Chính sách Đông Nam Á đang gặp khó khăn của Biden cần được khởi động lại.
Cách tiếp cận của chính quyền mới đối với khu vực cho đến nay vẫn còn thiếu sót.
 |
| Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, Wendy Sherman, trái, và Thủ tướng Thái, Prayuth Chan-ocha chào hỏi theo truyền thống tại Bangkok vào ngày 2 tháng 6: bà kêu gọi Thái Lan bảo đảm các quyền tự do chính trị. © Văn phòng Người phát ngôn Chính phủ / AP. |
Derek Grossman, Ngày 6 Tháng 7 Năm 2021….Theo Asia Nikkei.
Trần H Sa lược dịch.
Gần sáu tháng trong nhiệm kỳ tổng thống của Joe Biden, bây giờ có thể bắt đầu đánh giá hiệu quả của một số chính sách của chính quyền ông. Khi nói đến Đông Nam Á, cho đến nay chính quyền Biden vẫn còn thiếu sót, nhưng tương lai có vẻ tương đối tươi sáng với một số cảnh báo trước.
Từ một góc nhìn rộng, Biden đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tập trung vào Ấn Độ - Thái Bình Dương và chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc trên khắp khu vực và thế giới. Câu trả lời của Biden đối với sự cạnh tranh gay gắt với Bắc Kinh là tăng cường các liên minh và quan hệ đối tác của Mỹ để khiến Trung Quốc khó khăn hơn trong việc thách thức trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.
Như tôi đã thảo luận trước đây trong chuyên mục " Biden nên xem xét những mặt tiêu cực của việc nhấn mạnh các giá trị quốc gia ở Ấn Độ - Thái Bình Dương" được đăng trên Nikkei Asia vào ngày 2 tháng 5, trong tương tác với các đồng minh và đối tác, chính quyền Biden đã ưu tiên chia sẻ các giá trị, chẳng hạn như dân chủ, tự do và quyền con người, trên những lợi ích chung. Điều này đã trở thành một vấn đề ở Đông Nam Á. Các quốc gia Đông Nam Á có thể ủng hộ lợi ích của Mỹ, chẳng hạn như Việt Nam ở Biển Đông, nhưng không muốn nghe những lời chỉ trích của Mỹ về nhân quyền và hồ sơ quản trị của họ như là một phần trong gói hợp tác.
Thách thức đó đã được thể hiện rõ ràng vào tháng trước khi Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, Wendy Sherman đến thăm Indonesia, Campuchia và Thái Lan, ở đó bà kêu gọi hai quốc gia Campuchia và Thái Lan bảo đảm các quyền tự do chính trị và duy trì các cam kết quốc tế của họ về nhân quyền. Vài ngày trước chuyến công du của bà Wendy Sherman, Ngoại trưởng Mỹ, Antony Blinken cũng nhấn mạnh nhân quyền trong cuộc điện đàm lần đầu với tân Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn.
Đáng chú ý hơn nữa là cả Philippines và Thái Lan, cả hai đồng minh của Mỹ, đều không được đề cập trong phần Đồng minh của Hướng dẫn Chiến lược An ninh Quốc gia Tạm thời của chính quyền Biden, được công bố vào tháng Ba. Sự thiếu sót này dường như là một biểu hiện lo ngại về việc Manila ngày càng hướng tới nền dân chủ phi tự do dưới thời Tổng thống Rodrigo Duterte, và cuộc đảo chính quân sự của Thái Lan vào năm 2014 đã dập tắt vĩnh viễn các quyền tự do dân sự và tiến trình dân chủ ở đó.
Myanmar là một ví dụ khác về sự chú trọng của chính quyền đối với các giá trị được chia sẻ, trong đó, kể từ cuộc đảo chính quân sự ngày 1 tháng 2, nhóm Biden đã thúc đẩy Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á gây áp lực để nước này khôi phục các nhà lãnh đạo dân sự được bầu hợp lệ.
Nhưng sự đồng thuận 5 điểm của ASEAN, được đưa ra vào tháng 4, đã không kêu gọi được điều này. Và tháng trước, bốn trong số 10 thành viên của khối đã bỏ phiếu trắng trong một cuộc bỏ phiếu của Liên hiệp quốc về sự cần thiết phải tôn trọng cuộc bầu cử vào tháng 11 năm ngoái của Myanmar - hầu như không phải là một sự tán thành rõ ràng đối với các mục tiêu của Mỹ.
Một vấn đề lớn thứ hai đối với chính quyền Biden là đang làm lung lay nhận thức ở Đông Nam Á rằng, Washington tiếp tục coi khu vực là cứ như vậy và bận tâm đến các ưu tiên khác. Cuộc điện thoại nhỡ của Ngoại trưởng Blinken vào tháng 5 với các ngoại trưởng ASEAN và việc Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin không thể đến Singapore vào tháng trước để tham dự Đối thoại Shangri-La thường niên là những biểu hiện gần đây của thách thức. Bản thân Biden vẫn chưa nói chuyện trực tiếp với bất kỳ nhà lãnh đạo Đông Nam Á nào. (Đối thoại Shangri-La năm nay bị hủy vì lý do Covid… THS )
 |
| Tổng thống Joe Biden đưa ra tuyên bố về cuộc đảo chính ở Myanmar vào ngày 10 tháng 2: Tổng thống vẫn chưa nói chuyện trực tiếp với bất kỳ nhà lãnh đạo Đông Nam Á nào. © Hình ảnh Getty. |
Đúng như thế, chính quyền còn nhiều việc phải làm, bao gồm cứu trợ đại dịch, phục hồi kinh tế và đạo luật cơ sở hạ tầng. Nhưng Đông Nam Á là trung tâm của chính sách Ấn Độ - Thái Bình Dương của Washington, với việc không tham gia thường xuyên và ở cấp độ cao được nhiều người trong khu vực coi là sự xem nhẹ.
Hơn nữa, nhóm Biden dường như sẵn sàng tạo ra nhiều hơn, không phải ít, những rắc rối cho Trung Quốc, điều này có khả năng khiến các quốc gia Đông Nam Á xa lánh, những nước không đủ khả năng lựa chọn bên nào.
Cuối cùng, với việc Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của hầu hết các nước Đông Nam Á, chính sách thương mại của Biden sẽ rất quan trọng. Dưới thời chính quyền Trump, Hoa Kỳ đã rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương, bao gồm một số quốc gia Đông Nam Á, và kể từ đó, ASEAN đã kết nạp vào Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực với Trung Quốc và các đối tác bên ngoài khác. Thế nhưng, có rất ít cuộc nói chuyện về việc tăng cường thương mại của Hoa Kỳ với khu vực.
Trong tương lai, nếu chính quyền Biden tìm kiếm một lý do chung ở Đông Nam Á trước mối đe dọa ngày càng tăng của Trung Quốc, thì việc không chú trọng đến các giá trị chung và chỉ ưu tiên các lợi ích chung có thể sẽ có hiệu quả cộng hưởng nhiều hơn trong toàn khu vực.
Tin tốt là chính quyền Biden có nhiều thời gian để cải thiện vị thế của Mỹ với các đối tác Đông Nam Á. Ví dụ, Biden có thể tham dự cả Diễn đàn khu vực ASEAN và Hội nghị thượng đỉnh Đông Á tại Brunei vào cuối năm nay. Làm như vậy sẽ là một chiến thắng dễ dàng vì nó hoàn toàn trái ngược với những năm gần đây khi mà Mỹ chỉ cử các quan chức cấp thấp hơn tới các diễn đàn lãnh đạo đa phương thiết yếu này.
Chính quyền Biden cũng nhận ra tầm quan trọng rõ ràng của Đông Nam Á, luôn đề cập đến vai trò trung tâm của ASEAN - ngôn ngữ riêng của khu vực - như là một phần của chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương đang nổi lên, không chỉ để cạnh tranh với Trung Quốc mà còn để giải quyết một loạt các thách thức khác , chẳng hạn như Myanmar.
Khi nhiều quan chức chính quyền cấp cao hơn được Thượng viện xác nhận, Washington sẽ có thêm nhiều kênh liên lạc với khu vực. Đáng chú ý, Biden đang bắt đầu lựa chọn các đại sứ ở Đông Nam Á, và các đề cử của ông cho các vị trí Trợ lý Ngoại trưởng và Trợ lý Quốc phòng khu vực châu Á - cả hai vị trí quan trọng cần điền vào để tạo điều kiện cho việc xây dựng và thực hiện chính sách tốt hơn - hiện đang làm việc theo cách của họ thông qua quá trình xác nhận.
Nhìn chung, chính quyền Biden có nhiều hứa hẹn đối với Đông Nam Á, nhưng một số vấn đề cơ bản vẫn chưa được giải quyết triệt để. Các quyết định này được đưa ra và thực hiện như thế nào sẽ tác động đáng kể đến tương lai vị thế của Mỹ trong khu vực.
_ Derek Grossman là nhà phân tích quốc phòng cao cấp tại tổ chức Rand Corp phi lợi nhuận, phi đảng phái . Trước đây, ông từng là cố vấn tình báo tại Ngũ giác đài.
