QUAN SÁT NHỮNG HỆ THỐNG CỦA CUỘC SỐNG. P I
 |
| Hình Internet. |
Một tầm nhìn thống nhất.
Trong ba mươi năm qua, một quan niệm mới cho rằng sự sống có tính liên kết nhau và liền mạch trong một tổng thể, đã đi tiên phong trong khoa học. Sự nhấn mạnh mới đã được đưa ra với những hiểu biết về sự sống vốn có bản chất phức tạp, bao gồm các mạng lưới và các khuôn mẫu tổ chức kết nối nhau, dẫn đến một kiểu "tư duy có tính hệ thống” mới lạ.
Cuốn sách này tích hợp các ý tưởng, mô hình và các lý thuyết, làm cơ sở cho việc quan sát các hệ thống của cuộc sống đi vào một khuôn khổ chặt chẽ duy nhất. Bằng việc xem xét các lĩnh vực khoa học thông qua toàn bộ lịch sử của nó, các tác giả nghiên cứu sự xuất hiện của các khái niệm chính yếu, chẳng hạn như sự tự tạo tự sinh (autopoiesis), các cấu trúc bị phân tán, các mạng lưới xã hội, và sự hiểu biết mang tính hệ thống về quá trình tiến hóa của sự sống. Những tác động của việc 'quan sát những hệ thống về cuộc sống' đối với các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, công tác quản lý, các cuộc khủng hoảng kinh tế và khủng hoảng sinh thái toàn cầu của chúng ta, cũng được thảo luận.
Cuốn sách được viết chủ yếu cho sinh viên đại học, nó cũng là bài đọc cần thiết cho những sinh viên đã tốt nghiệp và các nhà nghiên cứu quan tâm đến việc am hiểu sự quan sát mới mang tính hệ thống về cuộc sống, và tác động của nó đối với một loạt các ngành nghề rộng lớn - từ kinh tế và chính trị đến y học, tâm lý học và luật học.
LỜI NÓI ĐẦU.
Khi thế kỷ XXI mở ra, càng ngày càng thấy rõ rằng các vấn đề quan trọng của thời đại chúng ta - năng lượng, môi trường, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, an ninh tài chính - không thể được hiểu một cách riêng biệt theo từng lĩnh vực. Chúng là những vấn đề có tính liền mạch trong một tổng thể, mang tính hệ thống, có nghĩa là tất cả chúng đều liên kết với nhau và phụ thuộc lẫn nhau. Cuối cùng, những vấn đề này phải được coi là những khía cạnh khác nhau của một cuộc khủng hoảng duy nhất, mà lớn nhất là khủng hoảng về nhận thức. Nó xuất phát từ thực tế rằng hầu hết mọi người trong xã hội hiện đại của chúng ta, và đặc biệt là thể chế xã hội rộng lớn của chúng ta, đã tán thành các khái niệm về một thế giới quan lỗi thời, nhận thức về thực tại không đầy đủ để đối phó với cái thế giới của chúng ta đang quá đông dân, đã được kết nối toàn cầu.
Có những giải pháp cho những vấn đề nghiêm trọng của thời đại chúng ta; một vài trong số chúng thậm chí khá đơn giản. Nhưng chúng đòi hỏi sự thay đổi căn bản trong nhận thức, suy nghĩ, giá trị của chúng ta. Và thực vậy, chúng ta hiện đang ở vào giai đoạn đầu của một sự thay đổi cơ bản như vậy về thế giới quan trong khoa học và xã hội, một sự thay đổi điển hình, triệt để như cuộc cách mạng Copernicus ( thay đổi từ thuyết địa tâm Ptolemaic sang thuyết nhật tâm Copernic, THS ). Thật không may, sự nhận thức này vẫn chưa được nhận ra một cách rõ ràng, bởi hầu hết các nhà lãnh đạo chính trị của chúng ta, những người không có khả năng "kết nối các dấu chấm chấm …” thường được sử dụng trong một nhóm từ phổ biến. Họ không nhìn ra được tất cả những vấn đề nghiêm trọng của thời đại chúng ta vốn đều có quan hệ với nhau. Hơn thế nữa, họ từ chối nhận ra cái gọi là giải pháp của họ đang ảnh hưởng đến các thế hệ tương lai. Theo quan điểm có tính hệ thống, các giải pháp khả thi duy nhất phải là những giải pháp bền vững. Như chúng ta thảo luận trong cuốn sách này, một xã hội bền vững phải được thiết kế thực sự theo cách mà sự sống vốn có; các doanh nghiệp, các nền kinh tế, các cấu trúc vật chất và những công nghệ của nhân loại phải không gây cản trở cho khả năng duy trì sự sống vốn có của tự nhiên.
Trong hơn ba mươi năm qua, rõ ràng rằng, một sự hiểu biết đầy đủ về những vấn đề này không đòi hỏi gì khác hơn là một quan niệm hoàn toàn mới về cuộc sống. Và thực sự, một hiểu biết mới như vậy về cuộc sống hiện đang xuất hiện. Đi tiên phong trong khoa học đương đại, chúng tôi không còn xem vũ trụ như một cỗ máy bao gồm các khối lắp ghép một cách sơ sài. Chúng tôi phát hiện ra rằng thế giới vật chất, cuối cùng, là một mạng lưới của các mối quan hệ, gồm các khuôn mẫu không thể tách rời nhau; rằng hành tinh là một tổng thể của nhiều sự sống, một hệ thống sống tự điều chỉnh. Quan niệm cơ thể con người như một cỗ máy và tâm trí là một thực thể riêng biệt, đang được thay thế bởi một cái nhìn rằng; không chỉ với bộ não, mà còn cả hệ thống miễn dịch, các mô cơ thể và thậm chí từng tế bào, tất cả đều là một hệ thống có nhận thức, cơ thể con người bao gồm một hệ thống các sự sống có nhận thức. Quan điểm tiến hóa không còn được coi là một nỗ lực cạnh tranh gay gắt để tồn tại, mà đúng hơn là một vũ điệu hợp tác, trong đó sự sáng tạo và sự xuất hiện liên tục các đối tượng mới lạ, là những động lực thúc đẩy sự sống. Và với sự nhấn mạnh mới về bản chất phức tạp, các mạng lưới kết nối và các khuôn mẫu tổ chức, một nền khoa học mới về phẩm chất đang dần dần xuất hiện.
Quan niệm mới về cuộc sống này liên quan đến một kiểu tư duy mới - tư duy về mặt các quan hệ, các khuôn mẫu và bối cảnh. Trong khoa học, lối suy nghĩ này được gọi là "tư duy có tính hệ thống", ”hoặc“ tư duy hệ thống ”; do đó, sự hiểu biết về cuộc sống được thấm nhuần, bởi nó thường được nhận ra bằng cụm từ mà chúng tôi đã chọn cho tiêu đề của cuốn sách này: 'quan sát các hệ thống của cuộc sống'.
Sự hiểu biết mới về cuộc sống có tính khoa học bao gồm nhiều khái niệm và ý tưởng, được phát triển bởi các nhà nghiên cứu xuất sắc, và các đội ngũ của họ trên khắp thế giới. Với cuốn sách này, chúng tôi muốn cung cấp một đề tài liên quan tới nhiều lĩnh vực học thuật, qua đó tích hợp những ý tưởng, mô hình, và các lý thuyết, thành một khuôn khổ chặt chẽ duy nhất. Chúng tôi trình bày một tầm nhìn có tính hệ thống thống nhất, bao gồm và tích hợp các khía cạnh sinh học, nhận thức, xã hội và sinh thái của cuộc sống; và chúng tôi cũng thảo luận về các ý nghĩa triết học, tinh thần và chính trị trong quan điểm thống nhất về cuộc sống của chúng ta.
Chúng tôi tin rằng một quan điểm tích hợp như vậy là rất cần thiết cho ngày nay, để đối phó với khủng hoảng sinh thái toàn cầu, và bảo vệ sự tiếp tục, sự nảy nở của sự sống trên trái đất của chúng ta. Do đó, nó sẽ rất quan trọng đối với các nhà nghiên cứu trẻ và các sinh viên đã tốt nghiệp ở thế hệ hiện tại cũng như các thế hệ tương lai, nhằm hiểu được quan niệm mới có tính hệ thống về cuộc sống, và ý nghĩa của nó đối với một loạt ngành nghề đa dạng - từ kinh tế, quản lý và chính trị, cho đến y học, tâm lý học, và luật học. Ngoài ra, cuốn sách của chúng tôi cũng sẽ hữu ích cho các sinh viên đại học thuộc ngành khoa học đời sống và khoa học nhân văn.
Trong các chương sau đây, chúng ta sẽ xem xét một cách toàn diện về ý tưởng và các ngành khoa học dựa trên lịch sử. Bắt đầu với thời kỳ Phục hưng và Cách mạng Khoa học, việc tường thuật dựa trên lịch sử bao gồm sự phát triển của cơ chế Descartes từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XX, sự trỗi dậy của tư duy hệ thống, sự phát triển của lý thuyết phức tạp, những khám phá gần đây đi đầu trong lĩnh vực sinh học, sự xuất hiện của quan niệm mới về cuộc sống vào đầu thế kỷ này, và các tác động kinh tế, sinh thái, chính trị và tinh thần của nó.
Người đọc sẽ nhận thấy rằng đề tài của chúng tôi không chỉ bao gồm nhiều tài liệu tham khảo, mà còn có rất nhiều tài liệu phong phú, tham khảo chéo đến các chương và phần trong cuốn sách này. Đây là lý do chính đáng cho sự phong phú của việc tham khảo. Đặc điểm trọng tâm của cuốn sách 'quan sát những hệ thống của cuộc sống' là yếu tố phi tuyến tính của nó: mọi hệ thống của sự sống đều phức tạp - tức là mọi thứ tồn tại đồng thời chứ không xếp hàng dọc như thứ tự A, B, C,…trong vần alphabet; các mạng lưới kết nối và có vô số mối liên hệ giữa các lĩnh vực của cuộc sống như sinh học, nhận thức, xã hội và sinh thái. Do đó, một khuôn khổ khái niệm tích hợp nhiều lĩnh vực này, là sự vượt lên trên để phản ánh tính phi tuyến vốn có của cuộc sống. Với nỗ lực của chúng tôi để truyền tải một mạng lưới các khái niệm và ý tưởng phức tạp như vậy, bên trong các ràng buộc tuyến tính của ngôn ngữ viết, chúng tôi cảm thấy rằng nó sẽ giúp kết nối các đề tài với nhau bằng một mạng lưới các tham chiếu chéo. Chúng tôi hy vọng người đọc sẽ thấy rằng, giống như tác phẩm "Web of life" ('Chuỗi phức tạp của cuộc sống', một cuốn sách khác của tác giả Fritjof Capra xuất bản trước cuốn sách này…THS ), bản thân cuốn sách này cũng là một tổng thể, so ra hơn cả tổng các phần của nó.
Fritjof Capra, Berkeley.
Pier Luigi Luisi, Rome.
Bản quyền của Fritjof Capra and Pier Luigi Luisi, 2014.
Thông tin về tác phẩm : www.cambridge.org/9781107011366
_ Fritjof capra là giám đốc sáng lập Trung tâm xóa mù chữ ở Berkeley, California, và là giáo sư giảng dạy tại đại học Schumacher College (Vương quốc Anh). Ông là một nhà vật lý học, nhà lý thuyết hệ thống, và đã tham gia vào một cuộc kiểm tra về những tác động có tính hệ thống của khoa học đương đại đối với triết học và xã hội trong 35 năm qua .
_ Pier luigi luisi là Giáo sư Hóa sinh tại Đại học Rome 3. Ông bắt đầu sự nghiệp tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ở Zurich, Thụy Sĩ (ETHZ), nơi mà ông trở thành giáo sư hóa học chính thức và khởi xướng 'Tuần lễ Cortona' liên ngành. Nghiên cứu chính của ông tập trung vào các khía cạnh thực nghiệm, lý thuyết và triết học về nguồn gốc của sự sống và sự tự tổ chức của các hệ thống tổng hợp nhân tạo và thiên nhiên.
THS sưu tầm và lược dịch…..27/09/2020.
