Họ tin tưởng vào vắc xin của Trung Quốc. Bây giờ họ đang chiến đấu với dịch bùng phát.
Hơn 90 quốc gia đang sử dụng các mũi tiêm Covid từ Trung Quốc. Các chuyên gia cho rằng những ca lây nhiễm gần đây ở những nơi đó nên là một câu chuyện cảnh giác trong nỗ lực toàn cầu chống lại căn bệnh này.
Sui-Lee Wee, Ngày 22 tháng 6 năm 2021…Theo New York Times.
Trần H Sa lược dịch.
Mông Cổ đã hứa với người dân của mình một "mùa hè không Covid." Bahrain cho biết sẽ có một "cuộc sống bình thường trở lại." Quốc đảo nhỏ bé Seychelles nhằm mục đích khởi động nền kinh tế của mình.
Cả ba quốc gia đều đặt niềm tin của họ, ít nhất là một phần, vào vắc-xin dễ tiếp cận do Trung Quốc sản xuất, cho phép họ triển khai các chương trình tiêm chủng đầy tham vọng khi mà hầu hết thế giới đều không có.
Nhưng thay vì miễn nhiễm coronavirus, cả ba quốc gia hiện đang phải chiến đấu với sự gia tăng lây nhiễm.
Trung Quốc đã khởi động chiến dịch ngoại giao vắc xin của nó vào năm ngoái bằng cách cam kết cung cấp một mũi tiêm an toàn và hiệu quả để ngăn ngừa các ca bệnh Covid-19 nghiêm trọng. Ít chắc chắn hơn vào thời điểm đó là cách nó thành công như thế nào và các vắc xin khác sẽ hạn chế được sự lây truyền ra làm sao.
Hiện nay, các trường hợp điển hình từ một số quốc gia cho thấy vắc-xin Trung Quốc có thể không hiệu quả lắm trong việc ngăn chặn sự lây lan của virus, đặc biệt là các biến thể mới. Kinh nghiệm của các quốc gia đó cho thấy một thực tế khắc nghiệt mà một thế giới hậu đại dịch phải đối mặt : Mức độ phục hồi có thể phụ thuộc vào loại vắc xin nào mà các chính phủ cung cấp cho người dân của họ.
Tại Seychelles, Chile, Bahrain và Mông Cổ, có từ 50 đến 68% dân số đã được tiêm chủng đầy đủ, vượt xa Hoa Kỳ, theo 'Our World in Data', một dự án theo dõi dữ liệu. Cả 4 quốc gia đều được xếp hạng trong số 10 quốc gia gần đây có đợt bùng phát Covid tồi tệ nhất vào tuần trước, theo dữ liệu từ The New York Times. Và cả 4 đều chủ yếu sử dụng các mũi tiêm được làm ra bởi hai nhà sản xuất vắc xin Trung Quốc là Sinopharm và Sinovac Biotech.
Jin Dongyan, nhà virus học tại Đại học Hồng Kông, cho biết: “Nếu vắc-xin đủ tốt, chúng ta sẽ không nhìn thấy mô hình này. Trung Quốc phải có trách nhiệm khắc phục điều này."
Các nhà khoa học không biết chắc chắn lý do tại sao một số quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng tương đối cao đang phải hứng chịu những đợt bùng phát dịch bệnh mới. Các biến thể, sự kiểm soát xã hội được nới lỏng quá nhanh và hành vi bất cẩn mới sau chỉ mũi tiêm đầu tiên của phác đồ tiêm hai mũi, là những khả năng có thể xảy ra bùng phát mới. Nhưng sự lây nhiễm đột phá có thể để lại hậu quả lâu dài.
Tại Hoa Kỳ, khoảng 45 phần trăm dân số được tiêm chủng đầy đủ, chủ yếu là với các liều do Pfizer-BioNTech và Moderna sản xuất. Các ca bệnh đã giảm 94 phần trăm trong sáu tháng qua.
Israel đã cung cấp các mũi tiêm từ Pfizer và có tỷ lệ tiêm chủng cao thứ hai trên thế giới, sau Seychelles. Số trường hợp Covid-19 mới được xác nhận hàng ngày trên một triệu dân ở Israel hiện là khoảng 4,95 người.
Ở Seychelles, nơi chủ yếu dựa vào Sinopharm, con số đó là hơn 716 ca lây nhiễm trên một triệu dân.
Sự chênh lệch như vậy có thể tạo ra một thế giới mà trong đó có ba loại quốc gia xuất hiện từ đại dịch - các quốc gia giàu có đã sử dụng nguồn lực của họ để bảo đảm các mũi tiêm Pfizer-BioNTech và Moderna, các quốc gia nghèo hơn không có khả năng tiêm chủng cho đa số công dân, và thứ ba là những quốc gia được tiêm chũng đầy đủ nhưng chỉ bảo vệ được phần nào.
Trung Quốc, cũng như hơn 90 quốc gia đã nhận được các mũi tiêm của Trung Quốc, có thể sẽ nằm trong nhóm thứ ba, phải đối mặt với các đợt phong tỏa, xét nghiệm và giới hạn tuổi thọ hàng ngày trong nhiều tháng hoặc nhiều năm sắp tới. Các nền kinh tế có thể vẫn bị kìm hãm. Và khi nhiều người dân đặt câu hỏi về tính hiệu quả của các liều thuốc Trung Quốc, việc thuyết phục những người chưa được tiêm chủng xếp hàng để tiêm chũng vắc xin cũng có thể trở nên khó khăn hơn.
Một tháng sau khi tiêm liều Sinopharm thứ hai, Otgonjargal Baatar bị ốm và có kết quả dương tính với Covid-19. Anh Otgonjargal, một thợ mỏ 31 tuổi, đã trải qua 9 ngày trong bệnh viện ở Ulaanbaatar, thủ đô của Mông Cổ. Anh ta nói rằng anh ta hiện đang đặt câu hỏi về tính hữu dụng của mũi tiêm.
Anh nói: “Mọi người tin rằng nếu chúng tôi được chủng ngừa, mùa hè sẽ không có Covid. Bây giờ thì hóa ra đó không phải là sự thật.”
Bắc Kinh coi chính sách ngoại giao vắc xin của mình là một cơ hội để nổi lên từ đại dịch với tư cách là một cường quốc toàn cầu có ảnh hưởng nhiều hơn. Lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc, Tập Cận Bình, cam kết cung cấp một mũi tiêm của Trung Quốc có thể dễ dàng cất giữ và vận chuyển dễ dàng đến hàng triệu người trên thế giới. Ông gọi nó là “hàng hóa công cộng toàn cầu”.
Mông Cổ là phía hưởng lợi, chớp thời cơ để nhận hàng triệu mũi tiêm Sinopharm. Đất nước nhỏ bé nhanh chóng triển khai chương trình tiêm chủng và nới lỏng các hạn chế. Hiện nó đã tiêm chũng cho 52% dân số. Nhưng vào hôm Chủ nhật, nó đã ghi nhận 2.400 ca nhiễm mới, tăng gấp bốn lần so với một tháng trước đó.
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết họ không thấy mối liên hệ giữa các đợt bùng phát gần đây và vắc xin của nước này. Họ trích dẫn Tổ chức Y tế Thế giới nói rằng tỷ lệ tiêm chủng ở một số quốc gia không đạt đủ mức để ngăn chặn dịch bùng phát và các quốc gia cần tiếp tục duy trì các biện pháp kiểm soát.
Bộ này cho biết: “Các báo cáo và dữ liệu liên quan cũng cho thấy nhiều quốc gia sử dụng vắc xin do Trung Quốc sản xuất đã chứng tỏ rằng chúng an toàn và đáng tin cậy, đồng thời đóng vai trò tốt trong nỗ lực phòng chống dịch". Trung Quốc cũng nhấn mạnh rằng vắc-xin của họ nhắm vào bệnh nặng chứ không phải là nhắm vào lây truyền.
Không có vắc xin nào ngăn ngừa hoàn toàn sự lây truyền, và mọi người vẫn có thể bị bệnh sau khi được tiêm chủng, nhưng tỷ lệ hiệu quả tương đối thấp của các mũi tiêm Trung Quốc đã được xác định có thể là nguyên nhân gây ra các đợt bùng phát gần đây.
Các vắc xin Pfizer-BioNTech và Moderna có tỷ lệ hiệu quả hơn 90%. Nhiều loại vắc-xin khác - bao gồm AstraZeneca và Johnson & Johnson - có tỷ lệ hiệu quả khoảng 70%. Vắc xin Sinopharm được phát triển bởi Viện Sản phẩm Sinh học Bắc Kinh có tỷ lệ hiệu quả là 78,1%; vắc xin Sinovac có tỷ lệ hiệu quả là 51 phần trăm.
Các công ty Trung Quốc không công bố nhiều dữ liệu lâm sàng để cho thấy vắc xin của họ hoạt động như thế nào trong việc ngăn ngừa lây truyền. Hôm thứ Hai, Shao Yiming, một nhà dịch tễ học của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc, cho biết Trung Quốc cần tiêm chũng đầy đủ cho 80 đến 85% dân số để đạt được khả năng miễn dịch theo đàn, sửa lại ước tính chính thức trước đó là 70%.
Dữ liệu về các ca lây nhiễm đột phá cũng chưa được cung cấp, mặc dù một nghiên cứu của Sinovac ở Chile cho thấy rằng vắc-xin này kém hiệu quả hơn so với vắc-xin của Pfizer-BioNTech và Moderna trong việc ngăn ngừa lây nhiễm ở những người đã được tiêm chủng.
Đại diện của Sinopharm đã cúp điện thoại khi được yêu cầu đưa ra bình luận. Sinovac đã không trả lời yêu cầu bình luận.
William Schaffner, giám đốc y tế của Quỹ Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm tại Đại học Vanderbilt, cho biết tỷ lệ hiệu quả của các mũi tiêm Trung Quốc có thể đủ thấp "để duy trì một số trường hợp lây truyền, cũng như gây ra bệnh tật ở một số lượng lớn trong dân số đã được tiêm chủng cao, thậm chí cả với phần lớn những người nhiễm bệnh đã xuất viện. "
Mặc dù số ca bệnh tăng đột biến, các quan chức ở cả Seychelles và Mông Cổ đều bảo vệ Sinopharm, nói rằng nó có hiệu quả trong việc ngăn ngừa các trường hợp nghiêm trọng của dịch bệnh.
Batbayar Ochirbat, trưởng nhóm nghiên cứu của Nhóm tư vấn khoa học về các trường hợp khẩn cấp tại Bộ Y tế Mông Cổ, cho biết Mông Cổ đã đưa ra quyết định đúng đắn khi thực thi loại thuốc do Trung Quốc sản xuất, một phần vì nó đã giúp giữ tỷ lệ tử vong ở nước này ở mức thấp. Dữ liệu từ Mông Cổ cho thấy vắc-xin Sinopharm thực sự có tính bảo vệ cao hơn so với các liều vắc xin được phát triển bởi AstraZeneca và Sputnik, một loại vắc-xin của Nga, theo Bộ Y tế.
Theo ông Batbayar, nguyên nhân khiến Mông Cổ tăng đột biến là do nước này mở cửa trở lại quá nhanh, và nhiều người tin rằng họ đã được bảo vệ chỉ sau một liều thuốc.
Batbayar nói, “tôi nghĩ bạn có thể nói người Mông Cổ ăn mừng quá sớm, lời khuyên của tôi là việc ăn mừng nên bắt đầu sau khi tiêm chủng đầy đủ, vì vậy đây là bài học kinh nghiệm. Đã có quá nhiều sự tự tin. "
Một số cán bộ y tế và nhà khoa học thì kém tin tưởng.
Nikolai Petrovsky, giáo sư tại Đại học Y khoa và Y tế Công cộng ở Đại học Flinders, Úc, nói rằng với tất cả các bằng chứng, sẽ là hợp lý khi cho rằng vắc-xin Sinopharm chỉ có tác dụng tối thiểu trong việc hạn chế lây truyền. Ông nói, một rủi ro to lớn đối với việc tiêm chủng vắc xin Trung Quốc là những người được tiêm chủng có thể có ít hoặc không có triệu chứng và vẫn lây lan virus sang người khác.
"Tôi nghĩ rằng sự phức tạp này đã bị đánh mất đối với hầu hết các nhà ra quyết định trên toàn thế giới."
Tại Indonesia, nơi một biến thể mới đang lan rộng, hơn 350 bác sĩ và nhân viên chăm sóc sức khỏe gần đây đã nhiễm Covid-19 mặc dù đã được tiêm vắc xin Sinovac đầy đủ, theo nhóm giảm thiểu rủi ro của Hiệp hội Y tế Indonesia. Hiệp hội cho biết trên khắp đất nước, 61 bác sĩ đã chết trong khoảng từ tháng 2 đến ngày 7 tháng 6. 10 người trong số họ đã sử dụng loại vắc xin do Trung Quốc sản xuất.
Những con số đủ để khiến Kenneth Mak, giám đốc dịch vụ y tế của Singapore, đặt câu hỏi về việc sử dụng Sinovac. “Đó không phải là vấn đề liên quan đến Pfizer,” ông Mak nói trong một cuộc họp báo hôm thứ Sáu. "Đây thực sự là một vấn đề liên quan đến vắc-xin Sinovac."
Bahrain và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất là hai quốc gia đầu tiên chấp thuận mũi tiêm của Sinopharm, ngay cả trước khi dữ liệu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối được công bố. Kể từ đó, đã có nhiều báo cáo về những người được tiêm chủng bị bệnh ở cả hai quốc gia. Trong một tuyên bố, văn phòng truyền thông của chính phủ Bahrain cho biết việc triển khai vắc xin của vương quốc này đã “hiệu quả và thành công cho đến nay”.
Tuy nhiên, vào tháng trước, các quan chức Bahrain và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã thông báo rằng họ sẽ cung cấp một mũi tiêm bổ sung thứ ba. Các lựa chọn là : Pfizer hoặc thêm một mũi Sinopharm.
_ Báo cáo do Khaliun Bayartsogt, Andrea Kannapell, Ben Hubbard, Asmaa al-Omar và Muktita Suhartono đóng góp. Elsie Chen và Claire Fu đã đóng góp nghiên cứu.
_ Sui-Lee Wee là phóng viên Trung Quốc của The New York Times. Cô đã đi khắp Trung Quốc từ năm 2010, tập trung vào lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, giới tính và nhân khẩu học.
