Ở hậu trường chính trị, trường phái Kissinger mờ dần khi sự ràng buộc với Trung Quốc mất đi sự tỏa sáng.
Washington chuyển sang cạnh tranh, 5 năm sau chuyến đi Hiroshima của Obama.
NAOYA YOSHINO, Ngày 27 tháng 5 năm 2021 …Theo Asia Nikkei
TOKYO - Trong nhiều thập kỷ, Henry Kissinger, cố vấn an ninh quốc gia của Richard Nixon và là người nắm quyền lực định hướng cho việc bình thường hóa quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh, vẫn là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.
Nhưng khi Hoa Kỳ chuyển từ chính sách ràng buộc của Kissinger sang một chiến lược cạnh tranh với Trung Quốc, những cảnh báo nghiêm khắc của chính khách này về sự xấu đi trong mối quan hệ giữa hai nước không còn được lắng nghe.
Vào ngày này cách đây 5 năm, khi Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Barack Obama có chuyến thăm lịch sử tới Hiroshima, ảnh hưởng của Kissinger ở Washington vẫn còn rõ nét.
Là một thông tín viên ở Washington vào thời điểm đó, người viết bài này bắt gặp hai quan điểm hoàn toàn trái ngược nhau trong chuyến đi, giữa các phụ tá thân cận nhất của Obama.
Một bên là phó cố vấn an ninh quốc gia Ben Rhodes, người đã từng tham gia soạn thảo những phát biểu nổi tiếng của Obama về giải trừ vũ khí hạt nhân ở Cộng hòa Séc vào năm 2009. Một người hâm mộ tiểu thuyết gia Nhật Bản Haruki Murakami, Rhodes ủng hộ việc Obama đến thăm Hiroshima.
Nhưng cố vấn an ninh quốc gia Susan Rice lại có ý kiến khác. Ngay cả sau khi cả hai quốc gia đồng ý chuyến đi, cô ấy đã lược lại chi tiết hành trình và yêu cầu điều chỉnh. Buổi lễ ở Hiroshima, nơi Obama trao tặng bốn con hạc xếp bằng giấy như một biểu tượng của hòa bình, có thể sẽ không diễn ra suôn sẻ nếu không có sự giúp đỡ của Đại sứ Caroline Kennedy. Chính phủ Nhật Bản theo dõi sát sao vị trí mà Rice trở thành một phần trong chính quyền Biden, một phần nhờ vào kinh nghiệm của họ với chuyến đi Hiroshima.
Triết lý của Kissinger có tầm ảnh hưởng quan trọng đối với Rice trong thời gian bà làm cố vấn an ninh quốc gia. Bất chấp sự chia rẽ đảng phái ngày càng gia tăng giữa đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa trong bối cảnh chính trị Hoa Kỳ, các cố vấn an ninh quốc gia theo truyền thống vẫn duy trì mối quan hệ với các nhân vật chủ chốt ở cả hai đảng. Đúng như hình thức, Rice thường gặp Kissinger tại văn phòng ở Nhà Trắng của bà và công khai ca ngợi Kissinger, người tích cực ũng hộ phe bảo thủ .
Trong gần nửa thế kỷ qua, Mỹ chủ yếu bị mắc kẹt vào cách tiếp cận của Kissinger đối với Trung Quốc - duy trì một số mối quan hệ trong khi thúc giục Bắc Kinh chấp nhận thay đổi. Rice đã tuân theo quan điểm này khi bà phản đối chuyến đi Hiroshima của Obama, xếp cùng hàng với Trung Quốc phản đối ý tưởng này.
Nhưng giới cố vấn an ninh quốc gia, xoay quanh Kissinger, không đóng vai trò gì trong Nhà Trắng dưới thời Donald Trump. Mike Pompeo, ngoại trưởng của ông, đã đi xa đến mức tuyên bố chính sách ràng buộc với Trung Quốc là một thất bại.
Quyền lực của Kissinger cũng không được hồi phục dưới thời chính quyền Biden. Rice được bổ nhiệm làm cố vấn chính sách trong nước, trong khi Nhà Trắng mở rộng vượt khỏi trường phái Kissinger để bổ nhiệm một số vị trí an ninh chủ chốt.
Vai trò điều phối viên Ấn Độ-Thái Bình Dương mới được thành lập trong Hội đồng An ninh Quốc gia, được thiết kế để chỉ đạo các chính sách của chính quyền ở châu Á, thuộc về cựu Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, Kurt Campbell. Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Richard Armitage cũng hỗ trợ cho chính sách Châu Á từ bên ngoài chính quyền.
Campbell là quyền lực hàng đầu đứng đằng sau tuyên bố lịch sử của Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga và Tổng thống Mỹ Joe Biden ở hội nghị thượng đỉnh tháng 4, nơi mà tuyên bố chung của hai nước đề cập đến Đài Loan lần đầu tiên kể từ năm 1969. Armitage đã đến thăm Đài Loan ngay sau đó để gặp Tổng thống Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen).
Trong khi đó, Bắc Kinh tiếp tục coi thường luật pháp quốc tế với các động thái bành trướng ở Biển Hoa Đông và Biển Đông. Những lo ngại cho rằng việc ràng buộc đã thất bại, và Trung Quốc có thể đe dọa an ninh quốc gia của Mỹ, đã nhanh chóng phá bỏ ảnh hưởng của trường phái Kissinger. Cách tiếp cận của ông ấy rất khó có thể giành lại được sự ũng hộ, chừng nào mà Trung Quốc tiếp tục thách thức Mỹ trên trường quốc tế.
Trong một nền kinh tế toàn cầu và kỹ thuật số ngày càng phát triển, sự hợp tác của Trung Quốc là rất quan trọng để giải quyết những thách thức trên toàn thế giới như khử cacbon. Tuy nhiên, Biden có thể gặp khó khăn trong việc thu hút sự ủng hộ để ràng buộc công khai với Trung quốc khi tình cảm chống Bắc Kinh ở Mỹ ngày càng tăng. Năm năm sau chuyến thăm Hiroshima lịch sử của Obama, cả đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đang rời xa cách tiếp cận của Kissinger nhiều hơn nửa.
