Thảm họa tồi tệ nhất cho người Israel và người Palestine.
 |
| Hình của Brookings |
Natan Sachs, Thứ bảy, ngày 15 tháng năm năm 2021 Theo Brookimgs'
Trần H Sa lược dịch.
Một sự kết hợp hiếm gặp đã gây ra nổi thảm họa đổ ập xuống người Israel và người Palestine. Giữa một tai họa khác - chết chóc, phẩm giá con người bị chà đạp, nỗi sợ hãi - thì những ẩn ức của sự xung đột lại bùng phát. Đây không chỉ đơn thuần là một đợt chiến tranh khác của Israel - Hamas. Cũng tồi tệ như các đợt trước, những tuần qua, hai bên đã xoay xở để đề cập đến và thổi phồng hầu hết các khía cạnh cốt lõi của cuộc xung đột Israel-Palestine mà đã kéo dài hàng thế kỷ : những câu chuyện về chủng tộc và những mối bất bình, sự thiêng liêng và biểu tượng của tôn giáo, và bạo lực cộng đồng chưa từng thấy trong nhiều thập niên, mang theo nó là vấn đề căn bản, nỗi sợ hãi khủng khiếp của con người đối với hàng xóm của chính mình, và thậm chí còn tồi tệ hơn là sự thôi thúc chủ động tấn công hàng xóm trước. Tất cả điều này được bao bọc trong tiếng sấm sét quá quen thuộc của bom và tên lửa, với hàng triệu sinh mạng đột ngột bị gián đoạn sinh hoạt và lâm vào tình thế cực kỳ nguy hiểm, trẻ em chạy đến hầm tránh bom hoặc co rúm trong sợ hãi nếu chúng không tìm thấy nơi an toàn, và nhiều sinh mạng đã vĩnh viễn ra đi.
Tôi diễn tả điều này không chỉ với một tâm trạng ai oán, mặc dù cũng có sự kêu gọi cho điều đó. Thảm họa tột bực này chịu ảnh hưởng bởi tính toán của những người ra quyết định, và sự đánh giá của những người quan sát từ mọi phía, theo những cách chủ yếu là sai lầm. Mọi người đang đổ xô để bảo vệ không chỉ người dân của họ, mà còn bảo vệ cả những biểu tượng dường như đang bị tấn công, sẵn sàng tin vào và gieo rắc nỗi sợ hãi từ những quan niệm sai lầm tồi tệ nhất của họ, đồng thời mong muốn cứu lấy thể diện và niềm tự hào mà ở những thứ đó rất nhiều người khác đang bị lung lay. Các dòng tộc - quốc gia, tôn giáo, cộng đồng - được tái khẳng định trên chính sách, trong khi quá nhiều người ở nước ngoài cổ vũ, tình nhân loại bị lãng quên.
Trong vòng xoáy của khát vọng dân tộc và những nỗi bất bình, cuộc sống vẫn luôn tiếp diễn. Đôi khi, nó thực sự hưng thịnh. Chung sống hàng ngày, phổ biến hơn là chúng ta thường quên xung đột. Hòa bình vốn bất ngờ, trong khi cuộc sống hòa bình thực sự thì nằm giữa những tin tức nóng hổi và sự chú ý của quốc tế không hề hoàn hảo như nó vốn có, và đầy rẫy những vấn đề sâu sắc về mặt cấu trúc; đó là chuẩn mực, không phải là ngoại lệ,. Nó luôn bấp bênh, mong manh, dễ bị lung lay bởi những người muốn làm như vậy - và họ rất nhiều - nhưng hòa bình vẫn tiếp tục.
Tuy nhiên, vài tuần qua dường như đã làm nổi bật mọi thành phần gây bạo động có thể tưởng tượng được. Ở Jerusalem, một nỗ lực kéo dài hàng thập niên nhằm đạt tới “quyền được trở lại” mang tính riêng tư và có chọn lọc, đã trở thành mục tiêu hàng đầu. Người Do Thái cố gắng giành lại những ngôi nhà của người Do Thái đã bị mất khi Jordan chiếm phần phía đông của thành phố Jerusalem vào năm 1948, nơi mà ngày nay là một phần của khu phố Sheikh Jarrah. Việc bị trục xuất đang rình rập những cư dân Palestine ở đó - mà bản thân họ vào năm 1948 đã bị tước quyền sở hửu khỏi những ngôi nhà khác ở Israel - nơi mà họ đã sống trong nhiều thập niên. Vào ngày 10 tháng 5, tòa án tối cao của Israel đã ra phán quyết về trường hợp có vẻ bề ngoài là quyền sở hữu của cá nhân - tuy nhiên rõ ràng là nó mang tính quốc gia, nhưng phán quyết bị hoãn lại vì sợ tầm vóc quốc gia của phán quyết đó đang rơi vào thời điểm xung đột. Mọi hình ảnh sâu sắc về sự tước quyền sở hửu, gây ra cuộc di cư của người Palestine năm 1948 (tiếng Ả Rập gọi là Nakba), và sự mất cân bằng quyền lực hiện nay lại tái hiện, với Ngày Nakba của người Palestine, được kỷ niệm vào ngày 15 tháng 5.
Gần ngày đó, thanh niên Hồi giáo thường xuyên đụng độ với cảnh sát ở bên ngoài Cổng Damascus của Thành phố Cổ vào buổi tối nghỉ ngơi của tháng chay Ramadan, với cảnh sát ra tay nặng nề theo đặc thù của họ, rõ ràng chỉ là để di chuyển cho một cuộc rút quân. Xa hơn một chút về phía đông và phía trên đồi, các biểu tượng tôn giáo mang giá trị toàn cầu dường như đang bị đe dọa. Trong và xung quanh Nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa, một trong những nơi linh thiêng nhất của đạo Hồi, cảnh sát phải đối mặt với những người biểu tình. Với khả năng phán đoán kém một cách đáng kinh ngạc - đến mức mà một số người nhìn thấy sự khiêu khích có chủ ý - cảnh sát bước vào nhà thờ Hồi giáo, trong tháng Ramadan, với vũ trang và thậm chí ném lựu đạn gây choáng, tạo ra những hình ảnh gây sốc từ Ma-rốc cho đến Indonesia và xa hơn thế nữa. (lựu đạn gây choáng là một thiết bị nổ ít gây chết người nhưng làm cho thị lực và thính lực của nạn nhân bị mất cảm giác, được sử dụng để tạm thời làm mất phương hướng của nạn nhân….. THS)
Năm 1967 là câu chuyện không thể bị bỏ qua. Ngày Jerusalem, là ngày mà người Israel gốc Do Thái kỷ niệm sự tái thống nhất của thành phố Jerusalem vào tháng 6 năm 1967, thường bao gồm một cuộc diễn hành với cờ xí rợp trời. Năm nay nó trùng với tuần cuối cùng của tháng Ramadan. Cảnh sát đã đưa ra một quyết định sai lầm khác là cho phép cuộc diễn hành được chuyển hướng trên con đường thông thường đi qua Cổng Damascus, nơi có rất nhiều bất ổn, một quyết định chỉ được đảo ngược vào phút cuối.
Tất cả điều này đã mở ra một cơ hội cho Hamas, háo hức giành quyền kiểm soát các sự kiện và giành lấy chiếc áo bảo vệ cho Nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa. Hamas bắt đầu một cuộc tấn công tên lửa nghiêm trọng vào các thành phố và thị trấn của Israel, Hamas đã khiến Israel không chỉ ngạc nhiên về sự thèm muốn xung đột mà còn ngạc nhiên trước khả năng quân sự được cải thiện của nó. Trong đêm đầu tiên, Hamas đã thể hiện tầm bắn xa hơn nhiều so với trước đây, khiến phần lớn cư dân Israel phải ở dưới hỏa lực tác chiến có phối hợp của nó. Hamas tập trung tấn công liên tục đến nổi một số tên lửa, không nhiều lắm, xuyên thủng được hệ thống phòng thủ Vòm Sắt của Israel và bắn trúng các ngôi nhà ở Israel. Giết chết một số ít thường dân Israel và đưa hàng triệu người đến nơi trú ẩn, khiến Hamas thành công lúc đầu, nhưng để lại dãi Gaza, một lần nữa ở trong cuộc chiến với một sức mạnh vượt trội hơn nhiều.
Thành công ban đầu được nhìn nhận của Hamas không chỉ là vấn đề quan hệ đến công chúng. Kẻ thù chính yếu khác của Israel ở biên giới của họ, lực lượng Hezbollah người Lebanon được trang bị vũ khí tốt hơn, tất nhiên đang theo dõi chặt chẽ, đặc biệt là theo dõi khả năng đánh chặn tên lửa đối phương ở hệ thống phòng thủ tên lửa của Israel. Một đất nước nhỏ bé, bị bao quanh bởi những kẻ thù không chỉ trong khẩu hiệu mà là trên thực tế, người Israel nhìn thấy khả năng xảy ra chiến tranh trên nhiều mặt trận với vũ khí chính xác và gây ra cảnh trời long đất lở. Các loại vũ khí của kẻ thù càng có khả năng, Israel càng có nhiều động lực để tấn công phủ đầu. Khả năng mới của Hamas cũng là một lý do khiến quân đội Israel hy vọng sẽ làm suy giảm khả năng chiến đấu của Hamas trước khi lệnh ngừng bắn được đưa ra.
Tuy nhiên, những hình ảnh đáng kinh ngạc nhất là bạo lực cộng đồng bên trong Israel. Chưa từng thấy trong nhiều thập niên, điều này đe dọa làm rạn nứt đường khâu vết thương củ trước sự cân bằng mong manh, không dễ chịu, giữa đa số người Do Thái của Israel và 21% công dân Israel mà cũng là người Palestine. Giữa những tiếng còi kêu gọi họ đến nơi trú ẩn, người Israel dán mắt chăm chú vào hình ảnh đám đông hổn độn chạy tránh bom đạn và hình dung lại nạn hành hình vô pháp luật trước kia theo kiểu bầy đàn ở Lod / al-Lidd, Bat Yam, Acre, Tiberius, Jaffa, các thành phố hỗn hợp hai sắc dân Do Thái - Ả Rập trên khắp đất nước. Nó gợi lại một số tổn thương tồi tệ nhất về tình trạng bạo lực trong nhiều thập niên, một danh sách dài những vụ giết người và tấn công đẫm máu vốn đã khắc sâu trong ký ức của những người được tha.
Nhật báo Yediot Ahronot của Israel đã dẫn đầu ấn bản in ngày 12 tháng 5 với tiêu đề gợi lại các cuộc tấn công của người Ả Rập vào người Do Thái ở Palestine thuộc Anh vào 100 năm trước, được gọi là “những rắc rối của Tarpa”, Tarpa là tên của năm theo lịch Do Thái tương ứng với năm 1921. Tiêu đề có nội dung “những rắc rối của Tashpa,” năm hiện nay theo tiếng Do Thái. Những đám đông dân phòng phá phách tìm kiếm những nạn nhân ngẫu nhiên mà tội ác duy nhất của họ là danh tính căn cước của họ, đốt tài sản, tấn công các giáo đường Do Thái và nhà thờ Hồi giáo, lặp lại những đau thương của nhiều thế kỷ trước.
Những hình ảnh bạo lực cộng đồng có thể được một số người ở nước ngoài coi là bằng chứng cho thấy sự bất khả kháng của Israel. Tôi đề nghị không một ai đi đến bất kỳ kết luận nào. Phần lớn đất nước Israel vẫn hoạt động bình thường và trật tự sẽ được khôi phục. Quan trọng hơn, có rất nhiều tiếng nói mạnh mẽ đang đẩy lùi thảm họa. Họ ít được chú ý hơn, nhưng ngay cả trong tất cả, người Do Thái và người Ả Rập vẫn luôn giúp đỡ lẫn nhau, thể hiện tình đoàn kết để cùng tồn tại, và thậm chí cứu giúp lẫn nhau để khỏi bị tổn hại. Nêu ra một cách sáo mòn củ rích, nhưng cần thiết : đại đa số người Israel muốn cùng tồn tại. Thách thức đối với các nhà lãnh đạo của Israel - tất cả họ - là nhìn ra vấn đề của nó là cái gì : không chỉ là vấn đề trị an, cần thiết như nó vốn có, mà còn là sự tôn trọng lẫn nhau, bình đẳng, và một chính phủ khẳng định cả quyền lực nhà nước một cách rõ ràng lẫn sứ mệnh rõ ràng của cùng một nhà nước, là phục vụ cho tất cả công dân của mình.
Tuy nhiên, thật khó để phóng đại mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng. Nó không hề hoàn toàn bất ngờ, cũng không phải chỉ là một sản phẩm của sự bỏ mặc xã hội. Mối quan hệ Do Thái - Ả Rập bên trong Israel trong những năm gần đây đã chứng kiến sự đan xen tiến bộ trong một số chỉ số kinh tế và xã hội quan trọng,p cũng như việc các chính trị gia sử dụng khe nứt của vết thương củ một cách cơ hội và liều lĩnh, bắt đầu từ thủ tướng. Với tính hai mặt điển hình, Benjamin Netanyahu sử dụng tình trạng thù địch của "đa số - thiểu số" về mặt chính trị trong nhiều năm, ngay cả khi chính phủ của chính ông đôi khi cũng nỗ lực thực sự để thu hẹp khoảng cách kinh tế xã hội. Ông ấy đã tạo ra sự gia nhập của những phần tử cực hữu cực đoan vào quốc hội ( tiếng Do Thái gọi là Knesset) - một số người trong số họ hiện đang tích cực kích động bạo lực, theo cảnh sát trưởng quốc gia Israel. Và sau đó, khi các hoạt động chính trị kêu gọi, Netanyahu cũng đưa một số nhà lãnh đạo Ả Rập trở lại nếp sống chính trường, cố gắng thành lập một chính phủ với sự hỗ trợ từ đảng Hồi giáo Ra'am. Cánh cửa mở ra, phe đối lập của ông gần như đã thực hiện sự hòa hợp tương tự trong những ngày cuối cùng trước khi Hamas nhập cuộc, khi họ đang hoàn tất một thỏa thuận liên minh giữa các đảng từ cực hữu đến cực tả, và với sự ủng hộ của Ả Rập. Bạo lực giờ đây đã làm cho chính trường rộng rãi đó như một cái lều - đã bị căng ra rồi - không thể đứng vững được, và để lại sự rạn nứt Do Thái - Ả Rập ở vào thời điểm tồi tệ nhất trong nhiều thập niên.
Mô hình đẫm máu vẫn tiếp tục, nhưng tất cả đều không giống nhau. Những đường nét dòng tộc bị gợi lên trong bạo lực này, sự kết hợp hiếm gặp của những bất bình và nỗi sợ hãi này, sẽ vẫn còn khi những tiếng súng cuối cùng im lặng. Sự phá hoại cần phải kết thúc, ngay tức khắc. Khả năng quay trở lại của nó sẽ tiếp tục hiển hiện vì mọi thứ còn lại đang đối mặt với những xúi giục mang tính dòng tộc mạnh mẽ, nguyên sơ nhưng có tính hủy diệt đối với những người ở địa phương; và những người quan sát từ nước ngoài quá thường xuyên sẵn sàng thổi phồng và tái khẳng định sự chia rẽ. Bây giờ là thời điểm, nếu đã từng có, cho một lời kêu gọi chung sống đơn giản, một lời kêu gọi về giá trị của cuộc sống con người, về phẩm giá con người và sự khiêm tốn.
_ Natan Sachs là thành viên của Chính sách Đối ngoại và là Giám đốc Trung tâm Chính sách Trung Đông.
