Điều gì giải thích cho sự gia tăng khoảng cách giữa Phố Wall và Phố Chính (*1)?
 |
| © Hình ảnh Getty |
VIVEKANAND JAYAKUMAR, 16/08/20 ..Theo The Hill
Trần H Sa lược dịch.
Một điệp khúc phổ biến ngày nay là thị trường chứng khoán Mỹ không phản ánh chính xác thực tế nền kinh tế. Ngay cả khi ước tính ban đầu về GDP của quý II cho thấy một mức giảm 9,5% (32,9% trên cơ sở hàng năm), các chỉ số của thị trường chứng khoán quan trọng tiếp tục tăng lên mức cao kỷ lục . Sự phục hồi nhanh chóng của thị trường chứng khoán từ mức thấp của giai đoạn được đánh dấu với giá cổ phiếu giảm liên tục (thiết lập vào ngày 23 tháng 3) đã khiến nhiều người bối rối. Tỷ lệ thất nghiệp đang ở mức hai con số, và sự phục hồi kinh tế yếu ớt dường như đang chững lại. Tuy nhiên, những tâm lý lạc quan tiếp tục chiếm ưu thế. Vậy, điều gì giải thích cho sự gia tăng khoảng cách giữa Phố Wall và Phố Chính?
Thật hấp dẫn khi cho rằng tăng trưởng kinh tế phải liên quan chặt chẽ đến hoạt động của thị trường chứng khoán. Cơ sở lý luận là tăng trưởng kinh tế mạnh hơn tạo ra lợi nhuận doanh nghiệp tăng đột biến, do đó làm tăng thu nhập trên mỗi cổ phiếu và hỗ trợ cho giá cổ phiếu cao hơn. Bất chấp logic hấp dẫn này, nghiên cứu thực nghiệm trong những thập kỷ gần đây cho thấy không có mối quan hệ rõ ràng giữa tốc độ tăng trưởng kinh tế và lợi nhuận của thị trường chứng khoán. Thật vậy, các nghiên cứu xuyên quốc gia cho thấy một mức thấp hoặc thậm chí tiêu cực trong tương quan giữa tăng trưởng GDP thực tế trên đầu người, và lợi tức cổ phiếu đã điều chỉnh theo lạm phát. Từ lâu, các nhà quan sát thị trường tài chính dày dạn kinh nghiệm đã nhận thức được sự không kết nối như vậy, giữa hoạt động của thị trường chứng khoán và hoạt động của nền kinh tế tổng thể. Tuy nhiên, sự chênh lệch ngày càng rộng giữa hoạt động của thị trường tài chính và nền kinh tế thực tế, được quan sát và nhận thấy trong giai đoạn sau năm 2008 đã phần nào gây khó hiểu. Tình hình hoạt động của thị trường chứng khoán trong thời kỳ đại dịch cũng khá khó hiểu .
Trước đây, những lời giải thích cho sự không kết nối tập trung vào các sự kiện như sự thống trị của các chỉ số chứng khoán bởi các công ty đa quốc gia lớn, bản chất hướng tới tương lai của thị trường chứng khoán, xu hướng làm cho các nhà đầu tư đi trước và tăng giá cổ phiếu, trên cơ sở kỳ vọng cao về tăng trưởng trong tương lai, và ý nghĩa tương đối của các chỉ số hiệu suất cụ thể của công ty (thu nhập trên mỗi cổ phiếu) đối với thu nhập của công ty trên toàn bộ nền kinh tế. Các công ty đa quốc gia (chiếm phần lớn các cổ phiếu vốn hóa lớn) dựa vào các khu vực đang phát triển nhanh trên thế giới để gia tăng, và do đó, hiệu suất giá trị tài sản của họ thường tách biệt với hiệu suất của các nền kinh tế sung mãn trong nước. Một giải thích khác liên quan đến bản chất hướng tới tương lai của thị trường chứng khoán. Giá cổ phiếu, trong chừng mực chúng phản ánh giá trị được chiết khấu tính theo hiện tại so với dòng thu nhập trong tương lai, có khả năng phản ánh những kỳ vọng liên quan đến tốc độ tăng trưởng GDP trong tương lai, chứ không phải là hiệu quả của nền kinh tế hiện tại.
Sự không kết nối giữa lợi nhuận của giá trị tài sản và tỷ lệ tăng trưởng GDP cũng là do các nhà đầu tư có xu hướng tăng giá cổ phiếu sớm, dựa trên những kỳ vọng tăng trưởng cao, điều này làm giảm lợi nhuận thu được trong tương lai. Tốc độ tăng trưởng thu nhập trên toàn bộ nền kinh tế cũng có thể khác với tốc độ tăng trưởng thu nhập trên mỗi cổ phiếu mà các nhà đầu tư nhận được trong hiện tại . Điều này có thể là do các yếu tố như các doanh nghiệp mới và các công ty có cổ phiếu không thể được giao dịch trên thị trường chứng khoán, đóng góp nhiều hơn / ít hơn vào tăng trưởng kinh tế so với các công ty đã được công khai niêm yết trong hiện tại và, mức độ mua lại ròng (mua lại cổ phiếu ròng từ việc phát hành cổ phiếu mới) làm giảm / tăng cổ tức và thu nhập trên mỗi cổ phiếu dồn về cho các nhà đầu tư trong hiện tại.
Gần đây, một số yếu tố chính đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động mạnh mẽ của thị trường chứng khoán Mỹ, bất chấp tăng trưởng kinh tế ở dưới mức chuẩn. Thứ nhất, trong thời kỳ hậu khủng hoảng tài chính, Cục Dự trữ Liên bang đã giảm cả lãi suất phi rủi ro (thông qua các chương trình nới lỏng định lượng và các thông báo hướng dẫn chuyển tiếp) và phần bù rủi ro cho vốn sở hữu chủ (bằng cách cam kết giữ lãi suất thấp trong thời gian dài và bằng cách ngầm đưa ra một “ Fed Put ”, *2). Kết quả đạt được về lãi suất đã đẩy các nhà đầu tư vào các tài sản rủi ro hơn như cổ phiếu. Thứ hai, sự gia tăng của sức mạnh thị trường doanh nghiệp đã dẫn đến sự xuất hiện của các công ty siêu sao mà họ có thể đạt được những lợi nhuận bất thường. Điều đó giải thích, các chỉ số chứng khoán có trọng lượng lớn hơn đối với những người chiến thắng thống trị trong mỗi thời đại, và trong thời đại của các công ty siêu sao, điều này tạo ra mức độ không kết nối với nền kinh tế thực một cách cao độ.
Trong thời đại đại dịch, một số khía cạnh rắc rối tiếp tục khuếch đại sự mất kết nối giữa thị trường chứng khoán và nền kinh tế thực. Sự gia tăng thanh khoản chưa từng có từ Cục Dự trữ Liên bang đã góp phần vào sự phục hồi nhanh chóng của thị trường chứng khoán. Với niềm tin ngày càng tăng rằng đại dịch sẽ thay đổi cách chúng ta sống, làm việc và giải trí, và những mong đợi vận may bất ngờ từ sự thay đổi cơ bản như vậy đối với Big Tech, và một số “người chiến thắng” khác đã khiến thị trường chứng khoán trở nên dễ chao đảo. Các giá trị thị trường tập thể của các cổ phiếu hàng đầu trong chỉ số S & P 500 gần đây đứng ở mức 8 nghìn tỷ $, và các cổ phiếu trong 5 danh mục hàng đầu chiếm khoảng 23% tỷ trọng trong S&P 500. Vấn đề phức tạp, các nhà đầu tư bán lẻ mới (bị thu hút bởi sự sẵn có của các nền tảng giao dịch thuận tiện cung cấp quyền sở hữu cổ phần theo tỷ lệ và các giao dịch không có hoa hồng), bị định hướng bởi “ lo sợ bị bỏ lỡ ”, đang chạy theo phong trào.
Mặc dù có những lời giải thích hợp lý cho sự mất kết nối ở mức độ bình thường giữa lợi nhuận của vốn sở hữu chủ và hoạt động kinh tế, nhưng khoảng cách quá lớn mang tính lịch sử hiện nay cho thấy sự hiện diện của những biến dạng đáng kể (mức độ kích thích tiền tệ và tài khóa chưa từng có) cũng như mức độ không chắc chắn đã tăng cao. Một vài sự phát triển không quá gượng gạo có thể gây ra sự thay đổi đột ngột trong tâm lý của thị trường : Những dự đoán quá nhiệt tình liên quan đến vai trò tương lai của công nghệ trong cuộc sống cá nhân và công việc của chúng ta có thể bị thổi phồng quá mức, hoặc tốc độ phục hồi kinh tế có thể không phù hợp với kỳ vọng của thị trường chứng khoán, hoặc có thể xảy ra sự chậm trễ trong việc phát triển vắc xin. Sự gia nhập của các nhà giao dịch mới vào nghề, môi trường chính trị không ổn định và các cuộc bầu cử sắp tới của Hoa Kỳ gây thêm rủi ro.
Nói chung, sẽ là khôn ngoan nếu chuẩn bị cho một sự điều chỉnh đột ngột và rõ ràng ở thị trường chứng khoán, khi sự mất kết nối giữa thị trường chứng khoán và nền kinh tế thực đạt đến một tỷ lệ quan trọng trong lịch sử.
_ Vivekanand Jayakumar là phó giáo sư kinh tế tại Đại học Tampa.
_ Chú thích :
(*1)_ Phố chính (Main street) là một thuật ngữ tiếng lóng được các nhà kinh tế sử dụng để gọi chung cho các doanh nghiệp nhỏ độc lập của Mỹ. Nó được đặt tên từ một tên chung cho đường phố thương mại chính của các thị trấn nhỏ trên cả nước. Ở Anh, thuật ngữ tương đương là High Street.
Thuật ngữ Phố chính được sử dụng trái ngược với Phố Wall, dùng để đề cập đến doanh nghiệp và công ty tài chính lớn. Tuy nhiên, những người hoạt động trong các ngành nghề kinh doanh và tài chính lớn đều dành nhiều thời gian để hiểu về sản phẩm, thời trang, thương hiệu và xu hướng thành công hoặc thất bại ở Phố chính.
(*2)_ Fed đưa ra ý kiến chung rằng Cục Dự trữ Liên bang sẵn sàng và có thể điều chỉnh chính sách tiền tệ theo hướng tăng giá cho thị trường chứng khoán.
