Tại sao Chủ tịch Trung Quốc, Tập Cận Bình, đến thăm Tây Tạng?
Thời điểm và sự im lặng ban đầu ở trên báo chí Trung Quốc về chuyến thăm cho thấy sự bất an về tính hợp pháp của sự cai trị bởi Trung Quốc ở đó.
The Economist giải thích,…23 tháng 7 năm 2021… Theo The Economist.
Trần H Sa lược dịch.
Lời giải thích rõ ràng về lý do tại sao Tập Cận Bình lại lần đầu tiên chọn thăm Tây Tạng trong tuần này với tư cách là chủ tịch Trung Quốc, cũng được áp dụng cho chuyến thăm trước đó của ông ấy, với tư cách là phó chủ tịch, mười năm trước. Cả hai lần đều đánh dấu những năm kỷ niệm tròn số đáng kể về điều mà Trung Quốc coi là “ngày giải phóng hòa bình cho Tây Tạng”, vào năm 1951. Đó là năm của “thỏa thuận 17 điểm”. Theo thỏa thuận này, Đức Đạt Lai Lạt Ma còn trẻ – lúc đó là nhà lãnh đạo chính trị cũng như lãnh đạo tinh thần của Tây Tạng – đã nhượng lại chủ quyền đối với Tây Tạng cho Trung Quốc, để đổi lấy lời hứa về quyền tự trị. Nhưng thỏa thuận, chưa bao giờ được Trung Quốc tôn trọng và chấp nhận đàm phán với Đức Đạt Lai Lạt Ma, người mà Trung Quốc thường xuyên phỉ báng, cũng như không được đề cập trong hầu hết các báo cáo chính thức của Trung Quốc về chuyến thăm Tây Tạng của ông Tập. Tương tự, Trung Quốc không gây ồn ào về một hiệp ước tương tự, một tuyên bố chung về tương lai của Hồng Kông, mà họ đã ký kết với Vương quốc Anh vào năm 1984.
Trong cách nhìn lịch sử của Trung Quốc, cuộc xâm lược Tây Tạng vào năm 1951 đã được người dân nơi đây hoan nghênh như một sự giải phóng. Vào năm 2011, ông Tập đã tôn vinh cách mà sự cai trị của Trung Quốc đã dẫn dắt Tây Tạng “từ bóng tối tiến ra ánh sáng”. Về mặt vật chất, khi đó ông ấy có một lý do rõ ràng, và ngày hôm nay thậm chí còn mạnh hơn. Trong chuyến đi mới nhất này, ông ấy đi trên một tuyến đường sắt mới, một đường tàu lửa trị giá 37 tỷ nhân dân tệ (5,7 tỷ USD) (là “dự án của thế kỷ”, như Trung Quốc nhìn nhận) kéo dài về phía tây từ thành phố Nyingchi, nơi ông Tập đáp máy bay xuống Tây Tạng, đến thủ đô của khu vực, Lhasa. Tuyến đường sắt được điện khí hóa đầu tiên của khu vực, được các quan chức mô tả như là món quà mừng sinh nhật lần thứ 100 của Đảng Cộng sản, được đánh dấu vào ngày 1 tháng 7, (với sự phô trương đáng kể hơn nhiều so với lễ kỷ niệm của người Tây Tạng). Trung Quốc thích thu hút sự chú ý đến những tiến bộ kinh tế và cơ sở hạ tầng dưới sự cai trị của mình. Nó cũng muốn nhắc nhở người Tây Tạng và nhiều người ngưỡng mộ Đức Đạt Lai Lạt Ma trên khắp thế giới rằng trước năm 1951, Tây Tạng không phải là một thung lũng huyền thoại (Shangri-La ) của chuông chùa ngân vang, của các cấu trúc mang dáng vỏ ốc xà cừ thấp bé và những con người tươi cười, mà là một xã hội cực kỳ phân cấp được xây dựng dựa trên chủ nghĩa tu sĩ và chế độ nông nô.
Có thể hiểu, Trung Quốc không còn thu hút sự chú ý vào thỏa thuận 17 điểm, trong đó Trung Quốc hứa sẽ không thay đổi “hệ thống chính trị hiện có lúc bấy giờ của Tây Tạng”. Trên thực tế, những lời hứa về quyền tự chủ và không can thiệp đã sớm trở nên trống rỗng, và vào năm 1959, một cuộc nổi dậy sớm thất bại của người Tây Tạng chống lại sự cai trị của Trung Quốc đã dẫn đến sự đàn áp thậm chí còn tàn nhẫn hơn; và sự bỏ chạy của Đức Đạt Lai Lạt Ma cùng khoảng 80.000 tín đồ đến Ấn Độ, ở đó họ thiết lập một chính phủ lưu vong không được quốc tế công nhận. Ở quê nhà Tây Tạng, đôi khi bùng phát tình cảm chống Trung Quốc đã bị xử lý hà khắc. Sự tiếp cận của người nước ngoài đối với khu vực bị hạn chế chặt chẽ, nhưng có rất ít lý do để cho rằng sự tôn kính và lòng trung thành sâu sắc mà nhiều người Tây Tạng dành cho Đức Đạt Lai Lạt Ma đã giảm đi. Trung Quốc tiếp tục bôi nhọ ông như một kẻ bù nhìn cho một phong trào độc lập, mặc dù trên thực tế, từ lâu ông ấy đã yêu cầu không gì hơn là quyền tự trị cho Tây Tạng như một phần thỏa thuận của Trung Quốc – tức là những gì mà ông ấy đã được hứa hẹn vào năm 1951.
Một cách kỳ cục, chuyến thăm của ông Tập đã không được thông báo trước, và chỉ được đưa tin trên báo chí chính thức khi nó kết thúc. Khó có thể tránh khỏi kết luận rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc vẫn lo lắng về tính hợp pháp của họ trong con mắt của các thần dân Tây Tạng, và thực sự là lo lắng về sự ổn định chính trị ở khu vực, và những lo lắng đó giải thích cho việc nó quay trở lại đề tài “giải phóng” vào năm 1951. Đáng chú ý là các tường thuật chính thức của Trung Quốc về chuyến thăm nhấn mạnh đến “một chương mới” trong cả “sự phát triển chất lượng cao” lẫn “sự ổn định lâu dài”. ‘Phát triển chất lượng cao’ không bảo đảm cho ‘ổn định lâu dài’, và nhiều kỹ thuật trấn áp được triển khai ở khu vực lân cận Tân Cương – nơi được quốc tế giám sát nhiều hơn trong những năm gần đây — đã được ngấm ngầm đem đặt ở Tây Tạng. Hệ quả là sự ổn định ở đó dường như không bị đe dọa rõ ràng. Điều đó làm nảy sinh một câu hỏi khác : tại sao Trung Quốc lại quá lo lắng về Tây Tạng như vậy?
__________
