Đối thoại an ninh của Bộ Tứ (Quad) được nâng lên cấp lãnh đạo để đối phó với Trung Quốc.
 |
| Vào tháng 10 năm ngoái, nhà lãnh đạo Nhật Bản Yoshihide Suga đã chủ trì cuộc họp Bộ Tứ, trong đó có Ngoại trưởng Úc Marise Payne và Ngoại trưởng Mỹ hồi đó Mike Pompeo. Ảnh: AFP |
Trần H Sa lược dịch.
Trong vòng vài ngày tới, một sự kiện mang tính quyết định sẽ xảy ra với những hậu quả lâu dài đối với Ấn Độ - Thái Bình Dương - tân Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ gặp nhà lãnh đạo Nhật Bản Yoshihide Suga, Narendra Modi của Ấn Độ và Scott Morrison của Australia - đưa khái niệm "Bộ Tứ" (“Quad”) của bốn quốc gia sang một cấp độ mới và nghiêm túc.
Đối thoại An ninh bốn bên, đã được nêu lên từ lâu, được tranh luận nhiều, hiện đang được đẩy nhanh tiến độ, sẽ đạt phong độ cao khi bốn nhà lãnh đạo gặp nhau lần đầu tiên, có thể là vào tuần tới hoặc tuần sau nửa. Morrison là người ủng hộ quá trình này và gọi Bộ tứ là “rất chủ yếu” đối với sự cân bằng quyền lực trong khu vực.
Đây là thành tích của Trung Quốc. Chính sự bành trướng quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông, sử dụng biện pháp trả đũa thương mại, khuất phục Hồng Kông, đe dọa Đài Loan, đụng độ quân sự với Ấn Độ và chiến lược phô trương sức mạnh của Trung quốc đã gắn kết bốn quốc gia này lại với nhau - bất chấp những quan điểm khác biệt của họ - để quyết định chia sẻ mối quan tâm chung trong việc đối mặt với thách thức Trung Quốc.
Đó là sự hiểu biết sâu sắc từ Tổng thống Biden, tại vị trong vòng chưa đầy hai tháng. Ngay từ đầu, Biden đã nói rằng các đồng minh của Mỹ sẽ là ưu tiên của ông. Mỗi cuộc điện thoại của Tổng thống với Suga, Modi và Morrison đều bao hàm việc nâng cấp Bộ tứ lên cấp lãnh đạo. Điều này cho thấy ông ấy sẽ đưa ra những lời cảnh báo mang tầm chiến lược đằng sau những lời cảnh báo của ông đối với Trung Quốc.
 |
| Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga. |
Đó là chính xác những gì mà nước Úc mong muốn. Khi Biden liên hệ với các nhà lãnh đạo Ấn Độ -Thái Bình Dương sau khi trở thành Tổng thống, nguyện vọng của Morrison là muốn Australia, Nhật Bản và Ấn Độ - càng nhiều càng tốt - đưa ra các quan điểm chung với tân Tổng thống. Thật vậy, Morrison đã thông báo đây là một trong những mục tiêu to lớn của ông ấy trong chuyến đi Nhật Bản vào cuối năm ngoái để trực tiếp gặp mặt thủ tướng Nhật bản, Suga.
“Đây sẽ trở thành một đặc điểm của sự ràng buộc vào Ấn Độ -Thái Bình Dương,” Morrison cho biết vào tuần trước về sự nâng cấp Bộ Tứ. “Tôi rất mong đợi cuộc hội tụ đầu tiên của các nhà lãnh đạo Bộ Tứ, cuộc hội tụ như vậy chưa từng có trước đây.” Morrison cho biết Bộ Tứ là "một trong những điều đầu tiên" mà anh ấy đã trao đổi với Biden trong cuộc điện thoại của họ sau lễ nhậm chức của Tổng thống.
Bộ Tứ không phải là một NATO châu Á. Nó không phải là một liên minh quân sự. Nhưng đó là một phản ứng mang tính chiến lược đối với hành vi của Trung Quốc. Nó cho thấy Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia nhìn thấy lợi ích chung qua việc hợp tác cùng nhau ở cấp lãnh đạo trong việc đưa ra các biện pháp đối phó với Trung Quốc. Mục đích là sức mạnh về số lượng. Nó gửi một thông điệp tới Trung Quốc và nhằm mục đích trấn an 10 quốc gia ASEAN sắp bị cuốn vào cuộc tranh giành quyền lực giữa Mỹ và Trung Quốc.
Với lịch sử không chắc chắn của nó, quy tắc vàng của Morrison trong việc đối phó với Bộ Tứ là "chỉ tiến bộ với tốc độ của thành viên chậm nhất". Các nhà phê bình từ lâu cho rằng Bộ Tứ không thể hoạt động vì bốn quốc gia có những lợi ích khác nhau nhưng hành vi của Trung Quốc đang giúp làm tan biến những lợi ích khác nhau đó. “Quad không phải là giải pháp trước thách thức của Trung Quốc nhưng sự xuất hiện của nó là rất quan trọng,” một quan chức Úc nói với người viết chuyên mục này.
Cuộc họp sắp tới sẽ là một sự kiện ảo. Nhưng một khi Quad trở thành diễn đàn của các nhà lãnh đạo, sẽ có các cuộc gặp mặt trực tiếp của bốn nhà lãnh đạo. Thật vậy, một cơ hội đến vào tháng 6 khi Thủ tướng Vương quốc Anh Boris Johnson chủ trì cuộc gặp mặt của các nhà lãnh đạo G7, cùng với ba quốc gia khác với tư cách là khách được mời - Ấn Độ, Úc và Hàn Quốc - có nghĩa là bốn nhà lãnh đạo Quad có thể gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh.
 |
| Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nâng ly chúc mừng trong bửa ăn trưa cấp Nhà nước dành cho Trung Quốc do Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry tổ chức tại Bộ Ngoại giao ở Washington, DC vào năm 2015. |
Ưu tiên của Thủ tướng Morrison là thiết lập mối quan hệ cá nhân mạnh mẽ với Biden và Suga với tư cách là những nhà lãnh đạo mới. Vào tháng 6 năm 2020, đã có hội nghị thượng đỉnh ảo giữa các nhà lãnh đạo Morrison / Modi, vốn đã đồng ý về Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Úc-Ấn Độ. Bộ Tứ cung cấp một cơ chế mà qua đó bốn nhà lãnh đạo có thể định hình cách tiếp cận của họ đối với Trung Quốc.
 |
| Thủ tướng Úc Scott Morrison với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. |
Mục đích là củng cố các chuẩn mực cho Ấn Độ - Thái Bình Dương : rằng khu vực này nên được xác định bằng thành công kinh tế chứ không phải cưỡng bức chính trị và rằng kinh tế, thương mại không thể trở thành công cụ cho sự đe dọa. Biden muốn Quad thúc đẩy dân chủ đến mức nào vẫn còn phải xem. Điệp khúc kiên định của Morrison là Australia không tìm cách ngăn chặn Trung Quốc. Nó muốn một sự cân bằng chiến lược trong khu vực và một trật tự dựa trên luật lệ.
Trong khi Donald Trump chỉ trích Trung Quốc, ông ấy đã không hiệu quả trong việc huy động tình cảm của khu vực. Các dấu hiệu cho thấy Biden sẽ kiên định hơn, nhiệt tình hơn trong hành động với các đồng minh và hiệu quả hơn trong việc xây dựng sự ủng hộ của khu vực. Những dấu hiệu ban đầu trong đối thoại của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan với các nhân vật trong khu vực đang khuyến khích Biden.
Các nguồn tin Hoa Kỳ tường trình Biden đã nói chuyện với Suga vào ngày 27 tháng 1, với Morrison vào ngày 3 tháng 2 và với Modi vào ngày 8 tháng 2. Cuộc họp đề xuất của các nhà lãnh đạo đã được thảo luận vào ngày 18 tháng 2 tại một cuộc họp ảo của các bộ trưởng ngoại giao thuộc Quad, rất quan trọng vì đây là lần đầu tiên Blinken tham gia với tư cách là tân Ngoại trưởng. Có vẻ như ông ấy đã hăng hái. Truyền thông Mỹ đưa tin rằng cuộc họp đã thảo luận về chống khủng bố, an ninh hàng hải, khôi phục dân chủ ở Myanmar và khả năng phục hồi của khu vực.
Đây là cuộc họp lần thứ ba của các ngoại trưởng Quad, lần đầu tiên diễn ra tại New York vào cuối năm 2019, và lần thứ hai tại Tokyo vào cuối năm 2020, với Bộ trưởng Ngoại giao Úc, Marise Payne cùng tham dự. Đối thoại Quad bắt đầu với các quan chức, tiến tới các bộ trưởng ngoại giao và bây giờ đang chuyển sang các nhà lãnh đạo.
Các bộ trưởng quốc phòng được tách riêng nhưng Quad có ý nghĩa quân sự. Cuối năm ngoái, Ấn Độ đã mời Australia tham gia cuộc tập trận hải quân Malabar, nghĩa là lần đầu tiên hải quân bốn nước sẽ hoạt động cùng nhau, một sự kiện liên quan đến quan hệ hợp tác ngày càng tăng giữa Australia và Ấn Độ.
Những người cảm thấy Quad sẽ không bao giờ có bất cứ giá trị gì đều sai lầm. Tuy nhiên, vẫn còn nghi ngờ liệu nó có giá trị nhiều hay không. Tuy nhiên, lịch sử và các sự kiện đang tạo động lực cho Quad và thúc đẩy các nhà lãnh đạo của nó hợp tác chặt chẽ hơn. Bài học là một Trung Quốc quyết đoán và đe dọa sẽ tạo ra những hợp tác liên minh từng được coi là không thể xảy ra.
Morrison nói: “Quad rất chính yếu đối với Hoa Kỳ và suy nghĩ của chúng tôi về khu vực". Ông ấy muốn hợp tác với Biden như một đối tác khu vực và đa phương. Nhưng điều này có liên quan đến một câu hỏi sâu sắc hơn đang khiến Australia đau đầu: Mỹ đáng tin cậy như thế nào trong thời kỳ hậu Trump? Morrison nói chuyện một cách cởi mở về sự phát triển của Quad, nói rằng "nó sẽ không trở thành một bộ máy quan liêu to lớn với một ban thư ký cồng kềnh" mà là "bốn nhà lãnh đạo, bốn quốc gia".
Thật là ngốc nghếch khi nghĩ rằng bốn nhà lãnh đạo có những động cơ giống hệt nhau. Họ không như vậy. Nhưng Quad là biểu hiện mới nhất trong chủ đề lâu dài của Úc - làm thế nào để tích hợp liên minh Hoa Kỳ của chúng ta với các nước láng giềng châu Á của chúng ta. Chiến lược của Morrison là gắn kết Australia vào các liên minh có lợi ích rộng lớn hơn trên toàn khu vực để cân bằng với Trung Quốc.
Điều này khớp với sự hiểu rõ giá trị thời hậu Trump. Đây là hy vọng rằng Biden, đang tìm cách xây dựng lại lòng tin trong các liên minh và sử dụng chúng để điều hướng lợi ích của Hoa Kỳ, có thể mang lại cho Úc cơ hội để làm sâu sắc hơn mối quan hệ gắn bó giữa Hoa Kỳ và các đối tác châu Á.
_ Paul Kelly là Tổng biên soạn trang mạng The Australian. Trước đây là Tổng biên tập của tờ báo và ông viết về chính trị, chính sách công và các vấn đề quốc tế của Úc.
