Trật tự thế giới mới của Joe Biden
Hoa Kỳ liên minh với Anh và Úc để thành lập một nhóm mới chống Trung Quốc.
Tom McTague, NGÀY 16 THÁNG 9 NĂM 2021… Theo The Atlantic.
Trần H Sa lược dịch.
Một thế giới mới đang bắt đầu hình thành, ngay cả khi nó vẫn được ngụy trang trong những bộ quần áo cũ.
Hoa Kỳ, Anh và Úc đã công bố một liên minh quân sự “Anglo” mới . Những điều cơ bản là: Năm 2016, Australia đã ký một thỏa thuận với Pháp để mua một hạm đội tàu ngầm chạy bằng động cơ diesel, từ chối các tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân của Anh-Mỹ như là một giải pháp thay thế. Vào tháng 3 năm nay, Thủ tướng Australia, Scott Morrison (hay "người bạn ở Úc", như Joe Biden gọi ông ta ), bắt đầu nói chuyện với Washington về việc đảo ngược quyết định của mình. Sau đó, đêm qua (15/9/2021), trong một thông báo công khai kết nối ba bên, Biden, Morrison và Thủ tướng Anh Boris Johnson tiết lộ rằng Úc hủy bỏ thỏa thuận của họ với Pháp để hợp tác với Anh và Mỹ, thay vì nói, thành lập “AUKUS”, một liên minh quân sự mới trong quá trình này.
Phản ứng của người Pháp là giận tím mặt. Bộ trưởng Bộ Ngoại giao của nước này và Châu Âu, Jean-Yves Le Drian, gọi quyết định này là “một nhát dao sau lưng ”. Benjamin Haddad thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, ở Washington, cho biết việc này đã đưa quan hệ giữa Mỹ và Pháp trở lại mức thấp nhất kể từ sau Chiến tranh Iraq. Bruno Tertrais, thuộc Qũy tài trợ cho tổ chức tư vấn Nghiên cứu Chiến lược của Pháp, thậm chí còn đi xa hơn, gọi đó là “ cuộc tấn công Trafalgar ”. (trận thủy chiến ở Trafalgar đã mở ra thời kỳ bá quyền của nước Anh trên biển cả, và mở đường cho cả dân tộc lên đỉnh cao vinh quang dưới triều Nữ hoàng Victoria sau này. Do đó, chiến thắng chói lọi này có ý nghĩa huyền thoại đối với chiều dài lịch sử nước Anh, ../THS ) .
Tuy nhiên, đằng sau vở kịch ủy mị về sự tức giận của người Pháp, và sự vui mừng không ồn ào của những anh chàng 'anglo-saxons' bất nghĩa, ẩn chứa một điều gì đó quan trọng hơn nhiều : những phác thảo lờ mờ về một trật tự thế giới mới, hoặc ít nhất là một nỗ lực để bắt đầu vẽ lên một trật tự thế giới.
Như Karl Marx đã quan sát , những nhà lãnh đạo cố gắng tạo ra một cái gì đó mới nhưng “khơi gợi tinh thần của quá khứ để phục vụ họ”. Ngôn ngữ cũ, khẩu hiệu củ và trang phục củ được triển khai để thể hiện hiện trường mới, trong dáng vẻ được ngụy trang cho phù hợp với thời đại. Vì vậy, Tổng thống Biden đã hết lời ca ngợi Pháp và tuyên bố rằng nước này vẫn là “đối tác quan trọng” ở Ấn Độ - Thái Bình Dương. Ông cũng rất đau đầu khi chỉ ra rằng, cuối cùng các tàu ngầm sẽ tuần tra bờ biển của Úc không được trang bị vũ khí hạt nhân mà chỉ là chạy bằng năng lượng hạt nhân. Ông Biden nhấn mạnh, Mỹ không phá vỡ các cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân, mà chỉ đơn giản là tăng cường các liên minh hiện có.
Thật vậy, theo phiên họp, việc hình thành liên minh quân sự AUKUS có ý nghĩa về tính liên tục sâu sắc. Như Biden chỉ ra, ba quốc gia đã chiến đấu cùng nhau trong gần 100 năm qua, và là những thành viên cốt lõi của 'liên minh chia sẻ thông tin tình báo Five Eyes', cùng với Canada và New Zealand. Đặc biệt, đối với Pháp thông báo chỉ củng cố niềm tin của họ vào sự khác biệt giữa châu Âu và thế giới 'Anglo-Saxon'. Rất nhiều, rất giống nhau. (Một quan chức cao cấp của chính quyền Biden, đêm qua, nói với điều kiện giấu tên, cho biết rằng Anh và Úc là “những đồng minh lâu đời nhất” của Mỹ. Đó có thể là những tin tức thời sự đối với Pháp, là quốc gia đồng minh với Mỹ lúc nước này mới hình thành, khi Mỹ đấu tranh giành độc lập từ… Anh .)
Nhưng xem sự xuất hiện của AUKUS như một dấu hiệu của tính liên tục - như các kiến trúc sư của nó đã trình bày - là chưa thấy hết vấn đề. Mặc dù Biden đã hai lần gọi tên nước Pháp trong bài phát biểu của ông tối qua, nhưng quốc gia ở trong tâm trí ông lại không hề được nhắc đến : Trung Quốc.
Quan chức chính quyền cao cấp cho biết liên minh được thiết kế để tăng cường năng lực ở khu vực Ấn Độ -Thái Bình Dương, bằng cách gắn kết Anh “chặt chẽ hơn với việc theo đuổi chiến lược của chúng tôi trong toàn khu vực”. Nhưng theo đuổi chiến lược của Biden là gì?
Trong tuyên bố của mình tối qua, Biden, mặc dù không phải là người đặc biệt có khả năng hùng biện, nhưng đã đặt ra tầm nhìn về một "Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và cởi mở" - nói cách khác, một khu vực không bị thống trị bởi Trung Quốc. Theo một quan chức Vương quốc Anh mà tôi đã nói chuyện, khái niệm này xuất hiện lần đầu tiên ở Nhật Bản và sau đó đã được Australia thông qua, một cường quốc Thái Bình Dương khác cảm thấy áp lực từ Bắc Kinh. Nó cũng phù hợp với việc Anh tuyên bố theo đuổi một trật tự quốc tế hòa bình và cởi mở, như được đề ra trong đánh giá chiến lược năm nay, vốn là trọng tâm trong tầm nhìn chính sách đối ngoại của thủ tướng Johnson. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Zhao Lijian, cho biết động thái này “phá hoại nghiêm trọng hòa bình và ổn định của khu vực” và đại sứ quán của nước này tại Washington cáo buộc Anh, Australia và Mỹ có “tâm lý Chiến tranh Lạnh”.
Biden rất muốn nhấn mạnh rằng AUKUS là một ví dụ về một liên minh đề cao sức mạnh của Mỹ, tương phản với sự phát triển của Donald Trump là từ chối các hiệp ước toàn cầu như vậy, điều mà cựu tổng thống coi là ăn bám Hoa Kỳ. Và sự thật chắc chắn là nhóm mới này đánh dấu việc phá vỡ cách tiếp cận " Nước Mỹ một mình " của Trump . Như một quan chức Vương quốc Anh nói với tôi : “Đề xuất của Biden là Trung Quốc không thực hiện liên minh, nhưng liên minh của chúng ta đã hơi buồn ngủ”. Đây cũng là một động thái nhằm ổn định một trật tự mà Trump đã bác bỏ. Do đó, điều này là một sự cắt đứt với chủ nghĩa Trump - ngay cả khi người Pháp và những người châu Âu khác tin rằng cách họ bị đối xử cho thấy sự khinh miệt tương tự như của Trump.
Đối với những người ở Mỹ lo ngại về sự đánh lừa thượng hạng của Hoa kỳ, vấn đề còn chưa hiểu rõ là, việc đăng ký thêm một liên minh phòng thủ khu vực ở một thế giới xa xôi so với bờ biển của đất nước, có vẻ giống như Mỹ đã trải qua một cơn ác mộng, hay chỉ là chủ đề cho việc cắt giảm chiến lược có vẻ như đang chiến thắng, sau khi Mỹ rút khỏi Afghanistan.
Biden và Johnson nhìn thấy một thế giới gồm nhiều liên minh và bổ sung cho nhau. Ví dụ, Biden đã đề cập đến “bộ tứ” trong tuyên bố của mình, nhóm không chính thức gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc là một trụ cột khác trong chính sách ngăn chặn Trung Quốc của Washington. Điều này đánh dấu sự tương phản với thế giới của thế kỷ 20, một thế giới tập trung vào một liên minh quân sự trên toàn châu lục, để kềm chế siêu cường đối thủ của Mỹ hồi đó, và tập trung vào một cơ quan thương mại mở rộng trên toàn cầu. Johnson nhìn thấy sự xuất hiện của thế giới ngày nay, đặc biệt hơn và linh lợi hơn, là hoàn hảo cho nước Anh thời hậu Brexit, điều mà - trong tâm trí của ông ấy - đã tự tách mình ra khỏi tính trường cửu và không linh hoạt của Liên minh châu Âu để bước vào một thế giới “năng động” hơn, nơi mà Anh có thể phản ứng nhanh với các sự kiện, đăng ký vào các liên minh mới như AUKUS dựa trên lợi ích quốc gia của riêng mình. (Tất nhiên, các nhà phê bình sẽ chỉ ra rằng tư cách thành viên EU và tư cách thành viên các liên minh toàn cầu không loại trừ lẫn nhau — như Pháp ).
Nhưng những gì được thông báo ở đêm qua cũng phản ảnh nhu cầu củng cố một trật tự thế giới mà đã bị tàn lụi sau 20 năm tự mãn, kiêu ngạo và hảo huyền thái quá về bản thân, nhiều động cơ đã được tiết lộ qua Brexit và cuộc bầu cử của Trump. Quyết định mời Bắc Kinh tham gia vào hệ thống kinh tế thế giới năm 2001 không dẫn đến bất cứ điều gì giống như một Trung Quốc tự do hay dân chủ hơn như các nhà lãnh đạo thế giới đã hình dung, mà chỉ là một đối thủ mạnh hơn và hà khắc hơn đã phát triển và lớn mạnh trong khi Mỹ và các đồng minh của họ ( bao gồm cả Anh và Úc) đã bị phân tâm ở Trung Đông và Afghanistan. Trên thực tế, Mỹ đang phải thích ứng với thế giới mới phát sinh từ quyền lực của Trung Quốc, để bảo vệ thế giới với thương mại toàn cầu “tự do và rộng mở” trước đây, và uy thế tối cao của Mỹ mà Washington đã xây dựng sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
Những cú sốc của Trump và Brexit vào năm 2016 - năm mà Úc ký thỏa thuận tàu ngầm ban đầu với Pháp - đã vô tình và quanh co dẫn đến thế giới ngày nay, nơi mà Mỹ, Anh và Úc hiện đang tồn tại một sự đồng thuận chính trị rằng, sức mạnh của Trung Quốc phải bị kềm chế.
Tổng hợp lại, kết thúc chiến tranh ở Afghanistan, xoay trục chống lại Trung Quốc, và đặt ưu tiên các liên minh Anglo cũ lên trên EU, đều là những động thái chiến lược lớn. Quan chức Anh nói, “khi bạn thực hiện những bước đi mang tính chiến lược lớn, bạn khiến mọi người bực mình.”
Liên minh quân sự mới để kềm chế sự trỗi dậy của Bắc Kinh thoạt nhìn giống như một sự khẳng định lại trật tự cũ, nhưng nó thực sự là một trong những lời thì thầm đầu tiên về một trật tự mới đang diễn ra.
