Hoa Kỳ làm dịu lập trường về việc làm giàu Uranium của Iran.

Ông Witkoff từng nói rằng Iran phải ngừng làm giàu hạt nhân.

Tác giả  Michael R. Gordon, Laurence Norman, Benoit Faucon ... 15/4/2025...The Wall Street Journal via MSN.

Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff đang kêu gọi xác minh nghiêm ngặt như một phần của.

thỏa thuận hạt nhân với Iran © Kevin Lamarque / Reuters

Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff nói rằng chính quyền Trump sẵn sàng cho phép Iran làm giàu uranium ở mức thấp, nếu nó phải được xác minh nghiêm ngặt, một sự thay đổi đáng kể so với yêu cầu ban đầu của Toà Bạch Ốc về việc tháo dỡ chương trình hạt nhân của Tehran.

Lập trường này, nếu được thông qua trong các cuộc đàm phán sẽ được nối lại vào thứ Bảy sau cuộc họp đầu tiên vào cuối tuần trước, sẽ khiến Iran đứng trước một chương trình hạt nhân và khiến Mỹ mâu thuẫn với các mục tiêu của Israel về vấn đề này.

Witkoff nói trên Fox News vào tối thứ Hai "Họ không cần phải làm giàu quá 3,67%. Điều này liên quan nhiều đến việc xác minh chương trình làm giàu và cuối cùng là xác minh về vũ khí hóa.

Mỹ đang tìm kiếm những hạn chế chặt chẽ đối với các hoạt động hạt nhân và chương trình tên lửa của Iran, trong khi Tehran hy vọng sẽ được nới lỏng các biện pháp trừng phạt kinh tế mà đã ảnh hưởng đến nền kinh tế của họ.

Bước vào vòng đàm phán đầu tiên của chính quyền Trump với Iran, được tổ chức vào cuối tuần trước tại Oman, ông Witkoff nói với tờ Wall Street Journal rằng quan điểm ban đầu của Mỹ là chương trình hạt nhân của Iran cần phải được tháo dỡ. Nhưng ông cũng gợi ý Tòa Bạch Ốc sẽ chuẩn bị thỏa hiệp để đạt được thỏa thuận.

Tổng thống Trump đã cảnh báo ông có thể tiến hành các cuộc không kích nếu không đạt được thỏa thuận hạt nhân.

Iran luôn từ chối đàm phán về khả năng làm giàu uranium như một phần của chương trình hạt nhân dân sự được xử dụng cho sản xuất điện và nghiên cứu y tế.

Chính quyền Obama chấp nhận việc làm giàu uranium của Iran là chìa khóa để mở đường cho một thỏa thuận hạt nhân với Iran vào năm 2015. Thỏa thuận đó cũng đặt giới hạn làm giàu ở mức 3,67% nhưng cho phép Iran cuối cùng đạt được mức làm giàu vượt xa mức đó. Ông Trump gọi thỏa thuận này yếu và rút khỏi thỏa thuận trong nhiệm kỳ đầu của mình.

Mức độ làm giàu 3,67% là điển hình để cung cấp nhiên liệu cho các lò phản ứng năng lượng hạt nhân, theo Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí. Tuân thủ nó sẽ kéo dài thời gian Iran cần để tinh chế vật liệu cần thiết đến 90% cho vũ khí hạt nhân. Hiện tại, Iran có thể sản xuất đủ vật liệu phân hạch cấp vũ khí trong một hoặc hai tuần, các quan chức Mỹ cho biết.

Trong khi các ý tưởng mà ông Witkoff vạch ra trong cuộc phỏng vấn với Fox News tương tự như thỏa thuận năm 2015 của chính quyền Obama trong việc cho phép Iran làm giàu uranium, chúng khác nhau ở các khía cạnh quan trọng khác.

Iran luôn nói rằng họ cần 20% uranium làm giàu để cung cấp nhiên liệu

.cho lò phản ứng nghiên cứu hạt nhân của họ. © Vahid Salemi / Associated Press

Witkoff dường như gợi ý rằng chính quyền Trump muốn Iran giữ vĩnh viễn việc làm giàu ở mức không cao hơn 3,67%. Thỏa thuận năm 2015 bao gồm một loạt các điều khoản "về sau" cho phép mức độ làm giàu tăng lên theo thời gian. Đến năm 2031, Iran sẽ được tự do làm giàu ở bất kỳ mức độ tinh khiết nào và tăng kho dự trữ làm giàu ở bất kỳ mức độ nào.

Ông Witkoff cũng gợi ý một thỏa thuận trong tương lai nên bao gồm các tên lửa mà Iran có thể xử dụng để mang vũ khí hạt nhân. Ông nói các biện pháp xác minh nên bao gồm "loại tên lửa mà họ đã dự trữ ở đó, và nó bao gồm cả sự kiện kích hoạt  một quả bom".

Iran đã chần chừ trong việc đàm phán về kho vũ khí tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình, mà họ coi là trọng tâm cho vị thế của mình như một cường quốc lớn trong khu vực và là một cách để bù đắp cho lực lượng không quân tương đối yếu kém của họ, điều mà tình báo Mỹ cho biết trong đánh giá mối đe dọa hàng năm vào tháng trước là phải chịu đựng thiết bị lỗi thời và đào tạo hạn chế.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã kêu gọi một thỏa thuận giống như thỏa thuận năm 2003 được ký kết với Libya, quốc gia có chương trình hạt nhân đã bị tháo dỡ. Theo cái gọi là mô hình Libya, chương trình hạt nhân của Iran sẽ bị loại bỏ và các địa điểm làm giàu của họ sẽ bị phá hủy dưới sự giám sát của Mỹ.

Các nhà phân tích cho biết, diễn biến của các cuộc đàm phán cho thấy sự khác biệt về quan điểm giữa Mỹ và Israel, đồng minh chính của họ trong khu vực.

"Israel không thể sống với Iran ngay trước ngưỡng cửa, nhưng Mỹ thì có thể – đó là sự khác biệt lớn", Yoel Guzansky, một thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Tel Aviv cho biết. Nhiều người ở Israel ban đầu hy vọng chính quyền mới của Trump sẽ giúp Israel phá hủy chương trình hạt nhân của Iran bằng vũ lực, ông nói thêm.

Văn phòng Thủ tướng Israel đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Ông Trump đã chỉ ra rằng ông rất thích một giải pháp ngoại giao thay cho hành động quân sự, mà ở đó Iran có thể tấn công các đồng minh của Mỹ và các lực lượng Mỹ trong khu vực, và tấn công tuyến giao thông dầu mỏ qua eo biển Hormuz, một trong những tuyến đường thủy thương mại quan trọng nhất thế giới.

Nhưng ông tiếp tục đe dọa những hậu quả khắc nghiệt cho Tehran nếu nước này không nhanh chóng đồng ý một thỏa thuận hạt nhân mới. Hôm thứ Hai, ông Trump nói rằng điều đó có thể bao gồm một cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran - một mối đe dọa trực tiếp mà các quan chức Mỹ thường né tránh.

Ông nói "Nó thực sự đơn giản. Họ không thể có vũ khí hạt nhân, và họ phải tiến hành nhanh, bởi vì họ đã khá gần với việc có một vũ khí hạt nhân, và họ sẽ không có một vũ khí hạt nhân."

Khi được hỏi liệu điều đó có bao gồm khả năng một cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran hay không, tổng thống trả lời: "Tất nhiên, có".

Iran luôn nói rằng họ cần 20% uranium làm giàu để cung cấp nhiên liệu cho lò phản ứng nghiên cứu hạt nhân của họ, cao hơn nhiều so với mức tối thiểu mà Witkoff đề xuất. Nó bắt đầu sản xuất vật liệu được làm giàu đến mức đó vào năm 2010.

Iran hiện đang sản xuất 60% uranium làm giàu cao và là quốc gia duy nhất không có vũ khí hạt nhân làm được như vậy. Vật liệu đó có thể nhanh chóng được chuyển đổi thành vật liệu cấp 90% cần thiết cho một quả bom.

Với những tiến bộ mà Iran đã đạt được trong việc sản xuất và lắp đặt các máy ly tâm tiên tiến hơn để làm giàu uranium, giới hạn 3,67% vẫn có thể cho phép Iran tích lũy đủ vật liệu phân hạch cho một quả bom trong vài tháng trừ khi kho dự trữ của họ được chuyển ra khỏi đất nước. Theo thỏa thuận năm 2015, Tehran phải cách xa điểm đột phá này 12 tháng trong thập kỷ đầu tiên, nhưng sau đó thời gian đột phá đã giảm đáng kể.

Ngay cả khi Iran có đủ nguyên liệu cho vũ khí, họ vẫn cần phải biến nó thành một thiết bị hạt nhân. Các quan chức Mỹ nói rằng Iran sẽ mất vài tháng để sản xuất vũ khí hạt nhân.

Iran đã và đang vượt qua những rào cản còn lại. Tình báo Mỹ lưu ý trong đánh giá mối đe dọa của họ rằng Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã không cho phép phát triển vũ khí nhưng có lẽ đang chịu áp lực ngày càng tăng phải làm như vậy.

Hôm thứ Ba, ông Khamenei cho biết các bước đầu tiên trong các cuộc đàm phán hạt nhân đã được thực hiện tốt.

"Chúng tôi không quá lạc quan cũng không quá bi quan về các cuộc đàm phán", ông nói, theo truyền thông Iran.

Hiện có các thanh sát viên của cơ quan nguyên tử của Liên Hợp Quốc ở Iran, nhưng Tehran đã đặt ra những hạn chế đáng kể đối với các hoạt động của họ.

--------------

_Tác giả  Michael R. Gordon, Laurence Norman, Benoit Faucon ... 15/4/2025.... 

_ Trần HSa lược dịch từ The Wall Street Journal via MSN.