Người Nga siết chặt quân đội Mỹ ở Syria giữa sự ồn ào về thỏa thuận của Trump với Moscow.
Tranh chấp với phía tình báo về các khoản tiền thưởng ở Afghanistan, đang phơi bày một sự rạn nứt sâu sắc trong chính phủ về cách xử lý đối với Nga.
LARA SELIGMAN và BETSY WOODRUFF SWAN…30/06/2020..Theo Politico
Trần H Sa lược dịch.
Lực lượng Nga đang xâm lấn vào lãnh thổ do quân đội Hoa Kỳ kiểm soát ở miền đông Syria - một phần trong những gì mà các quan chức nói là một chiến dịch có chủ ý nhằm ép quân đội Hoa Kỳ ra khỏi khu vực, theo hai quan chức Mỹ đương nhiệm và một cựu quan chức Mỹ.
Sự xích mích ngày càng tăng giữa quân đội Mỹ và Nga ở Syria xuất phát từ bối cảnh mất niềm tin sâu sắc giữa cộng đồng an ninh quốc gia và Nhà Trắng của Tổng thống Donald Trump về các thỏa thuận với Moscow. Sự căng thẳng đã nổ ra vào tuần trước với những tiết lộ rằng, cơ quan tình báo quân sự bí mật của Nga đã cung cấp tiền thưởng cho Taliban để giết chết quân đội Mỹ và liên minh ở Afghanistan. Vào tuần này các nhà lập pháp yêu cầu câu trả lời, giữa sự giận dữ của lưỡng đảng rằng, chính quyền Trump đã biết về các món tiền thưởng trong nhiều tháng nhưng chưa cho phép phản ứng với Nga.
Trump đã phủ nhận việc được thông báo về tiền thưởng, nhưng một quan chức quốc phòng phương Tây đã xác nhận sự dàn xếp với POLITICO. Các quan chức chính quyền khác cho biết thông tin tình báo vẫn đang được đánh giá và đã chỉ trích các phương tiện truyền thông trước bản báo cáo về vấn đề này.
Việc tiết lộ chương trình tiền thưởng đã nêu bật những xích mích mới nổi giữa Mỹ và Nga ở các khu vực khác, kể cả ở Syria.
Trong nhiều năm, hai nước đã có lúc ủng hộ các phe đối lập trong cuộc nội chiến kéo dài - với việc Moscow ủng hộ Tổng thống Syria, Bashar al Assad và Washington cuối cùng ủng hộ các chiến binh người Kurd, những người đã thúc đẩy quyền tự trị trên thực tế. Tuy nhiên, trong suốt cuộc chiến, quân đội Hoa Kỳ và Nga đã liên lạc thường xuyên để tránh va đụng giữa các lực lượng tương ứng của họ trong không gian chiến đấu chật chội ở Syria. Trong những năm đầu tiên của chính quyền Trump, Nhà Trắng thậm chí đã thúc đẩy Ngũ giác đài tăng cường hợp tác với quân đội Nga ở Syria, ba cựu quan chức của chính quyền Trump cho biết.
Chỉ thị đã gây lo ngại cho một số thành viên của cộng đồng an ninh quốc gia, trước việc Nga đã phạm tội ác chiến tranh chống lại thường dân ở Syria.
"Họ nói với chúng tôi rằng chúng tôi cần phải làm việc với Nga và không được phớt lờ họ", một trong những cựu quan chức nói. "Chúng tôi đã làm điều đó, nhưng giới hạn chỉ là [tránh va đụng]."
Các cuộc đụng độ giữa các lực lượng Nga và Mỹ ở Syria hiếm khi trở thành bạo lực, với một ngoại lệ đáng chú ý. Trong trận chiến đẫm máu kéo dài bốn giờ vào năm 2018, các chỉ huy Mỹ đã giết chết 200-300 người của lực lượng thân chính phủ Syria, bao gồm cả lính đánh thuê người Nga từ Tập đoàn Wagner.
Tuy nhiên, gần đây, các nhà lãnh đạo quân sự Mỹ ở Syria đang phải đối mặt với những cuộc cọ xát ngày càng thường xuyên với quân đội Nga, theo hai quan chức Mỹ đương nhiệm và một cựu quan chức Mỹ. Nga đang triển khai lực lượng của họ ngày càng gần các vị trí của Mỹ ở khu vực Deir Ezzor ở đông Syria, và hai quân đội tương tác với nhau nhiều lần trong tuần, nếu không nói là hàng ngày, so với hàng tháng vào năm ngoái, người dân nói.
Cho đến nay, hai bên đã có thể xoa dịu những sự cố này và không có bạo lực, một sĩ quan quân đội Mỹ cho biết. Nhưng một trong những quan chức Mỹ nói, Nga và các đối tác Syria và Iran của họ đang cố gắng gây áp lực buộc Mỹ hoàn toàn rời khỏi Syria.
Chẳng hạn, hồi đầu tháng này, Breaking Defense đã báo cáo rằng quân đội Nga và Mỹ đã có một cuộc giằng co bế tắc kéo dài hàng giờ ở phía đông bắc Syria. Một quan chức Mỹ xác nhận vụ việc với POLITICO nhưng cho biết nó bất bạo động. Trong khi đó, đài quan sát nhân quyền Syria báo cáo hồi tháng trước rằng, quân đội Nga đang xây dựng một căn cứ mới ở phía bắc Syria gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.
Các cuộc xâm lấn ở Syria phù hợp với một mô hình rộng lớn hơn với các nỗ lực của Nga, nhằm kiểm tra sự cam kết của Hoa Kỳ ở lại tại khu vực Trung Đông rộng lớn hơn hiện nay. Các chuyên gia an ninh quốc gia cho biết chương trình tiền thưởng của Nga ở Afghanistan là một phần trong nỗ lực đó.
Giống như ở Syria, Nhà Trắng của Trump ban đầu thúc đẩy Ngủ giác đài và cộng đồng tình báo tham gia với người Nga ở Afghanistan, một cựu quan chức quốc phòng của Trump cho biết. Trong quá trình phát triển chiến lược Nam Á của Ngủ giác đài dành cho Afghanistan vào năm 2017, Hội đồng An ninh Quốc gia đã yêu cầu các quan chức quốc phòng "tìm kiếm cách hợp tác tích cực" với Moscow, đặc biệt là ở phía bắc của đất nước, cựu quan chức nói.
Tất cả mọi người đều giống nhau, "Whoa, whoa, whoa, chúng tôi không hợp tác với người Nga, điều đó thật điên rồ", cựu quan chức cho biết. Một đề xuất là, để quân đội Nga điều hành các hoạt động chống khủng bố ở miền bắc Afghanistan. "Quan chức của bộ quốc phòng đã phải lăn lộn khá khó khăn để phản đối ý tưởng này", quan chức nói.
Cho đến năm 2015, liên minh NATO đã có thỏa thuận với Moscow về tuyến đường hậu cần ngang qua Nga, Trung Á và vùng Caucuses, được gọi là mạng lưới phân phối phía bắc, qua đó cung cấp tới 40% nguồn cung cho các hoạt động của liên minh ở Afghanistan. Nhưng Nga đã đóng cửa tuyến đường vào năm 2015.
Tuy nhiên, báo cáo gần đây về chương trình tiền thưởng của Nga cho thấy Moscow hiện đang thử nghiệm quyết tâm của Mỹ ở Afghanistan, Doug London, cựu sĩ quan CIA và học giả không thường trú tại Viện Trung Đông, cho biết. London nói, thiếu vắng lực đẩy trở lại của Nhà Trắng, "họ sẽ tiếp tục leo thang cho đến khi bị kiểm tra".
Các nhân viên tình báo và các quan chức quốc phòng ngày càng trở nên cay đắng về cách tiếp cận của Nhà Trắng với Moscow, đặc biệt liên quan đến đòi hỏi được lặp đi lặp lại là gia tăng hợp tác với quân đội Nga, theo bốn cựu quan chức của chính quyền Trump, một số người đã yêu cầu giấu tên khi thảo luận về các hoạt động nhạy cảm.
Ngay từ đầu, Nhà Trắng của Trump đã muốn "thiết lập lại với Nga", trong đó bao gồm hợp tác chống khủng bố, Marc Polymeropoulos, cựu quan chức CIA đã nghỉ hưu năm 2019, cho biết. Mặc dù vậy, Moscow vẫn từ chối những nỗ lực của họ, ông nói.
"Đây là một yêu cầu không ngừng nghỉ, là một phần trong mong muốn được tuyên bố công khai và rộng rãi của chính quyền để tham gia với Moscow", Polymeropoulos cho biết. "Trong khi một lần nữa chúng tôi cố gắng lôi kéo người Nga, nhưng nỗ lực như mọi khi vẫn là vô ích. Không bao giờ có bất kỳ thành tựu nào cho Hoa Kỳ trong nỗ lực này. "
Trong những ngày sau cuộc bầu cử của Trump, cố vấn an ninh quốc gia mới được bổ nhiệm, Michael Flynn ngay lập tức cố gắng tăng cường hợp tác giữa Mỹ và Nga trong khu vực, với mục tiêu đã nêu là chống khủng bố.
"Bạn biết rằng mục tiêu chiến lược là sự ổn định ở Trung Đông", ông Flynn đã nói với Đại sứ Nga lúc đó là ông Sergey Kislyak trong một cuộc trò chuyện ở một cuộc bỏ phiếu của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc về các khu định cư của Israel. "Đó là mục tiêu chiến lược. Và, và, bạn biết, giữa bạn và tôi, và bạn biết điều này, và chúng tôi biết điều này, bạn biết giữa Moscow và Washington. Chúng tôi sẽ không đạt được sự ổn định ở Trung Đông nếu không hợp tác với nhau để chống lại đám đông Hồi giáo cực đoan này. Thôi đủ rồi."
Flynn bị đuổi khỏi chính quyền Trump trong những ngày đầu, nhưng tầm nhìn của ông về sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa Mỹ và Nga vẫn tiếp tục.
Ban đầu bị sốc, Ngủ giác đài và các quan chức tình báo đã nhanh chóng phát sinh yêu cầu hợp tác chặt chẽ hơn với Điện Kremlin và đặt câu hỏi về động cơ của Nhà Trắng, có người nói. Sau một cuộc bầu cử mà cộng đồng tình báo xác định đã chứng kiến chiến dịch can thiệp chưa từng có của Nga, các quan chức đặc biệt cảnh giác với chính quyền mới và lập trường thân thiện của họ đối với Moscow.
"Tôi không nghĩ rằng [cộng đồng tình báo] hoàn toàn tin tưởng vào Nhà Trắng", một cựu quan chức của chính quyền Trump cho biết. "Không phải là với thông tin, mà là không đưa ra quyết định đúng đắn".
Syria là một nơi mà các quan chức Ngủ giác đài và Nhà Trắng đã nhiều lần đụng độ.
Các quan chức quốc phòng cấp cao đã hai lần đẩy lùi nỗ lực của Trump đòi rút lực lượng Mỹ khỏi vùng đông bắc Syria, một lần vào cuối năm 2018 - khiến Bộ trưởng Quốc phòng lúc đó, James Mattis phải từ chức - và một lần nữa vào tháng 10 năm 2019, cho phép một cuộc xâm lược gây chết người của Thổ Nhĩ Kỳ tiến vào lãnh thổ của người Kurd, và đã gây nên tình huống thúc đẩy sự chỉ trích chính quyền gay gắt vì đã bỏ rơi người Kurd. Cả hai lần, cộng đồng an ninh quốc gia cuối cùng đã thành công trong việc thuyết phục Nhà Trắng duy trì một lực lượng nhỏ ở đó.
Giờ đây, Assad đã chiến thắng phần lớn cuộc chiến ở phần còn lại của Syria, ông ta quay sự chú ý đến các khu vực do người Kurd kiểm soát ở phía đông của đất nước, nơi mà hàng trăm lính Mỹ và các đối tác người Kurd của họ vẫn đang chiến đấu với ISIS và bảo vệ khu vực mỏ dầu phong phú. Chiến thuật này đã dẫn đến một số cuộc xung đột mới nổi giữa quân đội Mỹ và Nga.
Trở lại Washington, Trump chủ yếu đả kích các phương tiện truyền thông vì các báo cáo gần đây về hành vi của Nga.
Một số cựu chiến binh an ninh quốc gia nói rằng nó phản ánh cách tiếp cận quan trọng hóa lâu dài của Trump đối với Moscow. Kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống, vị tổng tư lệnh đã nhiều lần phê bình và chê bai các cơ quan tình báo về các vấn đề liên quan đến Nga, bao gồm cả việc can thiệp của nó vào cuộc bầu cử ở Mỹ.
Trump cũng đôi khi đã phản ứng tiêu cực với thông tin trong các cuộc họp giao ban tình báo hàng ngày của ông, mà ở đó trình bày việc Nga chơi xấu, theo một cựu quan chức Nhà Trắng. Trong suốt năm 2017, các nhà tóm tắt thông tin đã chọn không làm nổi bật các tài liệu tiêu cực về Nga, khi tóm tắt bằng lời nói với tổng thống, quan chức này nói. Điều đó bao gồm thông tin tình báo về hoạt động của Nga ở Syria, vốn gây bất lợi cho quân đội hoặc lợi ích của Mỹ.
"Tôi không nhớ được một điều gì có liên quan đến Nga mà mọi người đã thoải mái thảo luận với tổng thống", cựu quan chức nói. "Ngay cả ở cấp cao nhất, ở cấp Nội các, nó sẽ giống như việc rút thăm để xem ai sẽ phải nêu ra vấn đề Nga với tổng thống".
Natasha Bertrand đóng góp báo cáo .
