Ông Biden cảnh báo Bắc Kinh đừng can thiệp vào chuyện riêng tư của nước khác ở Biển Đông.

Thân con tàu rỉ sét Sierra Madre của Philippines mắc cạn trên rạn san hô tranh chấp, đã trở thành điểm nóng tiềm tàng Mỹ-Trung

Tác giả Demetri Sevastopulo ở Washington...Ngày 08 tháng 4 năm 2024.... Theo Financial Times.

Vào  tuần này Tổng thống Joe Biden sẽ cảnh báo Trung Quốc về hoạt động ngày càng hung hăng của nước này ở Biển Đông,  tại hội nghị thượng đỉnh với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr.

Hai quan chức cấp cao của Mỹ cho biết,  ông Biden sẽ bày tỏ sự quan tâm sâu sắc về tình hình chung quanh Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal),  một rạn san hô chìm ở quần đảo Trường Sa,  nơi mà lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc đã xử dụng vòi rồng để ngăn Philippines tiếp tế cho thủy quân lục chiến của họ trên Sierra Madre, một con tàu rỉ sét đã mắc kẹt trên rạn san hô trong 25 năm.

Các quan chức cho biết ông Biden sẽ nhấn mạnh rằng,  Hiệp ước phòng thủ chung Mỹ-Philippines áp dụng cho Sierra Madre, và nói thêm rằng ông đã bày tỏ "sự quan tâm sâu sắc" khi nói chuyện với Chủ tịch Tập Cận Bình hôm thứ Hai.

Một quan chức nói với Financial Times, "Trung Quốc đang đánh giá thấp khả năng leo thang. Chúng tôi đã cố gắng làm rõ điều đó trong một loạt các cuộc trò chuyện. . . rằng hiệp ước phòng thủ chung của chúng tôi bao gồm các thủy thủ và tàu của Philippines,  lẫn cả việc mở rộng với con tàu. . . Sierra Madre". 

"Trung Quốc cần phải xem xét các chiến thuật của nó hoặc có nguy cơ bị phản công nghiêm trọng".

Theo những người quen thuộc với tình hình,  thì đô đốc John Aquilino,  người đứng đầu Bộ Tư lệnh Ấn Độ -Thái Bình Dương của Mỹ,  gần đây đã đưa ra một cảnh báo tương tự đến với một phái đoàn gồm các sĩ quan quân đội Trung Quốc đã nghỉ hưu,  và với Cui Tiankai, cựu đại sứ Trung Quốc tại Mỹ.  Indo-Pacom không bình luận. Chính quyền Biden cũng đã tìm kiếm sự cộng tác của các quan chức Mỹ đã nghỉ hưu khác,  để gửi các thông điệp tương tự tới Bắc Kinh một cách  riêng tư.

Các quan chức cho biết Mỹ cảnh giác với việc thiết lập "lằn ranh đỏ" với Bắc Kinh. "Nếu bạn đưa ra cho Trung Quốc một lằn ranh đỏ, nó sẽ ngay tức khắc không hiểu điều đó và làm mọi thứ", một quan chức nói.

Quan chức thứ hai cho biết Trung Quốc có thể nghĩ rằng hành động của nó ở  dưới ngưỡng cam kết của Mỹ theo hiệp ước phòng thủ chung.

Quan chức này nói "Thực tế ở các lề thói va chạm và cách thức phát triển trách nhiệm của họ, có thể có nghĩa là cuối cùng họ không kiểm soát được một cách hoàn chỉnh đối với thực tế đó. Chúng tôi không muốn tạo ra một nét đặc biệt giả tạo rõ ràng, khi mà bản thân họ không hoàn toàn có thể kiểm soát hành động của chính mình."

Bonnie Glaser, một chuyên gia về Trung Quốc tại Quỹ Marshall Đức, cho biết "nguy cơ lớn nhất của một cuộc đối đầu quân sự trực tiếp giữa Mỹ và Trung Quốc hiện nay là ở bãi cạn Second Thomas".

Bà nói "Nếu Bắc Kinh trực tiếp tấn công tàu hoặc lực lượng vũ trang Philippines, Washington sẽ buộc phải đáp trả. Một cuộc khủng hoảng chính trị lớn giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ xảy ra sau đó, và tệ nhất là một cuộc xung đột quân sự rộng lớn hơn".

Jose Manuel Romualdez, đại sứ Philippines tại Mỹ, cho biết hai đồng minh hy vọng rằng hiệp ước sẽ không bao giờ phải được viện dẫn,  nhưng cảnh báo, "chúng tôi sẽ không ngần ngại làm như vậy",  nếu có lý do xác đáng.

Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) là một trong nhiều thực thể tranh chấp tại quần đảo Trường Sa ở Biển Đông.  Philippines đã hạ thủy Sierra Madre trên rạn san hô này vào năm 1999,  như một phần trong nỗ lực củng cố tuyên bố chủ quyền đối với thực thể này. Quân đội Philippines đã bố trí thủy quân lục chiến trên tàu, những người này cần được tiếp tế một cách định kỳ.

Trung Quốc nói Manila đang mang vật liệu xây dựng đến bãi cạn để gia cố con tàu gỉ sét có từ  thời Thế chiến thứ hai, vốn có nguy cơ tan rã. Họ cũng cáo buộc Manila từ bỏ lời hứa nhiều năm trước về việc di dời con tàu - một tuyên bố mà Philippines đã bác bỏ.

Dennis Wilder, cựu chuyên gia phân tích hàng đầu của CIA về Trung Quốc, cho biết Bắc Kinh đang cố gắng kiểm tra phản ứng của Mỹ sẽ như thế nào,  nếu Trung Quốc cố gắng loại bỏ thủy quân lục chiến Philippines ra khỏi Sierra Madre  và phá hủy con tàu. Ông nói rằng họ có thể muốn xây dựng một tiền đồn quân sự trên rạn san hô,  như họ đã làm ở những nơi khác trên Biển Đông.

Ông Wilder nói "Một căn cứ gần Philippines hơn sẽ vừa đảm bảo yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc trong khu vực,  vừa cung cấp một địa điểm hoạt động tiền phương dành cho các hoạt động chiến đấu chống lại các lực lượng Mỹ vận hành từ lãnh thổ Philippines trong một cuộc xung đột ở eo biển Đài Loan".

Jeff  Smith, một chuyên gia về châu Á tại Quỹ Di sản, cho rằng Mỹ nên áp dụng lập trường cứng rắn hơn. "Mỹ nên tham gia vào các nhiệm vụ tiếp tế chung với các lực lượng Philippines và khám phá các lựa chọn để thay thế con tàu của Philippines đang xuống cấp", ông nói.

"Mỹ không thể lặp lại những sai lầm tương tự như năm 2012, khi Trung Quốc tạo ra một tiền lệ khủng khiếp bằng cách xử dụng cưỡng chế quân sự, để giành quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ Philippines".

_ Tác giả Demetri Sevastopulo ở Washington.

_ Trần H Sa lược dịch từ Financial Times ... ngày 8 / 4 / 2024.