Covid sẽ sớm là căn bệnh truyền nhiễm cục bộ, thông thường, cảm ơn ông Trời
Khả năng miễn dịch rộng rãi, được tiêm phòng và miễn dịch tự nhiên, sẽ mang lại sự kiểm soát và trở lại bình thường hoàn toàn.
Monica Gandhi… Ngày 30 tháng 9 năm 2021 …. Theo The Wall Street Journal.
Trần H Sa lược dịch.
Covid-19 sẽ sớm trở thành căn bệnh đặc hữu ( bệnh truyền nhiễm cục bộ, thông thường) - và càng sớm càng tốt.
Một dịch bệnh thì gây ra căn bệnh lan rộng trong một khu vực. Một đại dịch thì ảnh hưởng đến nhiều quốc gia hoặc châu lục. Một căn bệnh trở nên đặc hữu khi nó có thể kiểm soát được - định nghĩa rõ hơn là chẳng hạn như, không gây ra gánh nặng quá mức cho bệnh viện hoặc các nguồn lực chăm sóc sức khỏe khác - nhưng không có khả năng bị trừ tiệt vì các đặc tính vốn có của mầm bệnh.
Úc, Trung Quốc và New Zealand đã theo đuổi các chính sách "zero Covid" nhằm loại bỏ (giảm tỷ lệ mắc bệnh trong một khu vực xuống bằng không) hoặc thậm chí trừ tiệt (loại bỏ trên toàn thế giới). Mục tiêu này là không thực tế. Bệnh đậu mùa là căn bệnh duy nhất ở người từng được trừ tiệt. Virus đậu mùa có bốn đặc tính làm cho nó có thể trừ tiệt được : thiếu một ổ mầm bệnh trên động vật, các dấu hiệu và triệu chứng rõ ràng và đặc biệt, thời gian lây nhiễm ngắn, và cả tính miễn dịch tự nhiên suốt đời sau khi sống sót, lẫn một loại vắc-xin có hiệu quả cao.
Ngược lại, SARS-CoV-2 khó có thể bị trừ tiệt. Nó có các ổ mầm bệnh trên động vật, mức độ lây truyền cao (đặc biệt là biến thể Delta) và các triệu chứng chồng chéo với các bệnh hô hấp khác. Nó cũng có một thời gian lây nhiễm kéo dài, gây ra bởi xu hướng lây lan từ những người mang mầm bệnh không có triệu chứng hoặc không có triệu chứng trong vòng một tuần sau khi nhiễm, được gọi là tiền triệu chứng.
Đó là lý do tại sao việc hạ giảm Covid từ dịch bệnh thành căn bệnh đặc hữu là trường hợp tốt nhất - một trường hợp sẽ cho phép trở lại bình thường hoàn toàn. Nhiều bệnh nhiễm trùng không thể trừ tiệt đã được kiểm soát bằng tiêm chủng vắc xin và điều trị. Bệnh sởi, một loại virus đường hô hấp có khả năng lây truyền cao, đã tạo ra mức độ miễn dịch cao ở người lớn nếu đã bị phơi nhiễm khi còn nhỏ. Nhưng cho đến khi một loại vắc xin được phát triển vào năm 1963, một số người trưởng thành không miễn dịch đã chết mỗi năm. Ho gà (ho khò khè) là do một loại vi khuẩn rất dễ lây lan (với các hội chứng chồng chéo một số loại virus đường hô hấp), nhưng nó được kiểm soát ở Hoa Kỳ thông qua tiêm chủng cho trẻ em, kháng sinh và các phương pháp điều trị khác. (Tuy nhiên, sự do dự tiêm vắc-xin trong các bậc cha mẹ ở Hoa Kỳ đã dẫn đến sự bùng phát của cả bệnh ho gà và bệnh sởi trong thập kỷ qua.)
Các quan chức đã thử một loạt các biện pháp rộng rãi để kiểm soát SARS-CoV-2: đeo khẩu trang, giữ khoảng cách trong giao tiếp xã hội, phong tỏa, hạn chế đi lại, thông gió, xét nghiệm, theo dõi sự tiếp xúc. Những thứ này có mức độ thành công khác nhau nhưng cuối cùng đã chứng minh không đủ để kiểm soát virus một cách bền vững. Điều đó sẽ đòi hỏi khả năng miễn dịch phổ biến. May mắn thay, vắc xin an toàn và hiệu quả đã được phát triển cho SARS-CoV-2 trong thời gian kỷ lục. Những loại vắc xin này là chìa khóa để biến Covid-19 thành một căn bệnh truyền nhiễm đặc hữu nhưng có thể kiểm soát được.
Kiểm soát có nghĩa là hạ giảm bệnh nghiêm trọng, không có nghĩa là không còn trường hợp nhiễm bệnh nhưng không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ. Vì vắc xin có hiệu quả đáng kể trong việc ngăn ngừa Covid-19 nghiêm trọng - loại bệnh khiến SARS-CoV-2 trở thành mối đe dọa toàn cầu - chúng có thể đóng vai trò là kênh dẫn để kiểm soát.
Các kháng thể được tạo ra bởi vắc xin sẽ tự nhiên suy yếu, nhưng vắc xin kích hoạt việc tạo ra các tế bào B, các tế bào này được ở trong các ngân hàng bộ nhớ của chúng ta, và các tế bào B từ bộ nhớ này tạo ra kháng thể với mức vô hiệu hóa cao nếu chúng nhìn thấy virus trở lại, ngay cả ở dạng biến thể. Các tế bào B trong bộ nhớ tồn tại lâu dài. Một nghiên cứu của Nature hồi năm 2008 cho thấy những người sống sót sau đại dịch cúm năm 1918, sau chín thập kỷ có thể tạo ra kháng thể khi tiếp xúc với cùng một chủng cúm. Các tế bào T (cũng được đưa vào bộ nhớ tế bào) được tạo ra bởi vắc-xin, bảo vệ chúng ta khỏi bị bệnh nặng và không bị ảnh hưởng bởi các biến thể.
Covid-19 đặc hữu sẽ trông như thế nào? Nếu chúng ta có thể chặn bớt sự lưu thông của virus và cắt giảm khả năng gây bệnh nghiêm trọng thông qua tiêm chủng rộng rãi, thế giới sẽ có thể trở lại bình thường. Sự bùng phát của bệnh nghiêm trọng sẽ xảy ra trong số các quần thể không muốn được tiêm phòng, như chúng ta thấy với bệnh sởi và bệnh ho gà, nhưng mệnh lệnh có thể giúp tăng tỷ lệ tiêm chủng.
Khi sự lưu thông của virus giảm cùng với khả năng miễn dịch ngày càng tăng, Covid-19 sẽ đi theo con đường của các loại virus đường hô hấp khác mà chúng ta kiểm soát được. Chúng ta sẽ xét nghiệm những người đến bệnh viện vì một loạt các bệnh nhiễm trùng - bao gồm cúm, Covid-19, virus hợp bào hô hấp (chủ yếu ở trẻ em), các mầm bệnh do vi khuẩn - và điều chỉnh phương pháp điều trị tùy theo tác nhân truyền nhiễm. Các triệu chứng hô hấp vừa phải của Covid-19 ở bệnh nhân ngoại trú có thể được điều trị bằng kháng thể đơn dòng hoặc thuốc kháng virus ngoại trú (đang được phát triển), và các triệu chứng nhẹ (giống như các bệnh cảm lạnh thông thường khác) sẽ không cần điều trị.
Gánh nặng bệnh tật mà một quốc gia sẵn sàng chấp nhận sẽ phụ thuộc vào các ưu tiên của họ : Đan Mạch đã bỏ tất cả các hạn chế, đạt tỷ lệ tiêm chủng 74% và các ca nhiễm thấp vào ngày 10 tháng 9; Na Uy đã bỏ hạn chế với tỷ lệ tiêm chủng 67% vào ngày 25 tháng 9. Nhiều tiểu bang của Hoa Kỳ đã có một gánh nặng nhập viện quá mức trong làn sóng Delta, mặc dù California đang giữ các hạn chế bất kể mức nhập viện thấp và tỷ lệ tiêm chủng cao. Chúng ta sẽ cần phải chấp nhận rằng căn bệnh không thể trừ tiệt được là căn bệnh đặc hữu. Gánh nặng bệnh tật thấp sẽ tạo điều kiện cho quá trình chuyển đổi.
Mặc dù SARS-CoV-2 đã tỏ ra không thể đoán trước, nhưng trong lịch sử không có loại virus nào tiếp tục tiến hóa đến khả năng gây bệnh cao hơn. Như chúng ta đã học được từ HIV, đột biến thường phải trả giá cho thể lực của virus hoặc làm cho virus yếu hơn. Không có bệnh nhiễm trùng nào mà có thể phòng ngừa bằng vắc-xin hoặc miễn dịch lại từng hoành hành như một đại dịch vô thời hạn. Một loại virus đặc hữu không yêu cầu tiếp tục cô lập và các hạn chế khác; làm suy yếu SARS-CoV-2 bằng cách tước bỏ khả năng gây bệnh nghiêm trọng của nó thông qua miễn dịch, sẽ đẩy nó xuống số phận của bốn loại coronavirus gây cảm lạnh khác. Chìa khóa cho sự bình thường này là khả năng miễn dịch. Với một biến thể có khả năng lây truyền cao đang thúc đẩy khả năng miễn dịch ở những người chưa được tiêm chủng và tăng cường khả năng miễn dịch bằng tiêm chủng, Covid-19 chắc chắn sẽ chuyển đổi từ đại dịch sang căn bệnh đặc hữu.
_ Tiến sĩ Gandhi là một bác sĩ bệnh truyền nhiễm và là giáo sư y khoa tại Đại học California, San Francisco.
