Lý thuyết rò rỉ từ phòng thí nghiệm: Bên trong cuộc chiến khám phá nguồn gốc của COVID-19. PHẦN VI.
Và vào giữa tháng 1, một nhóm các nhà khoa học quân sự do nhà virus học và là chuyên gia sinh hóa hàng đầu của Trung Quốc, Thiếu tướng Chen Wei, dẫn đầu, đã điều khiển các hoạt động bên trong Viện Virus học Vũ Hán.
 |
| Vào năm 2012, bác sĩ chuyên khoa phổi nổi tiếng, Zhong Nanshan đã tư vấn về một trường hợp thợ mỏ bị ốm sau khi đào phân dơi ra khỏi một hang động ở huyện Mojiang. Các triệu chứng ho, sốt và khó thở của họ gợi lại đợt bùng phát dịch SARS năm 2002 nhưng cũng báo trước đại dịch COVID-19…. TPG / GETTY IMAGES. |
KATHERINE EBAN, NGÀY 3 THÁNG 6 NĂM 2021… Theo Vanity Fair.
Trần H Sa lược dịch.
X. Sứ mệnh tìm kiếm thực tế ở Vũ Hán
Vào đầu tháng 7 năm 2020, Tổ chức Y tế Thế giới đã mời chính phủ Hoa Kỳ giới thiệu các chuyên gia cho một sứ mệnh tìm hiểu thực tế để đến Vũ Hán, một dấu hiệu của sự tiến bộ trong cuộc điều tra nguồn gốc của COVID-19 bị trì hoãn từ lâu. Những câu hỏi về sự độc lập của WHO đối với Trung Quốc, bí mật của đất nước này, và đại dịch đang hoành hành, đã biến sứ mệnh được dự đoán trước thành một bãi mìn của những mối hận thù và nghi ngờ quốc tế.
Trong vòng vài tuần, chính phủ Hoa Kỳ đệ trình ba cái tên lên WHO : một bác sĩ thú y của Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, một nhà dịch tễ học của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh, và một nhà virus học của Viện Nghiên cứu Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia. Không ai được chọn. Thay vào đó, chỉ có một đại diện đến từ Mỹ được chọn : Peter Daszak.
Đã có bằng chứng ngay từ đầu rằng Trung Quốc kiểm soát những ai có thể đến và những gì họ có thể thấy. Vào tháng 7, khi WHO gửi cho các nước thành viên bản dự thảo các điều khoản thi hành sứ mệnh, tài liệu PDF có tiêu đề “Trung Quốc và WHO đã đồng ý phiên bản cuối cùng”, cho thấy rằng Trung Quốc đã phê duyệt trước nội dung của nó.
Một phần lỗi nằm ở chính quyền Trump, vốn đã không chống lại được sự kiểm soát của Trung Quốc đối với phạm vi sứ mệnh khi mà nó được đàm phán và đạt được thỏa thuận hai tháng trước đó. Nghị quyết, được đưa ra tại Đại hội đồng Y tế Thế giới, không kêu gọi một cuộc điều tra đầy đủ về nguồn gốc của đại dịch mà thay vào đó là một sứ mệnh “xác định nguồn lây từ động vật sang người của virus”. Giả thuyết nguồn gốc tự nhiên đã gạo chín thành cơm một cách táo bạo. Jamie Metzl nói: “Đó là một sự khác biệt rất lớn mà chỉ người Trung Quốc mới hiểu được. Trong khi chính quyền [Trump] đang giận dữ và bực bội, một số điều thực sự quan trọng đang xảy ra xung quanh WHO, và Hoa Kỳ không có tiếng nói.”
Vào ngày 14 tháng 1 năm 2021, Daszak và 12 chuyên gia quốc tế khác đã đến Vũ Hán để tham gia với 17 chuyên gia Trung Quốc và một đoàn tùy tùng gồm các quan chức chính phủ. Nhiệm vụ kéo dài một tháng nhưng họ mất hai tuần bị cách ly trong phòng khách sạn. Cuộc điều tra trong hai tuần còn lại mang tính tuyên truyền nhiều hơn là điều tra, họ hoàn thành cuộc điều tra với chuyến viếng thăm một cuộc triển lãm tán dương sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập. Nhóm nghiên cứu hầu như không thấy dữ liệu gốc, chỉ có phân tích của chính phủ Trung Quốc về nó.
Họ đã có một chuyến thăm đến Viện Virus học Vũ Hán, nơi họ đã gặp Shi Zhengli, như được kể lại trong phần phụ lục của báo cáo sứ mệnh. Một nhu cầu rõ ràng là phải truy cập vào cơ sở dữ liệu của Viện Virus học Vũ Hán với khoảng 22.000 mẫu và trình tự virus, việc đó đã không được thực hiện. Tại một sự kiện do một tổ chức ở London triệu tập vào ngày 10 tháng 3, Daszak được hỏi liệu nhóm của ông có đưa ra yêu cầu truy cập vào cơ sở dữ liệu của Viện Virus học Vũ Hán hay không. Ông nói rằng không cần thiết : Shi Zhengli tuyên bố rằng Viện Virus học Vũ Hán đã gỡ xuống cơ sở dữ liệu do các nỗ lực hack trong đại dịch. Daszak nói. “Hoàn toàn hợp lý, Và chúng tôi không yêu cầu xem dữ liệu…. bạn biết đấy, rất nhiều công việc loại này đã được tiến hành với EcoHealth Alliance…. Về cơ bản chúng tôi biết những gì trong các cơ sở dữ liệu đó. Không có bằng chứng nào về virus gần gủi với SARS-CoV-2 hơn RaTG13 trong các cơ sở dữ liệu đó, đơn giản như vậy ”.
Trên thực tế, cơ sở dữ liệu đã bị xóa khỏi mạng trực tuyến vào ngày 12 tháng 9 năm 2019, ba tháng trước khi chính thức bắt đầu đại dịch, một chi tiết được tiết lộ bởi Gilles Demaneuf và hai đồng nghiệp của anh ấy trong nhóm DRASTIC .
Sau hai tuần tìm hiểu thực tế, các chuyên gia Trung Quốc và quốc tế đã kết thúc sứ mệnh của họ bằng cách biểu quyết giơ tay, xem kịch bản nguồn gốc nào có vẻ khả thi nhất. Lây truyền trực tiếp từ dơi sang người: có khả năng xảy ra. Lây truyền qua động vật trung gian: có khả năng rất cao. Lây truyền qua thực phẩm đông lạnh: có thể. Lây truyền qua một sự cố trong phòng thí nghiệm: cực kỳ khó xảy ra.
Vào ngày 30 tháng 3 năm 2021, các phương tiện truyền thông trên khắp thế giới đã đưa tin về việc phát hành báo cáo dài 120 trang của sứ mệnh. Cuộc thảo luận về một vụ rò rỉ từ phòng thí nghiệm chỉ chiếm chưa đầy hai trang. Gọi bản báo cáo là “thiếu sót nghiêm trọng”. Jamie Metzl đã tweet : “ Họ phô trương việc chứng minh một giả thuyết, chứ không phải kiểm tra tất cả giả thuyết một cách công bằng”.
Báo cáo cũng kể lại cách Shi bác bỏ các thuyết âm mưu và nói với nhóm chuyên gia đến thăm rằng "không có báo cáo nào về các bệnh bất thường, không có chẩn đoán nào và tất cả nhân viên đều có kết quả xét nghiệm âm tính với kháng thể SARS-CoV-2." Tuyên bố của cô mâu thuẫn trực tiếp với những phát hiện được tóm tắt trong tờ thông tin ngày 15 tháng Giêng của Bộ Ngoại giao Hoa kỳ. Một cựu quan chức an ninh quốc gia cho biết: “Đó là một lời nói dối cố ý của những người biết nó không phải là sự thật."
Một phân tích nội bộ của chính phủ Hoa Kỳ về báo cáo của sứ mệnh, được Vanity Fair thu thập, cho thấy nó không chính xác và thậm chí mâu thuẫn, với một số chương làm suy yếu các kết luận đã được đưa ra ở nơi khác, và các phần khác thì dựa trên các tài liệu tham khảo đã bị rút lại. Về bốn nguồn gốc có thể xảy ra, phân tích nêu rõ, báo cáo “không bao gồm mô tả về các giả thuyết này được tạo ra như thế nào, có được kiểm tra hay không, hoặc cách thức mà một quyết định được đưa ra để xác quyết rằng giả thuyết này có nhiều khả năng hơn giả thuyết khác”. Nó nói thêm rằng một sự cố có thể xảy ra trong phòng thí nghiệm chỉ nhận được một cái nhìn "sơ lược" và "bằng chứng được đưa ra dường như không đủ để cho rằng giả thuyết rò rỉ từ phòng thí nghiệm là cực kỳ khó xảy ra."
Nhà phê bình đáng ngạc nhiên nhất của báo cáo chính là giám đốc của WHO, Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus người Ethiopia. Với sự tín nhiệm của Tổ chức Y tế Thế giới, ông tỏ ra đã thừa nhận những thiếu sót của báo cáo tại một sự kiện báo chí vào ngày phát hành báo cáo. Ông nói: “Theo như WHO lo ngại, tất cả các giả thuyết vẫn còn trên bàn. Chúng tôi vẫn chưa tìm ra nguồn gốc của virus, chúng tôi phải tiếp tục theo dõi một cách khoa học và sẽ làm mọi thứ như chúng tôi phải làm”.
Metzl nói: “Tuyên bố của ông ấy phản ảnh 'sự dũng cảm phi thường'. Tedros đã mạo hiểm toàn bộ sự nghiệp của mình để bảo vệ sự toàn vẹn của WHO.” (WHO từ chối cung cấp một cuộc phỏng vấn với Tedros.)
Đến lúc đó, một liên minh quốc tế gồm khoảng hai chục nhà khoa học, trong số đó có nhà nghiên cứu của nhóm DRASTIC là Gilles Demaneuf và nhà chỉ trích EcoHealth, Richard Ebright tại đại học Rutgers, đã tìm ra cách giải quyết vấn đề mà Metzl mô tả là “bức tường từ chối”, bằng các tạp chí khoa học. Với sự hướng dẫn của Metzl, họ bắt đầu xuất bản thư ngỏ vào đầu tháng Ba. Bức thư thứ hai của họ, được phát hành vào ngày 7 tháng 4, lên án báo cáo của sứ mệnh và kêu gọi một cuộc điều tra đầy đủ về nguồn gốc của COVID-19. Nó đã được các tờ báo quốc gia đăng tải một cách rộng rãi.
Ngày càng có nhiều người yêu cầu được biết chính xác những gì đã xảy ra bên trong Viện Virus học Vũ Hán. Những tuyên bố trong tờ thông tin của Bộ Ngoại giao — về những nhà nghiên cứu bị bệnh và nghiên cứu quân sự bí mật — có chính xác hay không?
Trước khi phát hành báo cáo sứ mệnh một tuần, Metzl đã trực tiếp hỏi Shi tại một buổi giảng trực tuyến của Shi vào ngày 23 tháng 3, được tổ chức bởi Trường Y khoa Rutgers, Metzl hỏi liệu cô ấy có biết đầy đủ về tất cả các nghiên cứu đang được thực hiện tại Viện Virus học Vũ Hán và tất cả các loại virus được lưu giữ ở đó hay không, và liệu chính phủ Hoa Kỳ có chính xác khi cho rằng nghiên cứu quân sự được coi là bí mật đã diễn ra ở đó hay không. Cô ấy trả lời :
"Chúng tôi — công việc của chúng tôi, nghiên cứu của chúng tôi thì công khai, và chúng tôi có rất nhiều sự hợp tác quốc tế. Và theo hiểu biết của tôi, tất cả công việc nghiên cứu của chúng tôi là công khai, là minh bạch. Vì vậy, vào đầu đại dịch COVID-19, chúng tôi đã nghe những tin đồn rằng nó được tuyên bố trong phòng thí nghiệm của chúng tôi, chúng tôi có một số dự án, blah blah, với quân đội, blah blah, những loại tin đồn này. Nhưng điều này không chính xác vì tôi là giám đốc của phòng thí nghiệm và chịu trách nhiệm về hoạt động nghiên cứu. Tôi không biết bất kỳ loại công việc nghiên cứu nào được thực hiện trong phòng thí nghiệm này. Đây là thông tin không chính xác."
Một lập luận quan trọng chống lại lý thuyết rò rỉ từ phòng thí nghiệm dựa trên giả thuyết rằng Shi nói sự thật, khi cô nói rằng Viện Virus học Vũ Hán không che giấu bất kỳ mẫu virus nào là anh em họ gần gủi hơn với SARS-CoV-2. Theo quan điểm của Metzl, nếu cô ấy nói dối về sự tham gia của quân đội, hoặc bất cứ điều gì khác, thì tất cả các ý tưởng của cô ấy đều đáng vứt đi.
XI. Bên trong Viện Virus học Vũ Hán.
Vào tháng 1 năm 2019, Viện Virus học Vũ Hán đã ban hành một thông cáo báo chí ca ngợi “thành tựu xuất sắc và tiên phong của Shi Zhengli trong việc phát hiện và xác định đặc điểm của các loại virus quan trọng do dơi sinh ra”. Cơ hội là cô ấy được bầu chọn làm thành viên của Học viện Vi sinh vật học Hoa Kỳ có uy tín - đây chỉ là cột mốc mới nhất trong sự nghiệp khoa học rực rỡ. Ở Trung Quốc, người ta có thể dễ dàng nhận ra “Người đàn bà dơi” nổi tiếng từ những bức ảnh, cho thấy cô ấy trong bộ đồ áp suất căng phồng toàn thân bên trong phòng thí nghiệm BSL-4 của Viện Virus học Vũ Hán.
James LeDuc, giám đốc thâm niên của Phòng thí nghiệm Quốc gia BSL-4 Galveston ở Texas, cho biết Shi đã trở thành một gương mặt cố định tại các hội nghị virus học quốc tế, nhờ vào công việc “tiên tiến” của cô. Tại các cuộc họp quốc tế mà ông ấy tổ chức, Shi là người thường xuyên đi cùng với Ralph Baric từ đại học Bắc Carolina. LeDuc nói “Cô ấy là một người quyến rũ, hoàn toàn thông thạo tiếng Anh và tiếng Pháp”. Ông nói thêm, nghe gần như có vẻ buồn bã, “Đây là cách khoa học vận hành. Bạn tập hợp mọi người lại với nhau, họ chia sẻ dữ liệu của mình, đi chơi và uống bia ”.
Cuộc hành trình đến đỉnh cao lĩnh vực virus học của Shi đã bắt đầu bằng những chuyến đi đến những hang dơi xa xôi hẻo lánh ở cực nam Trung Quốc. Năm 2006, cô được đào tạo tại Phòng thí nghiệm BSL-4 Jean Merieux-Inserm ở Lyon, Pháp. Cô được bổ nhiệm làm giám đốc Trung tâm các bệnh truyền nhiễm mới nổi của Viện Virus học Vũ Hán vào năm 2011 và giám đốc phòng thí nghiệm BSL-3 của nó vào năm 2013.
Thật khó để nghĩ về bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu, mà đã chuẩn bị tốt hơn để đáp ứng thách thức của COVID-19. Vào khoảng 7 giờ tối ngày 30 tháng 12 năm 2019, Shi nhận được cuộc gọi từ sếp của cô, giám đốc Viện Virus học Vũ Hán, theo một tài khoản mà cô đã cung cấp cho Scientific American. Ông ta muốn cô điều tra một số trường hợp bệnh nhân nhập viện vì một căn bệnh viêm phổi bí ẩn: "Hãy bỏ bất cứ điều gì cô đang làm và giải quyết nó ngay bây giờ."
Ngày hôm sau, bằng cách phân tích bảy mẫu bệnh phẩm, nhóm của cô đã trở thành một trong những người đầu tiên giải trình tự và xác định căn bệnh này là do một loại coronavirus mới, liên quan đến SARS. Đến ngày 21 tháng 1, cô được bổ nhiệm làm lãnh đạo Nhóm chuyên gia nghiên cứu khoa học khẩn cấp COVID-19 của tỉnh Hồ Bắc. Vào một thời điểm đáng sợ, ở một đất nước tôn vinh các nhà khoa học của mình, cô ấy đã đạt đến một đỉnh cao.
Nhưng sự đi lên của cô ấy đã phải trả giá đắt. Có lý do để tin rằng cô ấy hầu như không được tự do nói lên suy nghĩ của mình hoặc đi theo con đường khoa học mà không phù hợp với đường lối của đảng ở Trung Quốc. Mặc dù Shi đã lên kế hoạch chia sẻ các mẫu virus đã được phân lập với bạn của cô ấy là James LeDuc ở Galveston, nhưng các quan chức Bắc Kinh đã chặn cô ấy lại. Và vào giữa tháng 1, một nhóm các nhà khoa học quân sự do nhà virus học và là chuyên gia sinh hóa hàng đầu của Trung Quốc, Thiếu tướng Chen Wei, dẫn đầu, đã điều khiển các hoạt động bên trong Viện Virus học Vũ Hán.
Dưới sự giám sát của các chính phủ bao gồm cả chính phủ của cô ấy, với những thuyết âm mưu kỳ quái và những nghi ngờ chính đáng xoay quanh cô, cô ấy bắt đầu đả kích những người chỉ trích. Cô viết trong một bài đăng ngày 2 tháng 2 trên WeChat, một ứng dụng truyền thông xã hội phổ biến ở Trung Quốc: “Coronavirus mới của năm 2019 là sự trừng phạt từ thiên nhiên đối với thói quen thiếu văn minh của con người. Tôi, Shi Zhengli, xin cam đoan bằng mạng sống của mình rằng nó không liên quan gì đến phòng thí nghiệm của chúng tôi. Tôi có thể đưa ra một số lời khuyên cho những người tin và lan truyền những tin đồn xấu trên phương tiện truyền thông : hãy ngậm lại những cái miệng dơ bẩn."
Mặc dù Shi đã miêu tả Viện Virus học Vũ Hán như một trung tâm nghiên cứu quốc tế minh bạch bị bao vây bởi những cáo buộc sai trái, tờ thông tin tháng 1 của Bộ Ngoại giao Mỹ đã vẽ ra một bức tranh khác : một cơ sở tiến hành nghiên cứu quân sự bí mật và được che giấu, điều mà Shi kiên quyết phủ nhận. Nhưng một cựu quan chức an ninh quốc gia, người đã xem xét các tài liệu được coi là mật của Hoa Kỳ nói với Vanity Fair rằng, bên trong Viện Virus học Vũ Hán các nhà nghiên cứu quân sự và dân sự đang “thực hiện nghiên cứu động vật trong cùng một không gian chết tiệt”.
Mặc dù điều đó, tự bản thân nó, không chứng minh được một vụ rò rỉ từ phòng thí nghiệm, nhưng những lời nói dối của Shi về nó là "hoàn toàn quan trọng", một cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết. “Nó nói lên sự trung thực và đáng tin cậy của Viện Virus học Vũ Hán rằng họ đã giữ bí mật này…. Bạn có một mạng lưới dối trá, ép buộc và thông tin sai lệch đang giết chết mọi người. "
Vanity Fair đã gửi cho Shi Zhengli và giám đốc Viện Virus học Vũ Hán những câu hỏi chi tiết. Nhưng không được trả lời trước nhiều yêu cầu bình luận qua email và cũng không trả lời điện thoại.
Khi các quan chức tại Hội đồng An ninh Quốc gia theo dõi sự hợp tác giữa Viện Virus học Vũ Hán và các nhà khoa học quân sự - vốn kéo dài 20 năm, với 51 bài báo đồng tác giả - họ cũng lưu ý đến một cuốn sách được gắn cờ đánh dấu bởi một sinh viên đại học ở Hồng Kông. Được viết bởi một nhóm gồm 18 tác giả và biên tập viên, 11 người trong số họ từng làm việc tại Đại học Y khoa Không quân Trung Quốc, cuốn sách, "Nguồn gốc không tự nhiên của SARS và các loài virus mới do con người tạo ra dưới dạng vũ khí sinh học di truyền", khám phá các vấn đề xung quanh sự phát triển khả năng vũ khí sinh học.
Tuyên bố rằng những kẻ khủng bố sử dụng chỉnh sửa gen đã tạo ra SARS-CoV-1 như một vũ khí sinh học, cuốn sách có một số mánh khóe nghề nghiệp thực sự đáng báo động : “Các cuộc tấn công bằng bình xịt của vũ khí sinh học được tiến hành tốt nhất vào lúc bình minh, hoàng hôn, ban đêm hoặc thời tiết nhiều mây vì tia cực tím có thể làm hỏng mầm bệnh.” Và nó đã trích dẫn các lợi ích bổ sung, lưu ý rằng số ca nhập viện tăng đột biến có thể khiến hệ thống chăm sóc sức khỏe sụp đổ. Một trong những người biên tập cuốn sách đã cộng tác trên 12 bài báo khoa học với các nhà nghiên cứu tại Viện Virus học Vũ Hán.
 |
| Nhà virus học Ralph Baric của Đại học Bắc Carolina đã hợp tác với Shi Zhengli trong một thí nghiệm 'tăng chức năng' cho coronavirus vào năm 2015. Vào tháng 2 năm 2020, một cách riêng tư ông đã bày tỏ sự ủng hộ đối với tuyên bố Lancet của Peter Daszak bác bỏ lý thuyết rò rỉ từ phòng thí nghiệm. Gần đây hơn, ông đã ký một lá thư kêu gọi một cuộc điều tra minh bạch về tất cả các giả thuyết. …CHRISTOPHER JANARO / BLOOMBERG / GETTY IMAGES. |
Lời lẽ khoa trương đầy kịch tính của cuốn sách có thể đã bị thổi phồng bởi các nhà nghiên cứu quân sự Trung Quốc đang cố gắng bán sách, hoặc chiêu dụ Quân đội Giải phóng Nhân dân Nhân dân tài trợ kinh phí để phát động chương trình chiến tranh sinh học. Khi một phóng viên của tờ báo The Australian thuộc sở hữu của Rupert Murdoch đăng các chi tiết từ cuốn sách với tiêu đề “Người Trung Quốc tổ chức các cuộc thảo luận về lợi ích của vũ khí sinh học,” Global Times, một cơ quan truyền thông do nhà nước sở hữu của Trung Quốc, đã chế nhạo bài báo, lưu ý rằng cuốn sách để bán trên Amazon.
Ý tưởng nhằm khích động SARS-CoV-2 là một loại vũ khí sinh học đã trở thành một thuyết âm mưu của cánh cực hữu, nhưng nghiên cứu dân sự dưới sự giám sát của Shi vẫn chưa được công khai làm dấy lên những lo ngại hiện thực hơn. Nhận xét của riêng Shi cho một tạp chí khoa học, và dựa vào thông tin có sẵn trên cơ sở dữ liệu của chính phủ Trung Quốc, cho thấy rằng trong ba năm qua, nhóm của cô đã thử nghiệm hai coronavirus mới nhưng chưa được tiết lộ, một coronavirus mới trên dơi và một coronavirus mới trên chuột đã được biến đổi gen phổi giống phổi người, để đánh giá khả năng lây nhiễm của chúng.
Vào tháng 4 năm 2021, trong một bài xã luận trên tạp chí Bệnh truyền nhiễm & Miễn dịch, Shi đã dùng đến một chiến thuật quen thuộc để ngăn chặn đám mây nghi ngờ đang bao trùm lấy cô: Cô đã kêu gọi sự đồng thuận của khoa học, giống như tuyên bố của Lancet. Shi viết: “Cộng đồng khoa học bác bỏ mạnh mẽ những suy đoán chưa được chứng minh và sai lầm này, và nói chung chấp nhận rằng SARS-CoV-2 có nguồn gốc tự nhiên, và đã được xếp loại hoặc trong động vật chủ trước khi lây truyền từ động vật sang người, hoặc ở người sau khi lây truyền từ động vật”.
Nhưng bài xã luận của Shi không có tác dụng khóa miệng công luận. Vào ngày 14 tháng 5, trong một tuyên bố đăng trên Tạp chí Khoa học, 18 nhà khoa học nổi tiếng đã kêu gọi một cuộc điều tra “minh bạch, khách quan” về nguồn gốc của COVID-19, lưu ý rằng: “Chúng ta phải xem xét các giả thuyết về cả lây lan trong tự nhiên lẫn lây lan từ phòng thí nghiệm một cách nghiêm túc cho đến khi chúng ta có đủ dữ liệu. ”
Trong số những người ký tên có Ralph Baric. Mười lăm tháng trước đó, ông ấy đã làm việc ở hậu trường để giúp Peter Daszak liên kết tất cả các vấn đề cho 'tuyên bố Lancet' . Sự đồng thuận khoa học của Shi và Daszak đã bị đập tan thành những mảnh vụn.
XII. Ra khỏi bóng tối.
(Còn tiếp )
PI P II P III P IV P V P VI P CUỐI.
