Bắc Kinh ăn cắp hoặc cố gắng ăn cắp hàng nghìn bit dữ liệu, bao gồm nghiên cứu coronavirus, từ các công ty phương Tây ở 11 quốc gia. ( cập nhật…hôm qua, 24/7 Trung quốc đã ra lệnh đóng cửa lãnh sự quán của Mỹ ở Thành Đô, THS )
HUAWEI.
Tác động: Quan trọng
Tranh chấp: Chính quyền Trump đã chỉ rõ tập đoàn công nghệ Huawei và tập đoàn ZTE là các mối đe dọa an ninh quốc gia, nói rằng việc sử dụng thiết bị của họ sẽ làm cho mạng thông tin liên lạc dễ bị gián điệp. Họ từ chối các cáo buộc, và Trung Quốc nói Mỹ đang cố gắng ngăn chặn sự phát triển của các công ty Trung Quốc. (ZTE là chiếc bóng của chính nó trước đây, một phần là do áp lực của Mỹ trước đó.)
Hậu quả: Hoa Kỳ đang tiến tới gây áp lực với các đồng minh của mình tránh xa các thiết bị của Huawei dành cho các mạng di động thế hệ thứ năm (5G). Mỹ đã đề nghị không cho phép Huawei tiếp cận với công nghệ Mỹ, gây khó khăn cho Huawei trong việc thiết kế và sản xuất chip riêng của nó. Hoa Kỳ cũng đang tìm kiếm dẫn độ - từ Canada - một giám đốc điều hành cao cấp của Huawei với cáo buộc liên quan đến việc vi phạm lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với Iran. Trung quốc nói rằng nó, cũng, sẽ có biện pháp chống lại các công ty nước ngoài làm suy yếu lợi ích của nó.
TRUYỀN THÔNG.
Tác động: Quan trọng
Tranh chấp: Chính quyền Trump xem hầu hết, nếu không phải tất cả các phương tiện truyền thông Trung Quốc là phần mở rộng của Đảng Cộng sản. Trung Quốc nói các phương tiện truyền thông của nó thúc đẩy sự hiểu biết quốc tế.
Hậu quả: Mỹ và Trung Quốc đã thực hiện hành động để trục xuất hoặc hạn chế sự lưu trú của các phóng viên của nhau, với chính quyền Trump đi xa đến mức chỉ định một số công ty truyền thông Trung Quốc là các phái bộ nước ngoài, một động thái bị lên án bởi Bắc Kinh. Trung Quốc đã yêu cầu một số phương tiện truyền thông của Mỹ đệ trình thông tin chi tiết về nhân sự và tài sản, và tống cổ các phóng viên Mỹ tại Bắc Kinh làm việc cho các tờ báo New York Times, Wall Street Journal và Washington Post. The New York Times cũng nói rằng nó sẽ di dời một số nhân viên ở Hồng Kông đến Seoul.
THUẾ QUAN VÀ THƯƠNG MẠI.
Tác động: Quan trọng
Tranh chấp: Những gì bắt đầu trong năm 2018 với thuế quan Hoa Kỳ áp đặt trên máy giặt và tấm pin mặt trời nhập khẩu của Trung quốc, đã leo thang thành một cuộc chiến thương mại trong hai năm mà, ở đỉnh cao của nó vào năm 2019, các loại thuế bổ sung đã được thêm vào, lên đến gần 500 tỷ usd trong các sản phẩm qua lại giữa hai quốc gia. Các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ cáo buộc Trung Quốc thực hiện giao dịch không lành mạnh, bao gồm trợ cấp cho các công ty trong nước và chiếm đoạt tài sản trí tuệ; Trung Quốc khẳng định nó thực hành theo các quy tắc thương mại toàn cầu và nói rằng Hoa Kỳ đang cố gắng kềm chế sự phát triển của nó.
Hậu quả: Tạp chí kinh tế của Bloomberg ước tính vào tháng 9 rằng, cuộc chiến thương mại và sự không chắc chắn mà nó thúc đẩy, có thể hạ thấp GDP Hoa Kỳ, Trung Quốc và trên thế giới lần lượt là 0,6%, 1% và 0,6%, trong năm 2021. (Đó là trước khi đại dịch gây thêm một thách thức hoàn toàn mới đối với tăng trưởng toàn cầu.) Một đình chỉ tạm thời cuộc chiến thương mại được kêu gọi vào đầu năm nay đã bị trì hoản, bất kể áp lực mới do coronavirus và những căng thẳng gia tăng ở Hồng Kông, Huawei và các vấn đề khác trước cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ vào tháng 11 sắp tới.
TIKTOK.
Tác động: Có khả năng quan trọng.
Tranh chấp: Ứng dụng chia sẻ video gây nghiện TikTok, thuộc sở hữu của công ty Trung Quốc Bytedance Ltd., là cực kỳ phổ biến ở Mỹ, đặc biệt là trong số các thiếu niên. Quan chức Hoa Kỳ nói rằng có một mối đe dọa an ninh tiềm năng nếu các dữ liệu bị thu thập được sử dụng bởi chính phủ Trung Quốc, để tạo hồ sơ về hành vi cư xử của người Mỹ. Ngược lại, các nền tảng của Mỹ bao gồm Facebook Inc. và Twitter Inc. từ lâu đã bị cấm khỏi Trung Quốc đại lục do các quy tắc kiểm duyệt của Trung Quốc.
Hậu quả: Chính quyền Trump đang tiến hành một đánh giá chính thức về TikTok, và Trump đã đề nghị Hoa Kỳ có thể cố gắng cấm sử dụng nó, như Ấn Độ đang cố gắng. Nếu Hoa Kỳ đi tuyến đường đó, Trung Quốc có thể trả đũa về mặt lý thuyết chống lại các công ty Hoa Kỳ như Apple Inc. và Microsoft Corp., làm trầm trọng thêm xu hướng Internet bị nứt gãy. Ngoài ra, Bytedance được cho là đang xem xét thiết lập một trụ sở riêng cho TikTok ở bên ngoài Trung Quốc, để nó không dính líu với chính phủ.
TÂN CƯƠNG.
TáC động: Có khả năng quan trọng.
Tranh chấp: Ở vùng viễn tây Tân Cương, Trung Quốc nói rằng nó đang chiến đấu với các nhóm ly khai và tôn giáo cực đoan thuộc người Duy Ngô Nhĩ, một nhóm dân tộc thiểu số Hồi giáo. Chừng 1 triệu người đã bị giam giữ trong các trại mà chính phủ gọi là "các trung tâm giáo dục tự nguyện." Hoa Kỳ và những nước khác nói rằng Trung Quốc đang vi phạm nhân quyền nghiêm trọng.
Hậu quả: Chính quyền Trump lập danh sách đen các công ty công nghệ Trung Quốc, bao gồm các hãng giám sát video, mà nó cho biết đã dính líu trong vi phạm nhân quyền ở khu vực. Bộ Ngân Khố đã xử phạt bốn quan chức Trung Quốc có liên kết với khu vực, hạn chế họ du lịch đến Mỹ và ngăn chặn bất kỳ quan hệ tài chính nào. Trong khi chủ yếu chỉ là biểu tượng, trừ khi bất kỳ người nào trong số họ nắm giữ tài sản đáng kể bên ngoài Trung Quốc, động thái là đáng kể khi nó bao gồm một thành viên hàng đầu của Đảng Cộng sản cầm quyền Trung Quốc. Trung Quốc trả đũa với những trừng phạt tương tự chống lại các quan chức Hoa Kỳ bao gồm thượng nghị sĩ Marco Rubio và Ted Cruz.
DU LỊCH.
Tác động: Có khả năng quan trọng.
Tranh chấp: Mối quan hệ trở nên gay gắt đã dẫn đến việc gia tăng sự mất tin cậy trong sự đối xử giữa các công dân của nhau, dẫn đến những cảnh báo du lịch.
Hậu quả: Trong một cảnh báo bảo mật vào tháng bảy, đại sứ quán Hoa Kỳ tại Bắc Kinh đã cảnh báo rằng người Mỹ sống tại Trung Quốc hoặc đi du lịch đến Trung Quốc có thể phải đối mặt với việc bị bắt giữ tùy tiện, và rằng lực lượng an ninh Trung Quốc có thể "bắt giam và/hoặc trục xuất" công dân Hoa Kỳ vì "gửi tin nhắn điện tử cá nhân phê bình" chính phủ Trung Quốc. Bộ du lịch của Trung Quốc đã ban hành một cảnh báo du lịch vào tháng hai, nói rằng khách du lịch Trung Quốc đã bị đối xử bất công ở Mỹ do các biện pháp phòng chống virus quá mức. Trung Quốc cũng cho biết, năm ngoái nó đã yêu cầu các nhân viên tại các doanh nghiệp do nhà nước quản lý tránh các chuyến công tác đến Mỹ và cẩn thận hơn trong việc bảo vệ các thiết bị điện tử của họ.
NGHIÊN CỨU.
Tác động: Có khả năng quan trọng.
Tranh chấp: Chính quyền Trump đã hỏi mục đích của một số học giả Trung Quốc ở nước ngoài, nói rằng họ có thể hoạt động như là "người thu thập sở hữu trí tuệ phi truyền thống".
Hậu quả: Nhà trắng năm nay cho biết nó đình chỉ tiếp nhận hàng ngàn sinh viên sau đại học và các nhà nghiên cứu được coi là rủi ro an ninh quốc gia vì mối quan hệ của họ với các trường quân sự của Trung Quốc. Năm ngoái Hoa Kỳ bắt đầu đòi hỏi các nhà ngoại giao Trung Quốc thông báo cho Hoa Kỳ, trước khi họ đến thăm các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu hoặc các quan chức chính quyền địa phương, nói rằng đó là một động thái có qua có lại. Trung Quốc bác bỏ việc nó đặt ra những yêu cầu như vậy đối với các nhà ngoại giao Mỹ.
BIỂN ĐÔNG.
Tác động: Có khả năng quan trọng.
Tranh chấp: Yêu sách lãnh thổ rộng lớn của Trung Quốc ở biển Đông giàu tài nguyên, đã đặt nó vào những xung đột với các nước láng giềng Đông Nam Á bao gồm Việt Nam, Philippines và Malaysia. Hoa Kỳ đã gửi tàu chiến và tàu sân bay đến gần các khu vực tranh chấp trong hàng thập kỷ để khẳng định quyền tự do hàng hải, thông qua những gì nó coi là không phận và vùng biển quốc tế. Ước tính trao đổi thương mại trị giá hơn 3 nghìn tỷ usd quá cảnh khu vực này mỗi năm.
Hậu quả: Chính quyền Trump, đảo ngược chính sách "không đứng về phe nào" của Hoa Kỳ, bây giờ nói một số yêu sách rộng lớn của Trung Quốc ở biển Đông "là hoàn toàn trái pháp luật," khiến Trung Quốc buộc tội Hoa Kỳ "làm mọi thứ để có thể khuấy động rắc rối" trong khu vực. Mặc dù không có hành động cụ thể nào đi kèm với các tuyên bố chính thức mang tính tranh chấp tay đôi, cả hai bên tiến hành các diễn tập quân sự và các hoạt động khác ở biển Đông, tạo ra khả năng của một tính toán sai lầm.
ĐÀI LOAN.
Tác động: Tượng trưng, vào lúc này.
Tranh chấp : Đạo luật 1979 cam kết Hoa Kỳ hỗ trợ cho quân đội tự vệ của Đài Loan, đảo quốc này được quản lý một cách dân chủ mà Trung Quốc tuyên bố là lãnh thổ của nó.
Hậu quả: Trung Quốc thường xuyên phản đối việc Hoa Kỳ bán vũ khí cho quốc đảo và đã làm như vậy một lần nữa sau khi bộ ngoại quốc đồng ý một thỏa thuận có thể lên tới 620 triệu usd, cho phép Đài Loan mua các bộ phận để tân trang cho loại hỏa tiển đất đối không "nâng cao khả năng Patriot-3" (PAC-3) đã bán trước đó. Trung Quốc thề trừng phạt nhà thầu chính là tập đoàn Lockheed Martin nhưng không nói rỏ chi tiết. Các công ty quốc phòng Hoa Kỳ bị cấm bán hàng cho Trung Quốc, do đó tác động của các biện pháp trừng phạt là tối thiểu, mặc dù các nhà phân tích lo lắng Trung Quốc có thể cố gắng phá vỡ chuỗi cung ứng. Trung Quốc từ lâu đã thề thống nhất hòn đảo với đất liền bằng vũ lực nếu cần thiết.
HỦY NIÊM YẾT CÁC CÔNG TY TRUNG QUỐC.
Tác động: Tượng trưng, vào lúc này.
Tranh chấp: Trung Quốc từ lâu đã từ chối cho phép người Mỹ kiểm tra sổ sách của các công ty Trung Quốc, ngay cả với những người giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán New York hoặc Nasdaq. Một dự luật với sức đẩy tại Quốc hội Hoa Kỳ có thể buộc các công ty lớn của Trung Quốc như Tập đoàn Alibaba ngừng giao dịch các cổ phiếu của họ ở Hoa Kỳ trừ khi có sự thay đổi.
Hậu quả: Ngay cả khi dự luật trở thành luật, không có gì sẽ xảy ra trừ khi các công ty Trung Quốc không đáp ứng các nghĩa vụ mới của họ trong ba năm liên tục. Ủy ban chứng khoán và giao dịch Hoa Kỳ cũng cần phải viết các quy tắc về cách thức mà qua đó các công ty có thể xác nhận họ không bị điều hành bởi một chính phủ nước ngoài, một yêu cầu khác cho các doanh nghiệp để tránh bị hủy niêm yết danh sách theo dự luật.
CORONAVIRUS.
Tác động: Tượng trưng.
Tranh chấp: Trump đã tấn công việc Trung Quốc xử lý các ổ dịch, mà ông và những người khác trong nhóm của ông đã gắn nhãn "virus Trung Quốc" hoặc "cúm Kung." Hai bên cũng đã lời qua tiếng lại cáo buộc về nguồn gốc của coronavirus.
Hậu quả: Mỗi bên đặt ra những hạn chế trên các hãng hàng không của bên kia để ngăn chặn sự lây lan của virus. Vào tháng 7, Trump bắt đầu quá trình rời bỏ tổ chức Y tế Thế giới, một phần là do những gì mà ông gọi là chìu theo Trung Quốc quá đáng.
TÂY TẠNG.
Tác động: Tượng trưng.
Tranh chấp: Năm 1959, quân đội giải phóng Nhân dân đã dập tắt một cuộc nổi dậy ở vùng núi này, trên biên giới của Trung Quốc với Ấn Độ và Nepal, và đức Đạt Lai Lạt Ma, lãnh đạo tinh thần Tây Tạng, lẫn trốn và lưu vong. Tình trạng của Tây Tạng như là một khu vực tự trị của Trung Quốc, từ lâu đã là một điều gây khó chịu trong quan hệ Mỹ-Trung Quốc.
Hậu quả: Chính quyền Trump áp đặt hạn chế đi lại trên các quan chức chính phủ Trung Quốc không xác định rõ, và các quan chức đảng được xác định là "tham gia đáng kể" trong việc hạn chế quyền tiếp cận vào khu vực của các nhà ngoại giao Mỹ và những người khác. Đáp lại, Trung Quốc cho biết nó sẽ giới hạn thị thực nhập cảnh cho nhân viên Hoa Kỳ do "hành vi nghiêm trọng của họ" ở Tây Tạng.
_ Nguồn tham khảo.
- Another QuickTake looks at whether the U.S. and China are really decoupling, and the China model of governance.
- A Harvard Business Review article says to be prepared for more.
- Bloomberg Opinion’s Eli Lake says the U.S. is trying to turn China into the next Iran.
- Bloomberg Economics assesses the trade war and other U.S.-China tensions.
— Với sự hỗ trợ của Lucille liu, Jing Li, Zheping Huang, và Edwin Chan.
