Con tàu hỏng nặng.

Ảnh của CSIS.

William Alan Reinsch...Ngày 12 tháng 4 năm 2021... Theo Trung tâm Nghiên Cứu Chiến lược và Toàn Cầu (CSIS)

Trần H Sa lược dịch.

Đã chống lại sự thôi thúc trong vài tuần, nhưng cũng đã đến lúc để nói về chủ đề yêu thích của mọi người : Trung Quốc. Tôi viết về nó một lần nữa vì tôi cảm thấy chúng ta đang tiến đến một điểm uốn trong mối quan hệ với Trung Quốc, mặc dù tốc độ diễn ra giống như một tàu hỏa bị hỏng nặng chuyển động chậm, hơn là sắp xảy ra một vụ va chạm xe hơi tốc độ cao. Đáng buồn thay, nạn nhân sẽ là các công ty của phương Tây.

Về phía Trung Quốc, các chính sách và hành động của chính phủ đang trở nên ngày càng khó nuốt hơn. Về mặt kinh tế, Trung Quốc tiếp tục rời bỏ các cải cách thị trường, phân biệt đối xử với các doanh nghiệp nước ngoài và quấy rối các công ty không tuân theo đường lối khoa trương của họ. Về chính trị, nước này tiếp tục giẫm lên quyền được ghi trong  Hiệp ước Luật Biển của các quốc gia khác ở Biển Đông ; leo thang đe dọa chống lại Đài Loan, cũng như đe dọa đối với các nước thứ ba ủng hộ Đài Loan. Trong nước, chính phủ Trung Quốc đang bận rộn loại bỏ những mảnh vụn cuối cùng quyền tự trị của Hồng Kông, việc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác vẫn tiếp tục, cũng như các cuộc tấn công gay gắt đối với bất kỳ ai chỉ trích điều đó.

Những hành động này khẳng định quan điểm của Trung Quốc rằng, nó tin Hoa Kỳ là một cường quốc đang suy giảm và Trung Quốc là một cường quốc đang trỗi lên, và dường như họ quyết tâm tích cực kích động để tận dụng lợi thế đó, tăng gấp đôi các chính sách đàn áp và quấy rối bất kỳ ai phản đối — Úc là một nước thí dụ cụ thể gần đây.

Hai mươi năm trước, các tín hiệu từ Trung Quốc rất khác, nhưng các chính phủ đã thay đổi. Tập Cận Bình rất khác so với Giang Trạch Dân, và chừng nào ông ta vẫn còn nắm quyền, điều này có thể đúng trong một thời gian nữa, đường hướng hiếu chiến hơn của Trung Quốc sẽ không thể thay đổi.

Sự thay đổi ở Trung Quốc được phản ảnh trong sự thay đổi ở Hoa kỳ. Theo ý kiến ​​của công chúng, phần có đời sống thấp nhất đã hết ủng hộ Trung Quốc. Năm 2011, Trung Quốc có xếp hạng thuận lợi 51-36. Vào năm 2020 , nó đã giảm xuống còn 22-73. Sự thay đổi này được lặp lại tại Quốc hội, nơi cả hai đảng đều áp dụng quan điểm cứng rắn. Các vấn đề kinh tế có thể phức tạp và nhàm chán đối với những người quan sát bình thường, nhưng lao động cưỡng bức, các trại tập trung và bỏ tù những cư dân Hồng Kông ủng hộ dân chủ đã thu hút sự chú ý của công chúng.

Tổng thống George W. Bush và Barack Obama đã bị chỉ trích vì không gây sức ép mạnh hơn với Trung Quốc, bất chấp những sự kiện chính trị gây lo âu nhất đã xảy ra sau khi họ rời nhiệm sở. Họ đã cho phép Trung Quốc một chiếc vé cải cách kinh tế vì họ muốn Trung Quốc hợp tác trong các vấn đề khác, đặc biệt là Iran và biến đổi khí hậu. Donald Trump, người chẳng quan tâm điều gì, đã đưa kinh tế  lên hàng đầu. Tổng thống Biden, người có rất ít khả năng để điều động được Quốc hội, dường như chia sẻ quan điểm mờ mịt của Trump về Trung Quốc, nhưng nói rằng ông sẽ khác về giọng điệu và chiến lược.

Chiến lược Biden vẫn chưa rõ ràng, nhưng một số yếu tố đang bắt đầu xuất hiện. Đầu tiên, ông dự định tham vấn rộng rãi và sâu sắc với các đồng minh và đối tác với hy vọng xây dựng các liên minh, các thành viên của các liên minh có thể khác nhau ở từng vấn đề, để đối đầu với Trung Quốc một cách tập thể. Ông ấy có thể sẽ mất một năm hoặc hơn để làm điều đó, vì vậy đừng mong đợi một cuộc thương lượng vội vàng. Các mức thuế hiện tại sẽ vẫn được duy trì, nhưng các hành động bổ sung sẽ phụ thuộc nhiều vào các hành động khiêu khích thêm nữa của Trung Quốc, so với bất kỳ điều gì khác. Đồng thời, Biden đang bắt tay vào một loạt các kế hoạch nhằm phục hồi khả năng đổi mới của người Mỹ để đất nước có vị thế mạnh mẽ hơn, nhằm giải quyết những thách thức của Trung Quốc. Điều đó cũng sẽ mất thời gian. Những nỗ lực đổi mới của Biden sẽ thành công. Người Mỹ giỏi điều đó, đã làm trước đây và sẽ làm lại. Những nỗ lực của Biden nhằm khiến Trung Quốc điều chỉnh các chính sách của họ, sẽ thất bại. Theo quan điểm của họ, mọi thứ chúng ta đang yêu cầu sẽ làm suy yếu quyền kiểm soát của Đảng đối với đất nước, đó là điều cuối cùng mà họ sẽ mãi mãi đồng ý. Tăng cường năng lực của chính chúng ta và xây dựng một liên minh sẽ đưa chúng ta vào vị thế vững chắc hơn, khi chúng ta không thể thay đổi hành vi của họ đã trở nên rõ ràng.

Tất nhiên, Trung Quốc không đứng chờ Hoa Kỳ đối đầu. Chính phủ họ đang bận rộn theo đuổi các chính sách chướng tai gai mắt hơn bao giờ hết, và chính các doanh nghiệp nước ngoài đang bị mắc kẹt ở giữa. Các công ty may mặc bị tẩy chay ở Trung Quốc nếu họ không sử dụng bông Tân Cương, và lại bị tấn công ở Hoa Kỳ nếu họ sử dụng. Các công ty bị đưa ra tòa ở Trung Quốc và bị buộc phải đăng ký tài sản trí tuệ của họ ở mức thấp hơn nhiều so với giá trị của họ; bị đe dọa với số tiền phạt hàng ngày lớn hơn nếu họ phản ứng bằng cách kiện tụng tại các tòa án phương Tây. Các công ty bị đe dọa nếu bản đồ của họ không chỉ rõ Đài Loan theo cách đã được phê duyệt. Khi việc sử dụng các biện pháp trừng phạt chống lại các thực thể hoặc cá nhân có dính líu với các vi phạm nhân quyền của Trung Quốc ngày càng tăng, và hành động trả đũa của Trung Quốc leo thang, như gần đây đã xảy ra với Liên minh Châu Âu, các công ty phương Tây chắc chắn sẽ thấy mình ở một vị trí mà bất kể họ làm gì, họ sẽ vi phạm luật pháp và chính sách của ai đó.

Những phát triển như thế này định trước sự hư hỏng nặng của con tàu. Khu vực tư nhân, cũng như các cá thể riêng biệt, về cơ bản đều bị cả hai bên bảo họ phải lựa chọn. Chính trị và kinh tế đang hòa nhập, và không thể có ai là người ngoài cuộc. Sự tách biệt sẽ phát triển, không phải vì chính phủ Hoa Kỳ yêu cầu điều đó, mặc dù nó có thể, mà bởi vì các công ty Hoa Kỳ sẽ thấy mình ở vào vị trí không trụ lại được. Các công ty thông minh đã nhận ra rằng Trung Quốc vừa là khách hàng tốt nhất vừa là mối đe dọa lớn nhất của họ. Họ nhìn thấy những gì đang cản chân họ nhưng không muốn từ bỏ số tiền họ đang kiếm được ở đó. Thật không may, họ sẽ phát hiện ra rằng cúi đầu xuống sẽ không làm được việc, và cuối cùng họ sẽ phải lựa chọn.

Bởi vì chính quyền Biden dường như muốn chơi trò chơi lâu dài, những sự kiện này sẽ diễn ra theo chuyển động chậm và các công ty có thể có thời gian để hoạch định một chiến lược hiệu quả, nhưng họ không nên ảo tưởng về những gì sắp xảy ra. Ánh sáng cuối đường hầm báo hiệu một chuyến tàu sắp tới, không phải là dấu chấm hết cho những khó khăn của họ.

* * *

_ William Reinsch giữ chức Chủ tịch Kinh doanh Quốc tế tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, DC.

___________